چرا برخی از بیابان‌ها سرد هستند؟
شرایط برخی از بیابان‌ها به گونه‌ای است که برخلاف تصور ما به عنوان خشک ترین مکان‌های روی زمین، بسیار سرد هستند.
به گزارش گروه علم و پیشرفت خبرگزاری فارس به نقل از ساینس، بدون شک هنگام تصور بیابان منظره ای شنی، تپه‌های داغ و خورشیدی در حال تابیدن را تجسم می کنید. با این حال، این تنها یک طرف آب و هوای بیابانی است. فراتر از ساهارا و صحرای بزرگ استرالیا، برخی از محیط‌های بیابانی با دمای سرد مرتبط هستند.
بیابان ها به مناطقی گفته می شود که بارندگی بسیار کمی دارند و لزوماً ربطی به دما ندارند. بسیاری از بیابان ها با دمای روز تا 54 درجه سانتیگراد بسیار گرم هستند، اما به دلیل کمبود رطوبت و خواص ضعیف شن در حفظ گرما، دمای آنها در شب بسیار پایین هستند.
از طرف دیگر، برخی از بیابان ها بدون در نظر گرفتن روز یا شب، برای مدت طولانی دارای آب و هوای سرد هستند. دانشمندان به آنها بیابان های سرد می گویند. آنها بر خلاف بیابان های گرم، معمولاً در اطراف مناطق معتدل در ارتفاعات بالا، مانند فلات ها یا در میان رشته کوه ها یافت می شوند یعنی اغلب در مناطق دور از خشکی.
شاید بارزترین نمونه آن صحرای گوبی در شمال چین و جنوب مغولستان باشد. تابستان‌های آن گرم است، اما دما در ماه‌های زمستان می‌تواند تا ۳۸- درجه سانتیگراد برسد. بخشی از دلیل سرد ماندن این صحرا عرض جغرافیایی بالای آن بر روی زمین است، اما همچنین در فلاتی در ارتفاع تقریباً 910 تا 1520 متری بالاتر از سطح دریا قرار دارد.
خشکی صحرای گوبی ناشی از اثر سایه باران است. سایه‌باران منطقه‌ای خشک در سمت بادگیر منطقۀ کوهستانی است (دور از باد). کوه‌ها مانع عبور سیستم‌های آب و هوایی باران‌زا می‌شوند و سایۀ خشکی را پشت آنها به وجود می‌آورند.
در جنوب صحرای گوبی، می‌توانید کوه‌های هیمالیا را بیابید که ابرهای غنی از رطوبتی که از اقیانوس هند می‌آیند را مسدود می‌کنند.
مثال دیگر صحرای پاتاگونیا، بزرگترین صحرای آرژانتین است. در تابستان نسبتاً گرم است، اما دما به ندرت از 12 درجه سانتیگراد در زمستان تجاوز می کند که میانگین آن 3 درجه سانتیگراد است.
علاوه بر این، بخش هایی از قطب شمال و قطب جنوب به عنوان بیابان های قطبی طبقه بندی می شوند. به عنوان مثال، صحرای قطبی قطب جنوب، بزرگترین بیابان جهان است که معمولاً کمتر از 50 میلی متر باران در آن می بارد که بیشتر آن به صورت برف یا کریستال یخ است.
در بیابان‌های قطبی زیاد باران نمی آید، زیرا دمای سرد یخبندان بخار آب زیادی را در خود نگه نمی‌دارد و در نتیجه رطوبت کمتر و احتمال بارش کمتر می‌شود.
به طور کلی، قطب جنوب خشک ترین قاره روی زمین است. برخی از خشک ترین مناطق قطب جنوب که دره های خشک نامیده می شوند، برای حدود 2 میلیون سال است که یک قطره بارندگی نداشته اند. در کنار دمای این قاره، خشکی شدید آن نیز ناشی از کوه‌های اطراف است.
در این شرایط با وجود آب و هوای خشک خشن، دره‌های خشک میزبان زندگی هستند. گونه‌های حیاتی که در آن وجود دارند، گلسنگ‌ها، خزه‌ها، جلبک‌ها و سیانوباکتری‌هایی هستند که برای زندگی در این محیط تکامل یافته‌اند. در بیابان های سرد، که آب کمیاب و فصل رشد کوتاه است، گیاهان خاصی تکامل یافته اند و طول عمر فوق العاده طولانی دارند. به عنوان مثال، کاج زبرمیوه که در بیابان های سرد آمریکای شمالی یافت می شود، می تواند هزاران سال زندگی کند.
بیابان های سرد، مانند منطقه قطب جنوب، به عنوان مکان های حیاتی برای تحقیقات علمی عمل می کنند. دانشمندان روی این بیابان ها مطالعه می کنند تا بینشی در مورد تغییرات آب و هوا، فرآیندهای زمین شناسی و سازگاری موجودات با شرایط خشن به دست آورند.
