این کشور با روش توسعه گام به گام توانسته است خود را به سطح رقابت با ایستگاه فضایی بینالمللی نزدیک کند.
با اتصال موفق سفینه فضایی شنزو 9 به ایستگاه فضایی تیانگونگ 1، چین به چند دهه انحصار آمریکا و روسیه در انتقال فضانورد به ایستگاههای مداری پایان داد و آغاز عصری جدید در عرصه رقابتهای فضایی را رقم زد. این کشور در ماموریت دیگری سه کیهاننورد از جمله نخستین زن فضانورد این کشور را به ایستگاه فضایی اختصاصی خود در مدار زمین برد تا شیرینی موفقیتی را که آمریکا و شوروی (دو قدرت بلامنازع عرصه فضایی) طی چند ده سال و با پرتاب ناوهای کیهانی متعدد به آن رسیده بودند را در مدتی کوتاه و با حلاوتی دوچندان تجربه کند.
این کشور مدتی قبل اعلام کرد که دومین ایستگاه فضایی خود، تیانگونگ 2 را توسط موشک لانگ مارچ 5 در سال 2016 پرتاب خواهد کرد. ایستگاه فضایی فعلی این کشور، تیانگونگ 1 قرار است تا سال 2016 از مدار خارج شود و تیانگونگ 2 جایگزین آن شود. در نهایت با پرتاب تیانگونگ 3 که برای سال 2022 برنامهریزی شده است، ایستگاه فضایی چین استقرار کامل خواهد یافت.
موفقیت در کوتاهترین زمان ممکن
چینیها با برنامهای کاملا حساب شده در زمانی کوتاه به موفقیتهای بزرگی در عرصه فضا رسیدند و سیاستی گام به گام را برای کاهش فاصله خود با آمریکا و روسیه در پیش گرفتهاند. بین نخستین پرواز سرنشیندار تک نفره شوروی سابق، ناو کیهانی وستوک 1، تا پرتاب نخستین سفینه دونفره این کشور، ناو کیهانی وسخد، پنج سفینه سرنشین دار پرتاب شد. بین نخستین ناو کیهانی تک نفره و نخستین ناو کیهانی دو نفره آمریکا هم پنج سفینه و بین نخستین پرواز دونفره و نخستین پرواز سه نفره آمریکا ده سفینه فاصله بود؛ در حالی که چینیها پس از پرتاب نخستین ناو تک نفره خود، سفینه فضایی دو نفره و پس از آن ناوی سه نفره را به فضا فرستادند و حتی از همان نخستین پرتاب هم میتوانستند سه فضانورد را به فضا بفرستند زیرا ناو کیهانی «شنزو» سه نفره بود ولی با احتیاط و در عین حال با گامهای بلند پیش رفتند.
بین سفر نخستین فضانورد شوروی (یوری گاگارین) تا نخستین راهپیمایی فضایی آن کشور، شش ناو کیهانی و تا پرتاب نخستین ایستگاه مداری شوروی (سالیوت) حدود 15 سفینه به فضا فرستاده شد و بین پرتاب نخستین ناو کیهانی آمریکا و نخستین راهپیمایی فضایی این کشور هم شش ناو کیهانی به فضا فرستاده شد، اما چینیها از سال 2003 که نخستین پرتاب فضایی خود را انجام دادند قدم به قدم و سریعا پیشرفت کردند به طوری که پیشبینی میکنند تا سال 2022 ایستگاه فضایی مستقل خود را با پرتاب تیانگونگ 3 تکمیل کنند.
گاهی کپی کردن خوب است
علت پیشرفت نسبتا سریع تر چین در عرصه فناوری فضایی این بود که این کشور به اصطلاح دوچرخه را از اول اختراع نکرد بلکه به خوبی از تجربیات آمریکا و روسیه استفاده و همه امکاناتی را که میتوانستند جذب کرد و با استفاده از مهندسی معکوس، تجهیزات و فناوریهای لازم را به دست آورد. برای مثال چین چهار دست از سوکول (لباس فضانوردان روس در زمان پرتاب و بازگشت به زمین) را خرید، مادهیابی کرد و کپی آنها را ساخت. لباس فضانوردان چینی تقریبا 95 درصد شبیه به لباس فضانوردی روس است.
خود ناو کیهانی «شنزو» چین هم دقیقا کپی مدل اولیه سفینه «سایوز» در دهه 1960 است و البته در آن از پیشرفتهترین سیستمهای دیجیتال استفاده شده است. یعنی تجربه چهل ساله روسیه در ساخت این ناو کیهانی در سفینههای چینی شنزو استفاده شده است.
چین برای راهپیمایی فضایی هم یک دست لباس اورلان از روسیه خرید و آن را موادیابی و تجزیه و تحلیل کرده، مشابه آن را ساخت و برای آموزش فضانورد هم هشت نفر را در دهه 1990 به سازمان فضایی روسیه فرستاد که با دقت جزییات را یاد گرفتند که در حال حاضر به مربیان فضانوردان چینی تبدیل شدهاند، یعنی از ابتدا برای یادگیری مربیگری فضانوردان به روسیه رفتند.
توسعه گام به گام
ساختار ایستگاه فضایی میر به این صورت بود که یک هسته اولیه داشت و ناوهای کیهانی به عنوان آزمایشگاههای تخصصی به هسته اصلی وصل شده بودند. چینی ها هم قصد دارند همین کار را انجام دهند و ایستگاه فضایی خود را مرحله به مرحله توسعه دهند. برنامههای فضایی چین در عین سرعتی که دارد، بسیار حساب شده و با احتیاط پیش میرود و مشخص است که از تجربههای ناموفق آمریکا و شوروی مثل سوانح فضایی سایوز 1، سایوز 11 و شاتلهای چلنجر و کلمبیا عبرت گرفتهاند.
چین در حال کم کردن فاصله خود در فناوری فضایی با دو قدرت فضایی پیشگام دنیا است. اگر چه تیانگونگ 1 که یک نمونه اولیه است حدودا هشت متر و تیانگونگ دو که محیط آزمایشگاهی است در حدود 14.5 متر میباشد، در مقایسه با ایستگاه فضایی بینالمللی (که تقریبا به اندازه یک زمین فوتبال است) خیلی کوچک هستند ولی باید توجه داشت که ایستگاه بینالمللی با همکاری بیش از ده کشور ساخته شده و ایستگاه فضایی چین به هر حال به عنوان هسته اولیه، تجربه بسیار خوبی است.
نظامیان، تنها فضانوردان چین
برنامه فضایی چین تنها در یک زمینه با برنامه فضایی آمریکا و شوروی تفاوت دارد و آن استفاده صرف از نظامیان در ماموریتهای فضایی است. البته شوروی و آمریکا هم در پرتابهای اولیه خود از نظامیان استفاده میکردند ولی به تدریج افراد غیرنظامی و دانشمندان هم به جرگه فضانوردان پیوستند.
برخلاف تصور برخی، نظامیانی که به عنوان فضانورد انتخاب میشوند الزاما خلبان نیستند. یک فضانورد وقتی چند سال آموزش فضانوردی میبیند عملا به یک دانشمند تبدیل میشود. فضانورد گاه باید ظرف شش ماه تا یک سال کار با دهها دستگاه آزمایشگاهی پیشرفته را آموزش ببیند و قادر به انجام دقیقترین آزمایشها و نتیجهگیری از آنها باشد که هر کدام در زمین توسط چند کارشناس به کار میرود.