بقایای گیاهی موادی از قبیل کاه و کلش هستند که بعد از برداشت محصولات مختلف بر زمین زراعی باقی می مانند. در بسیاری از مناطق کشور ما، این بقایا به خصوص در مورد محصولاتی نظیر گندم و جو سوزانده شده و یا این که به طرق مختلف از زمین جمع آوری شده و خارج می گردند. انجام هر یک از این امور مضراتی را در پی دارد که آلودگی های گسترده زیست محیطی، کاهش مواد آلی و ناپایداری خاک از جمله آن ها می باشند. این در حالی است که با انجام روش های بهتر مدیریت زراعی می توان از این بقایا در راستای بهبود رشد و نمو گیاه بعدی و همچنین کاهش دردسرهای زیست محیطی نظیر فرسایش خاک استفاده نمود.
در بسیاری از مناطق کشور ما، بقایا گیاهان زراعی در کشت های قبلی به خصوص در مورد محصولاتی نظیر گندم و جو سوزانده شده و یا این که به طرق مختلف از زمین جمع آوری شده و خارج می گردند و بدین ترتیب آثار زیست محیطی نامطلوبی بر جای می گذارند.
محققینی از دانشگاه پیام نور واحدهای تهران و گرگان با همکاری دانشگاه آزاد واحدهای گرگان و قائم شهر برای رفع این مشکل، پژوهشی را به انجام رسانده اند که در آن راهکارهای مختلف مدیریت بقایای گیاهی به منظور به حداکثر رسیدن بهره وری و کاهش تبعات روش های نادرستی چون سوزاندن مورد بررسی قرار گرفته اند.
در این پژوهش که به مدت هفت سال در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی قائم شهر واقع در استان مازندران انجام گردیده روش های مختلف مدیریت بقایای گیاهی شامل حذف و یا باقی گذاردن آن ها روی زمین در کنار انجام روش های مختلف خاک ورزی و آماده سازی زمین شامل خاک ورزی عادی (شخم و دیسک و تسطیح) و خاک ورزی 
نتایج این پژوهش نشان می دهد که عدم انجام خاک ورزی به همراه حفظ بقایای گیاه زراعی قبلی که گندم بوده، ضمن بهبود کیفیت خاک زراعی منجر به تولید محصول بیشتر و عملکرد دانه بالاتری در گیاه ذرت می گردد.
به علاوه استفاده از چنین ترکیب مدیریتی باعث می شود که خاک، تراکم و فشردگی معمول در خاک ورزی مرسوم و معمولی را پیدا نکرده و در نتیجه محیط مناسب تری برای رشد و نمو ریشه های گیاه بعدی داشته باشد. به عبارت دیگر باقی گذاردن بقایای گندم در خاک باعث می شود که مقاومت مکانیکی خاک کاهش یافته و رطوبت با توزیع فضایی مطلوب به طور مناسب تری در اختیار ریشه ذرت قرار گیرد.
نتایج این تحقیق که در مجله علمی پژوهشی «علوم زراعی ایران» وابسته به انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران منتشر گردیده، می تواند به عنوان یک روش مدیریتی مناسب در بهبود استفاده از بقایای زراعی و زمین تحت کشت محصولات استفاده گردیده و با ماندگاری بهتر خاک و منابع دیگر، نقش موثری در رسیدن به کشاورزی پایدار و حفظ محیط زیست داشته باشد.
نویسنده: محمدرضا دلفیه
با اقتباس از: صفاهانی لنگرودی، ع. و همکاران. 1395. اثر مدیریت طولانی بقایا، خاک ورزی و مصرف کود نیتروژن بر عملکرد دانه ذرت (Zea mays L.) و ویژگی های خاک. مجله علوم زراعی ایران، 18(1): 48-32.
No tags for this post.