وزیر علوم، تحقیقات و فناوری صداوسیما را بزرگ ترین دانشگاه کشور نامید و گفت: انتظار دارم این سازمان به نخبگان فرصت بیشتری بدهد و حضور دانشگاهیان در برنامه‌های این رسانه بیشتر شود.
هجدهمین نشست تخصصی جشنواره شهید رجایی با حضور محمد علی زلفی گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، روح الله رازینی رئیس مرکز نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت آموزش عالی و علی اصغر پور عزت عضو هیات علمی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران در محل سازمان امور اداری و استخدامی برگزار شد.
وزیر علوم در بخشی از این نشست گفت: صدا و سیما را بزرگ ترین دانشگاه کشور می دانم که هم دائم است و هم از همه اقشار دانشجو دارد، انتظار دارم صدا و سیما به نخبگان فرصت بیشتری بدهد و حضور دانشگاهیان در برنامه‌ها بیشتر شود.
وی افزود: ما ۴۵۰ انجمن علمی در کشور داریم، انتظار داریم صدا و سیما یک برنامه دائم در ساعت پرمخاطب را به این انجمن ها اختصاص دهد تا رشته علمی خود، پیشینه ملی و جهانی و مشاهیر آن رشته را به مردم معرفی کنند و نسل جوان بتواند با ظرفیت‌های همه رشته ها آشنا شود.
وضعیت دانشگاه‌ها
زلفی گل در پاسخ به سوال مجری در خصوص میزان تاثیرگذاری دانشگاه ها در کشور گفت: مقایسه پیشیرفت کشور در همه زمینه ها با اوایل پیروزی انقلاب اسلامی و توجه به تحولات صورت گرفته به خوبی نقش دانشگاه ها را نشان می دهد؛ زیرا بخش زیادی از این تحولات به دست دانش آموختگان دانشگاه ها و با تکیه بر ظرفیت علمی صورت گرفته است.
وی با ارائه گزارش آماری کوتاهی به مقایسه سال پیروزی انقلاب اسلامی و شرایط حاضر در آموزش عالی پرداخت و گفت: تعداد دانشجویان از ۱۷۵هزار دانشجو به ۳ میلیون و دویست هزار دانشجو افزایش یافته است و در برهه ای از زمان به ۴ میلیون دانشجو هم رسید. اوایل انقلاب اسلامی مجبور بودیم دانشجویان را در مقطع دکتری به خارج اعزام کنیم تا تحصیل کنند ولی امروز در اغلب دانشگاه ها و اغلب رشته ها دوره دکترای تخصصی دایر است و حتی در برخی دانشگاه ها دوره پسادکتری راه اندازی شده است.
وزیر علوم به پیشرفت های حوزه پژوهش اشاره کرد و گفت: در سال پیروزی انقلاب اسلامی فقط ۵۰۰ مقاله علمی ایرانی در نمایه های معتبر منتشر شده بود ولی اکنون بیش از ۷۸ هزار مقاله در نمایه های معتبر جهانی منتشر شده است و در برخی رشته ها مانند نانو از نظر تولید علم در رتبه های نخست جهان هستیم.
سامانه نان حلقه اتصال علم با نیازهای جامعه
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: تولید علم برای کشور مرجعیت و جایگاه جهانی می آورد و مصرف علم که همان کاربرد علم در رفع نیازهای جامعه است؛ آسایش و رفاه عمومی را به دنبال دارد. برای اتصال علم به نیازهای جامعه، سامانه نان را سال گذشته راه اندازی کردیم که در لایحه بودجه ۱۴۰۲ و برخی قوانین دیگر به این سامانه اشاره شده است. سامانه نان می تواند پژوهش های علمی کشور و پایان نامه ها را به سمت نیازهای کشور هدایت کند و مشوق های خوبی برای استفاده از این سامانه در نظر گرفته ایم.
زلفی گل یادآور شد: اگر عضو هیات علمی دانشجویی را راهنمایی کند که موضوع پایان نامه را از موضوعات ثبت شده در این سامانه انتخاب کنند؛ دانشجو و استاد مورد تشویق قرار می گیرند.
وی ادامه داد: استادی که موضوع پژوهشی خود را در این سامانه ثبت کند، می تواند از میان دانشجویان استعداد درخشان دانشجوی تحصیلات تکمیلی بگیرد که همان روش پذیرش استاد محور است. این که دانشگاهیان و محققان علمی در رشد کشور و حل نیازهای جامعه نقشی نداشتند ظلم به حامعه دانشگاهی است. انتظارات از دانشگاه زیاد است و ما هم اذعان داریم امکان نقش آفرینی بیشتر وجود دارد.
باید متناسب با انتظارات، فرصت و امکانات در اختیار دانشگاه قرار گیرد و مسائل از طرف مسئولان به دانشگاه ارجاع شود.
ضرورت تدوین سند ملی نوآوری
وزیر علوم با یادآوری اینکه هم تولید علم برای کشور نیاز است و هم تولید فناوری و نوآوری برای حل مسایل کشور گفت: با تدوین سند ملی نظام نوآوری سهم انواع تحقیقات بنیادی، توسعه ای و کاربردی از پژوهش کشور مشخص می شود و جایگاه هر موسسه آموزشی و پژوهشی نیز در پازل علم و فناوری تعیین می شود.
زلفی گل ادامه داد: در برخی اظهار نظرها توصیه می شود “به فناوری بیشتر توجه شود چون در راستای حل نیازهای جامعه است و به علم که در راستای مرجعیت علمی کشور کمتر توجه شود” که این تلقی و دوگانه سازی اشتباه است؛ زیرا ما هم به علم نیاز داریم و هم به فناوری.
وی افزود: دوگانه علم خوب است یا فناوری، همانند موضوع انشای دوران دبستان است که می پرسید علم بهتر است یا ثروت و پاسخ این سوال به منزله ترجیح یکی بر دیگری و حذف یکی از آنها بود؛ ما هم به مرجعیت علمی نیاز داریم و هم به حل مسائل جامعه؛ بنابراین دوگانه سازی میان علم و فناوری یا پژوهش بنیادی و پژوهش کاربردی امری غلط است و ما را از اهداف خودمان دور می کند.
وزیر علوم اظهار داشت: به لحاظ روش تحقیق ما با سه نوع تحقیق سرو کارداریم که عبارتند از؛ بنیادی، توسعه ای و کاربردی و اعضای هیات علمی می توانند در یکی از این زمینه ها فعالیت پژوهشی کنند؛ هر سه روش مورد نیاز کشور است و اگر ما همه را مجبور کنیم پژوهش کاربردی را انتخاب کنند تولیدعلم و مرجعیت علمی کشور ضربه می بیند و از مرزهای دانش و تحولات روز دنیای علم عقب خواهیم ماند. ضمنا باید توجه کنیم در بسیاری رشته ها مثل علوم پایه مانند فیزیک و ریاضی ما به نیاز فوری جواب نمی دهیم بلکه دانشی را تولید می کنیم که پایه و اساس فناوری ها قرار می گیرد.
مسائل فرهنگی و اخلاقی برای ما خیلی مهم است و برای تشویق دانشجویان به حضور در کانون های فرهنگی و هنری، شوراهای صنفی، نشریات علمی، انجمن های علمی و هیات های مذهبی، کارنامه فرهنگی دانشجویان با نام فرنامه تدوین شده است و عملکرد دانشجویان در پایان سال در آن کارنامه قابل رویت است و می تواند رزومه علمی آنها را تکمیل کند.
حضور ۱۰۰ دانشگاه در جشنواره شهید رجایی
رئیس مرکز نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت آموزش عالی در این نشست تخصصی گفت: برای اولین بار در تاریخچه جشنواره شهید رجایی، دانشگاه برتر انتخاب و معرفی می شود.
روح الله رازینی افزود: ۹ شاخص معیار ارزیابی عملکرد دانشگاه ها در جشنواره شهید رجایی است و از ۷ ماه گذشته اطلاعات در سامانه های معرفی شده سازمان امور اداری و استخدامی بارگذاری شده و داوری نهایی در حال انجام است.
وی با اعلام اینکه هدف از این جشنواره ارزیابی نقاط قوت و پی بردن به نقاط ضعف دانشگاه ها بوده است گفت: معیارهای جشنواره در راستای مسائل روز جامعه مانند اشتغال، جوانی جمعیت، ارتباط با صنعت و مانند آن است و تنها یک شاخص به تولید علم و انتشار نقاله اختصاص دارد. شاخص ها به صورت نسبی و عملکردی هستند و هر دانشگاه به نسبت اهداف خود، گذشته و عملکرد سنجیده می شود و لذا حق دانشگاههای کوچک در رقابت با دانشگاههای بزرگ ضایع نمی شود.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران نیز در این نشست گفت: وقتی ملاک های ارزیابی در جشنواره ابلاغ می شود به دانشگاه ها این پیام داده می شود که چه چیزی برای حاکمیت مهم است و در آن مسیر حرکت کنند.
علی اصغر پورعزت گفت: بهتر است ملاک ها در راستای نیازهای جامعه باشد تا دانشگاه ها که از بودجه عمومی استفاده می کنند در همین جهت فعالیت کنند. باید در برنامه ریزی علم و فناوری به تجربیات جهانی توجه کنیم و پیوسته مسیر طی شده را بازنگری کنیم و اگر اشتباهی بود مسیر را اصلاح کنیم.
وی توصیه کرد: از هم اکنون برای سامانه نان و جشنواره شهید رجایی در بخش دانشگاهی، گروه منتقد تشکیل شود و به بهترین انتقاد هم جایزه تعلق بگیرد تا فرهنگ انتقاد نهادینه شود.
مشروح این نشست به زودی در قالب برنامه پایان‌نامه از شبکه چهار سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می شود.