رییس ایرانداک:
مقاله‌نویسی با هدف ارتقا، جامعیت مقالات علمی را از بین می‌برد
رییس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات (ایرانداک) گفت: باید در داوری علمی به دو عنصر جامعیت و مانعیت بیشتر توجه کنیم. اکنون شاهد هستیم استادان یا پژوهشگرانی که برای ارتقا مقاله می نویسند، تشویق و تقویت می شوند، ولی اگر با این هدف و در آن چارچوب ننویسند، دیده نمی شود. همین امر باعث از بین رفتن جامعیت مقالات علمی می شود.
محمد حسن زاده امروز (چهارشنبه) در نشست شاخص های مرجعیت علمی و چگونگی آن به عنوان یکی از پیش‌نشست های اولین کنفرانس ملی مرجعیت علمی گفت: در دنیا ۳ تریلیون دلار از کل تولید ناخالص داخلی جهانی برای تحقیق و توسعه اختصاص می‌یابد و کشورهای مختلف از ۸ تا ۳ درصد از تولید تاخالص داخلی را برای پژوهش و تحقیق و توسعه هزینه می‌کنند. البته این رقم خالص نیست و بخشی از هزینه کردها به اسم تحقیق و توسعه نوشته و محسوب نمی شود و تحت عناوین دیگری مانند پشتیبانی و غیره ثبت می شود.
وی با استناد به پژوهشی در مورد هزینه های تحقیق و توسعه یک خودروسازی افزود: یک خودروساز در دنیا چهار درصد درآمد خود را برای خلق دانش و فناوری هزینه می کند که این چهار درصد، سود خالص ۷۰ درصد برای خودروساز دارد.
حسن زاده با اشاره به کپی کردن برخی صنایع از محصول یک کارخانه یا تولیدات برتر گفت: این صنعت تبدیل به مرجع می شود. این مرجعیت از تحقیق حاصل شده است. افراد هم برای یادگیری زیاد هزینه می کنند؛ این هزینه کردها ما به‌ازایی دارد که مابه ازای آن رسیدن به مرجعیت است.
استاد دانشگاه تربیت مدرس در ادامه مرجعیت علمی را در جوامع مختلف دانست و گفت: مرجعیت در خانواده، دوستان، تصمیم گیران، محل کار و عموم مردم مطرح است. در هر کدام از این جمع ها یک فرد یا نهاد مرجعیت می یابد در جمع علمی هم کسی مرجع است که به او ارجاع می شود.
حسن زاده افزود: علم در عصر مدرن با آموزش شروع می شود و با تحولات نسل های مختلف دانشگاه هر کدام از مولفه های اصلی بر دانشگاه نسل بعد اضافه می شود، یعنی نسل اول دانشگاه آموزش محور بود و نسل دوم پژوهش محور، نسل سوم کارآفرین محور، نسل چهارم جامع محور و نسل پنجم متاورسی. به این معنا که نسل دوم که پژوهش محور است، از آموزش تهی نیست و فقط مولفه جدید به آن اضافه شد.
رییس ایرانداک درباره مرجعیت علمی در مقالات اظهار داشت: مقاله ای که فقط ارجاع می خورد، مرجع نیست؛ زیرا ممکن است در ارجاعات به مقاله نقد شده یا اصلا رد شده باشد. ولی اگر در مرحله تحکیم و تکامل ارجاع به آن شود، مرجع است.
حسن زاده افزود: بعد از مرحله انتشار مقاله نقد و تقبیح و تحکیم (پالایش علم) وجود دارد. قبل از این مرحله علم اگر مطرح شود، به مرجعیت نمی رسد؛ بعد از ادغام و تکامل به میراث جهانی علم می رسیم. امروز در دانشگاه‌ها میراث دار همین میراث جهانی علم هستیم.
چهار لایه برای مرجعیت سازی علم
استاد دانشگاه تربیت مدرس در ادامه به نظر خود در مورد چهار لایه برای مرجعیت سازی علم پرداخت و گفت: اولین مرحله زیرساخت است، اگر زیرساخت وجود نداشته باشد، مرجعیت علمی رخ نمی دهد. مثلا یک کشور برای یک آزمایشگاه تبدیل به مرجع می شود. دومین لایه فرایندهای پیشتیبان ساز است. مرحله بعد برون داد و در مرحله آخر ارزش آفرینی مرجعیت ساز وجود دارد.
وی توضیح داد: ارزش آفرینی مرجعیت ساز زمانی رخ می دهد که هیچ کدام از لایه های قبلی را نداریم، ولی در موقعیتی هستیم که همه افراد مرجعیت آفرین به این موقعیت مراجعه می کنند؛ زیرا ارزش اضافه دارد.
حسن زاده در ادامه زیرمجموعه‌های هر کدام از این لایه ها را برشمرد و گفت: لایه زیرساخت شامل سه مولفه: دارایی های طبیعی، دارایی های انسان ساخت و منابع انسانی است. لایه فرایند سه زیرمجموعه پشتیبانی، ترویج و تعامل و لایه ارزش آفرینی شامل زیرمجموعه های منزلت، منابع مالی و ارتباطی است. برونداد نیز زیرمجموعه های علمی، فناورانه و انسانی را دربرمی‌گیرد.
وی درباره تعامل لایه های مرجعیت ساز بیان کرد: کشورهایی که نخبه جذب می کنند، لایه های زیرساخت و ارزش آفرینی را تقویت کرده اند اگر یکی قوی و دیگری ضعیف باشد، نخبگان مهاجرت می کنند.
حسن زاده در بخش دیگری از سخنان خود به نظام داوری مقالات پرداخت و افزود: باید در داوری علمی به دو عنصر جامعیت و مانعیت بیشتر توجه کنیم. اکنون شاهد هستیم استادان یا پژوهشگرانی که برای ارتقا مقاله می نویسند، تشویق و تقویت می شوند، ولی اگر برای آن و با این هدف و در آن چارچوب ننویسند، دیده نمی شود. همین امر باعث می شود جامعیت مقالات علمی از بین برود.
اولین کنفرانس ملی مرجعیت علمی ۲۹ آبان ماه امسال به همت مرکز تحقیقات سیاست علمی و حمایت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سالن اجلاس سران برگزار می شود.
No tags for this post.
