محتوای دیجیتال مناسب برای کودکان دچار ضعف در مهارت خواندن

یکی از مشکلاتی که بسیاری از دانش آموزان مقطع ابتدایی با آن رو به رو هستند، ضعف در مهارت خواندن است. خواندن، ترکیبی از دو مهارت اصلی رمزگشایی و درک مطلب است. افرادی که در این دو مهارت ضعیف هستند، مبتلا به اختلال نارساخوانی تشخیص داده می شوند.

به گزارش سیناپرس، بنابر آخرین تعریف، نارساخوانی، اختلال در یک یا چند فرآیند روانشناختی اساسی است که در درک یا استفاده از زبان گفتاری یا نوشتاری دخیل هستند وممکن است در توانایی ناقص گوش دادن، فکر کردن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، تلفظ یا انجام محاسبات ریاضی خود را نشان دهند. این اختلال ممکن است در شرایطی مانند ناتوانی های ادراکی، آسیب مغزی، اختلال عملکرد حداقلی مغز، ناتوانی در خواندن و اختلال رشدی در تکلم به وقوع بپیوندد.

بنا بر گفته محققان، در ایران میزان شیوع نارساخوانی در پایه های اول و دوم ابتدایی حدود 12 درصد گزارش شده است. همچنین، طبق بررسی های انجام گرفته و آمار جهانی، حدود 80 درصد از دانش آموزانی که به مراکز اختلال یادگیری معرفی می شوند به نارساخوانی مبتلا هستند.

دانش آموزان نارساخوان، ضعف در مهارت خواندن را معمولا به همراه طیف متنوعی از مشکلات اجتماعی- هیجانی تجربه می کنند. از جمله این مشکلات می توان به اعتماد به نفس پایین، ضعف در تحمل ناکامی، اضطراب اجتماعی و عمومی، احساس طردشدگی از طرف اجتماع، بی میلی و مقاومت در انجام تکالیف، ناتوانی در مدیریت خود و کندی در انجام کار اشاره کرد. از آنجا که نارساخوانی منجر به ناکامی این کودکان در یادگیری می شود، معمولا در محیط های اجتماعی آشفته اند و نسبت به ارزشمندی و قابلیت های خود تردید دارند.

در تحقیقی که در همین خصوص توسط پژوهشگرانی از دانشگاه ملایر انجام شده است، در یک مرور سیستماتیک، محتوای دیجیتال مناسب برای افراد نارساخوان مورد بررسی قرار گرفته اند. به گزارش سیناپرس،این تحقیق با توجه به نفوذ روزافزون انواع سیستم های دیجیتال در زندگی روزمره افراد از جمله افراد نارساخوان طرح ریزی و اجرا شده است.

در این تحقیق، مقالات داوری شده و منتشر شده بین سال‌های 2000 تا 2020 با استفاده از کلیدواژه‌های تعیین شده در میان منابع فارسی و انگلیسی و در پایگاه‌هایISC ، web of science، Eric، Sid، Irandoc و Magiran به طور سیستماتیک بررسی شده اند.

بر اساس نتایج این پژوهش، ویژگی های مربوط به محتوای دیجیتال متناسب برای افراد نارساخوان در چهار بعد رسانه ای شامل، نوشتار، صدا، تصویر و تعامل طبقه بندی شده و در نهایت در قالب چک لیستی تنظیم گردیدند.

به گفته هانیه کلانتری دهقی، استادیار و محقق این پروژه از گروه علوم تربیتی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ملایر، در بعد نوشتار، پژوهش ها اشاره داشته اند که فونت های لبه دار، پیچیده و شلوغ بر دشواری تشخیص کدهای نوشتاری می افزایند. این فونت ها در حین خواندن و در مرحله رمزگشایی، بار شناختی بیشتری را به خواننده تحمیل می کنند که نتیجه آن، کاهش تمرکز فرد است. از آن جا که فقدان تمرکز مهم ترین مشکل کودکان نارساخوان است، استفاده از فونت های ساده، بدون لبه و انحنا، که سرراست ترین حالت ارائه نوشتار را دارند، توصیه می شوند.

به گزارش سیناپرس،این محقق می گوید: همچنین، اندازه نوشتار با توجه به مقدار محتوای قابل ارائه در هر صفحه و نوع فونت، بین 18 تا 26 توصیه شده است تا پیچیدگی فرآیند کدخوانی فونت های ریزتر از اندازه 18 به حداقل برسد و دشواری برقراری ارتباط میان کلمات برای دستیابی به معنای جملات در نوشتار درشت تر از اندازه 26  نیزکنترل شود.

به علاوه، توصیه دیگر پژوهشگران، اجتناب از ارائه نوشتار به رنگ های سبز، قرمز و صورتی است که در کودکان مبتلا به مشکلات کوررنگی قابل تشخیص نیستند. در مقابل، قاعده کلی برای کاربرد رنگ خوانا برای نوشتار، تضاد فونت و زمینه است و کاربرد نوشتار با رنگ های تیره، مانند آبی تیره و سیاه توصیه شده است.

بر اساس گفته های کلانتری دهقی، در بعد تصویر نیز، اجتناب از کاربرد تصاویر خیلی بزرگ یا خیلی کوچک در نتایج پژوهشی توصیه شده است. زیرا چنین تصاویری تمرکز بر روی نکات مهم را تضعیف می کنند. در تکمیل این توصیه، مورد دیگری نیز مطرح شده و آن مشخص نمودن آشکارای نکات مهم در تصاویر ارائه شده برای مخاطب نارساخوان است.

همچنین، در طراحی صفحات محتوا، ارائه طرح و ترکیب بندی ساده، اجتناب از کاربرد عناصر زیاد و پیش بینی فضای خالی در صفحه می تواند برای نارساخوانان که نیازمند مدیریت ویژه تمرکز خویش هستند، مجال بصری لازم را ایجاد کند.

این محقق می افزاید: در بعد صدا، تدارک امکان همراهی صدای گفتار مربوط به نوشتار به طور همزمان که اشکالات تلفظ و خواندن را کاهش می دهد و از ظرفیت دو کانال دیداری و شنیداری به طور همزمان بهره می برد، توصیه شده است. به علاوه، در بعد تعامل، توصیه نتایج پژوهشی به تدارک آموزش به چند روش متنوع در گام های کوتاه، باز هم بر توجه به تفاوت های فردی تأکید می کند.

با توجه به این ویژگی ها می توان دستورالعملی دقیق برای تولیدکنندگان و طراحان انواع محتواهای دیجیتال به دست داد. همچنین، ارزیابی محتواهای دیجیتال با توجه به این قواعد، خوانایی و انتقال مؤثرتر مضامین به افراد نارساخوان را تقویت خواهد کرد.

به گزارش سیناپرس، این یافته های علمی پژوهشی را فصل نامه ناتوانی‌های یادگیری وابسته به دانشگاه محقق اردبیلی منتشر کرده است.

گزارش: محمدرضا دلفیه

No tags for this post.