معاونت علمی ریاست‌جمهوری چه تصمیمی می‌گیرد
کارخانه نوآوری ایران در مرز تعطیلی

علیرغم قول و قرارهای معاونت علمی ریاست‌جمهوری بر حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپی، کارخانه نوآوری آزادی به دلیل استیجاری بودن و بنا به درخواست مالک، باید تخلیه شود و شزکت‌های مستقر در آن در وضعیت ناپایداری قرار گرفته‌اند.

به گزارش ایسنا، کارخانه نوآوری یا Innovation Factory محلی برای متولد شدن ایده‌ها، رشد و به بار نشستن خلاقیت نیروهای متخصص است. در این بستر، تمامی ابزارها و منابعی که برای کارآفرینی و رشد یک ایده نیاز هست، مانند زیر ساخت‌ها، مربی و مشاورین خبره، سرمایه‌گذاران ریسک پذیر، خدمات دهندگان به استارتاپ‌ها، شتاب‌دهنده‌ها و… وجود دارند.

در واقع در این گونه کانون‌ها هر چیزی که لازم است تا یک ایده را تبدیل به یک کسب و کار کند، وجود دارد و مشاوران و مربی‌ها از ایده تا اجرا در کنار شما خواهند بود.

در این راستا ایجاد کارخانه‌های نوآوری در دستور کار معاونت علمی قرار گرفت، اما اکنون یکی از بزرگترین کارخانه‌های نوآوری یعنی کارخانه نوآوری آزادی که با مشارکت پارک فناوری پردیس راه‌اندازی شده است، با فعالیت چندین شرکت، حکم تخلیه آن صادر شده؛ چون این کارخانه در یک ساختمان استیجاری با سرمایه‌گذاری میلیاردی راه‌اندازی شده و بنا به درخواست صاحب این ملک، باید تخلیه شود.

کارخانه نوآوری آزادی در فضایی به مساحت ۱۸ هزار و ۶۳۸ متر مربع در نزدیکی میدان آزادی واقع شده است.

کارخانه نوآوری آزادی در واقع شعبه‌ای از پارک فناوری پردیس است. اما دولت مکان این مجموعه را تأمین نکرده و شرکت‌های مستقر در آن را در فضای کرایه‌ای جانمایی کرده است.

تهیه این محل، توسط پارک فناوری پردیس و شرکت هم‌آوا انجام شده و در یک کار مشترک بخش خصوصی و پارک فناوری پردیس، مکان کارخانه آزادی که قبلا در حوزه الکترونیک فعال بوده، از شرکت صنعتی «آما» به عنوان یکی از گروه‌های صنعتی بزرگ ایران اجاره شد. ولی اکنون وضعیت شرکت‌های فناور مستقر در آن متزلزل شده است.

شرکت هم‌آوا در خصوص تخلیه «کارخانه نوآوری آزادی» بیانیه‌ای صادر کرده که به این شرح است:

در این بیانیه آمده لست:

“فعالان محترم اکوسیستم استارتاپی ایران،

همکاران، سهامداران و ساکنان کارخانه نوآوری آزادی

در سال ۱۳۹۶ مؤسسان و سهامداران نیک‌اندیش شرکت هم‌آوا، کارخانه نوآوری را به‌عنوان نخستین و بزرگ‌ترین مرکز نوآوری ایران و منطقه بنا نهادند که در نتیجه آن، کارخانه نوآوری با مساحتی بالغ بر ۱۸ هزار متر مربع، با هدف رفع کلیه نیازهای کارآفرینان از مراحل استقرار، شکل‌دهی و شتاب‌دهی گرفته تا جذب سرمایه و ورود به بازارهای اولیه در یک محل برای همه فعالان اکوسیستم کارآفرینی تاسیس شد.

در ساخت این زیست‌بوم همراهانی خیرخواه و دغدغه‌مند داشتیم که بدون همراهی آنها، این موفقیت بزرگ برای کشورمان محقق نمی‌شد. با گذشت ۶ سال، کارخانه نوآوری آزادی اکنون به یکی از بزرگترین مراکز نوآوری کشور در حوزه‌های استراتژیک متعددی از جمله هوش مصنوعی، سلامت و صنایع دارویی، فناوری ارتباطات و اطلاعات، خدمات مالی و بیمه، صنعت گردشگری، معماری و شهرسازی، خودروهای هوشمند، کشاورزی نوین، تولید محتوا و رسانه و موارد دیگر تبدیل شده است.

فضای کارخانه نوآوری آزادی طی یک قرارداد ۵ ساله، توسط شرکت کارخانه نوآوری هم‌آوا از شرکت صنعتی آما (مالک ملک کارخانه) تا پایان اسفند ماه ۱۴۰۱ اجاره شده بود که در دو سال پایانی آن، هیات مدیره هم‌آوا با هدف تمدید قرارداد اجاره، با هیات مدیره و سهامداران شرکت آما وارد مذاکره شد، ولی در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ به تصمیم معاون محترم علمی و فناوری رئیس‌جمهوری، پارک فناوری پردیس مسئولیت مذاکره با شرکت آما را به عهده گرفت.

با این حال، در اسفند ۱۴۰۱ شرکت آما از طریق مراجع قضایی اعلام کرد که حاضر به تمدید قرارداد نبوده و قصد تغییر کاربری و فروش ملک را دارد و علیرغم مذاکرات متعدد و پیشنهاد مبلغ بسیار مناسب برای ادامه اجاره، نتیجه‌ای از این مذاکرات حاصل نشد.

در تاریخ ۸ آبان ماه ۱۴۰۲، وکیل محترم شرکت آما به همراه نماینده محترم معاونت اجرایی اسناد رسمی اداره کل ثبت اسناد و املاک استان تهران، بدون اعلام قبلی، به‌منظور تخلیه کارخانه نوآوری آزادی در محل حاضر شدند. در نتیجه مذاکرات صورت گرفته، یک ماه فرصت داده شد تا کارخانه نوآوری آزادی در تاریخ ۸ آذر ماه ۱۴۰۲ به صورت کامل تخلیه شود. در غیر این صورت به گفته ایشان این مکان توسط ضابطان قضایی با استفاده از یگان ویژه نیروی انتظامی تخلیه خواهد شد.

این در حالی است که امکان انتقال مراکز متعدد نوآوری از جمله مرکز دانش‌بنیان دارویی و یا استودیوی تلویزیونی با پخش مداوم زنده در طی این ضرب‌العجل یک ماهه وجود ندارد.

چنین اقدامی همچنین موجب بروز مشکلات زیادی در فعالیت‌های آزادکاران، فضاهای کاری مشترکی، استارتاپ‌ها، شتابدهنده‌ها و همچنین اختلال در عملیات خدمات آنلاین روزانه میلیون‌ها شهروند ایرانی که از محل کارخانه نوآوری آزادی ارائه می‌شود، خواهد شد که تخلیه در این زمان کوتاه یک ماهه را عملا غیر قابل اجرا خواهد کرد.

پر واضح است که تخلیه قهری کارخانه می‌تواند صدها میلیارد تومان خسارت مادی و معنوی به اقتصاد شرکت‌ها وارد و موجبات نارضایتی میلیون‌ها شهروند را ایجاد کند که تبعات منفی و گسترده‌ای را در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها در پی خواهد داشت.

شرکت هم‌آوا به‌عنوان مستاجر و طرف قرارداد شرکت آما، تخلیه، فروش، تمدید یا عدم تمدید قرارداد را حق قانونی شرکت محترم آما دانسته و تابع قانون است. اما لازم است نکاتی را به استحضار سهامداران و هیات مدیره محترم شرکت آما، فعالان اکوسیستم استارتاپی ایران و دست‌اندرکاران این تصمیم برسانیم:

این ملک به‌هنگام تحویل، کارخانه‌ای متروکه و غیر قابل استفاده بود؛ شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر سرآوا، همراه با شرکت هم‌آوا برای بازسازی کارخانه نوآوری آزادی و شکل‌گیری اکوسیستم مربوطه، بیش از ۶۰ میلیارد تومان در سال‌های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ هزینه کرده‌اند. همچنین دیگر شرکت‌های مستقر در کارخانه نوآوری نیز در طول ۶ سال گذشته، در مجموع رقمی قریب به ۳۴۰ میلیارد تومان را صرف بازسازی، تجهیز و ایجاد زیرساخت‌های فعلی آن کرده‌اند.

مجموعه‌ای که کارخانه نوآوری در آن احداث شده است، دهه‌ها پیش اولین کارخانه الکترودسازی کشور به نام «آما» بود. کارخانه آما در سال ۱۳۳۸ توسط اکبر علیزاده راد بنا نهاده شد، اما چند دهه بعد به دلیل سیاست‌های انتقال واحدهای صنعتی به خارج از شهر تهران، برای چندین سال به یک کارخانه متروکه تبدیل شده بود. اولین کارخانه نوآوری ایران با ایده سعید رحمانی، بنیانگذار سرآوا و حمایت و سرمایه‌ سهامداران این شرکت، با پشتکار و توانایی مؤسسان هم‌آوا و تیم اجرایی آن بازسازی و راه‌اندازی شد.

کارخانه نوآوری با مشارکت شرکت «آما» مالک کارخانه و سهامداران آن (به خصوص خانواده محترم علیزاده) که با خیرخواهی در ۶ سال گذشته از این طریق، همراه و حامی جوانان کارآفرین ایران بوده‌اند و همچنین پشتیبانی معاونت محترم علمی و فناوری ریاست جمهوری، پارک فناوری پردیس و شرکت‌های مستقر در کارخانه با سرمایه‌گذاری مادی و حمایت‌های معنوی همه آن‌ها آغاز به کار کرد.

لازم به ذکر است که روزانه چهار هزار نفر جوان کارآفرین از فضای کارخانه برای توسعه کسب‌وکار استارتاپی و دانش‌بنیان خود استفاده می‌کنند. کارخانه نوآوری آزادی یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین مراکز نوآوری در ایران و منطقه است که تبدیل به الگویی کارآمد و سرمایه ملی برای کشور شده است و با استیشن‌اف (Station F) در پاریس مقایسه می‌شود. مؤید این نکته، بازدید ده‌ها هیات و وزرای مختلف کشورهای جهان از این کارخانه است. افتتاح کارخانه نوآوری آزادی توسط رئیس‌جمهوری (وقت) و بازدید مستمر وزرا، معاونان قوای سه‌گانه و دیگر نهادها و هیات‌های خارجی، بیانگر اهمیت این مکان در زیست‌بوم نوآوری کشور است.

همه تلاش مؤسسان و فعالان زیست‌بوم این بود که کارخانه نوآوری آزادی به یک نماد جاودانه کارآفرینی در ایران تبدیل شود. اما داستان تاسف‌برانگیز تخلیه و تخریب کارخانه نوآوری آزادی، تبدیل به الگویی برای عدم ورود سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها به حوزه‌های نوآوری و دانش‌بنیان خواهد شد، ضمن اینکه تعطیلی این مرکز در شرایط فعلی کشور، موجی از ناامیدی و سرخوردگی را در میان جوانان کارآفرین و نخبه به وجود خواهد آورد. بازخوردهای منفی فضای رسانه‌ای این موضوع می‌تواند برای همه طرف‌ها از جمله شرکت هم‌آوا، شرکت آما، معاونت علمی، پارک فناوری پردیس و دیگر مسئولان کشور، پیامدهای زیان‌باری را در پی داشته باشد. از همه مهم‌تر خاموشی چراغ امید خانه جوانان استارتاپی و دانش‌بنیان ایران، باعث غم، اندوه و ناامیدی هزاران جوان کارآفرین کشور خواهد شد.

با فروتنی تمام، از همه فعالان اکوسیستم استارتاپی و دانش‌بنیان ایران، تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان و دیگر نهادها و از همه مهم‌تر از سهامداران و هیات مدیره محترم آما درخواست داریم دست‌های‌تان را پناه کنید تا این چراغ امید خاموش نشود و کارخانه نوآوری آزادی به‌عنوان یکی از نمادهای مهم کارآفرینی در ایران زنده و پابرجا بماند. در این مسیر نیازمند همراهی همگان هستیم، چرا که این مرکز مانند یک کارخانه تولیدی، صرفا یک محل کار نیست؛ جوانان کارآفرین در کارخانه نوآوری آزادی زندگی می‌کنند و آرزوهای‌شان را به واقعیت تبدیل می‌کنند.

تخریب کارخانه نوآوری آزادی، تخریب آرزوهای یک نسل از جوانان ایران است که مسیر کارآفرینی را با جان و دل تا امروز ادامه داده‌اند.”

به گزارش ایسنا، البته این اولین باری نیست که این کارخانه در وضعیت ناپایدار قرار گرفته است. در سال ۹۹ قطعی ۴ روزه آن سوژه خبری شد و کارخانه نوآوری آزادی را بار دیگر در صدر اخبار قرار داد، در حالی که مؤسسان آن خواب تبدیل شدن این منطقه به «سیلیکون ولی» را برای آن می‌دیدند.

در ابتدا گمانه‌زنی‌های منتشر شده در توییت‌های منتشر شده از سوی مدیران استارتاپ‌های مستقر در این کارخانه حاکی از آن بود که کسی کنتور را پرانده است، در نهایت توسط مدیر این کارخانه به این گمانه‌زنی‌ها پاسخ داده شد و اعلام کرد: برخی از شرکت‌های بزرگ مستقر در سوله‌های اصلی پول برق خود را پرداخت نکرده‌اند و به همین دلیل اداره برق منطقه (کوی بیمه) برق کل کارخانه را قطع کرده است.

رقم بدهی به اداره برق اعلام نشده، اما بدهی اداره برق پرداخت شد، ولی اعتراض‌ها در توییتر بالا گرفته و استارتاپ‌ها با اشاره به قول و قرارها و حمایت‌هایی که معاونت علمی وعده آنها را به استارتاپ‌های مستقر در این کارخانه داده بود، این ایده را مطرح کرده‌اند که احتمالا در پایان عمر دولت دوازدهم و معاونت‌های مختلف آن، دیگر استارتاپ‌ها برای کسی جذابیتی ندارند.

حالا صاحبان استارتاپ‌ها منتظر هستند تا معاونت علمی ریاست‌جمهوری رویکرد خود را برای حمایت از شرکت‌ها به‌ویژه در کارخانه نوآوری آزادی اعلام کند.