به نقل از روابط عمومی دانشگاه تهران، جایزه ابوریحان فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران به صورت سالانه به پژوهشگران جوان و برجسته علوم پایه کشور که در حوزه تخصصی خود شاخص بوده و از حسن شهرت علمی و اخلاقی برخوردار باشند، اعطا می‌شود.
شرایط نامزدهای دریافت این جایزه، شامل دارا بودن مدرک دکتری در یکی از رشته‌های علوم پایه، حداکثر سن ۴۰ سال تا پایان اسفند ماه هر سال و دارا بودن ملیت ایرانی است.
نحوه نامزد شدن برای دریافت این جایزه به این ترتیب است که یا خود پژوهشگر اعلام نامزدی می‌کند و یا اینکه فرد از سوی یکی از استادان باسابقه کشور نامزد دریافت جایزه می‌شود.
متقاضیان تا پایان اسفند ماه ۱۴۰۲ فرصت دارند شرح حال کامل علمی خود و فرم تکمیل‌شده مشخصات علمی و سوابق آموزشی و پژوهشی خود را به گروه علوم پایه فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران یا به نشانی basic@ias.ac.ir ارسال نمایند.
سوابق تحصیلی پژوهشگر جوان، از دیپلم تا دکتری ارزیابی می‌شود و پژوهشگر جوان می‌بایست دارای دستاوردها و افتخارات علمی – آموزشی و خدماتی ارزنده شامل حداقل یکی از این موارد باشد: تألیف کتاب که توسط ناشرین معتبر ملی و بین‌المللی چاپ شده باشد. تألیف مقالات تحقیقاتی که با تأیید شاخه مربوط در فرهنگستان علوم از مزیت خاصی برخوردار باشد. نظریه‌پردازی در قالب تألیف مقالات علمی چاپ شده که به آن ارجاع شده باشد. راه‌اندازی آزمایشگاه تحقیقاتی در زمینه کاری خود و انتشار مقالات از نتایج آن. راه‌اندازی آزمایشگاه‌های آموزشی و تألیف دستور کار آزمایشگاه. فعالیت شاخص آموزشی – پژوهشی. ترویج علم به زبان ساده برای مردم از طرق مختلف از جمله نگارش کتاب، مقاله و سخنرانی در رسانه‌های جمعی باشند.
همچنین خدمات علمی نظیر مشارکت در راه‌اندازی مراکز و مؤسسات علمی – پژوهشی، عضویت در کمیته علمی کنفرانس‌ها، عضویت مؤثر در انجمن‌های علمی به ویژه عضویت در هیأت مدیره و عضویت در هیأت تحریه نشریات علمی؛ افتخارات علمی نظیر کسب نشان‌ها و جوایز و اعتبارهای پژوهشی؛ اختراع و اکتشاف ثبت شده در مراجع بین‌المللی یا تجاری شده و نگارش استانداردهایی که به تأیید مراجع ذیصلاح رسیده باشند، از دیگر مؤلفه‌های موثر در انتخاب برنده جایزه هستند.