گوگل، مایکروسافت، اپل و ام‌آی‌تی کودکان را به کدنویسی تشویق می‌کنند!
طبیعی است برنده این میدان- به لحاظ حداکثر جذب مخاطب- به بسیاری از اهداف بلندمدت خود جامه عمل خواهد پوشاند. در وهله اول، اطمینان پیدا خواهد کرد که حداقل از یک دهه آینده کاربران پلتفرمش چندبرابر زمان فعلی خواهند شد و سپس اینکه به سهام‌داران خود تضمین خواهد داد سرمایه‌گذاری آن‌ها در آینده دستخوش هیچ‌گونه فراز و نشیبی نخواهد شد؛
به دلیل اینکه روزبه‌روز بر تعداد مخاطبان پلتفرمش افزوده می‌شود. اما این رقابت وجه دیگری نیز دارد. فارغ از اینکه چه شرکتی برنده نهایی این رقابت در جذب حداکثری کودکان برای کدنویسی شود، دستاوردهای ملی نیز قابل تأمل هستند. کافی است برای لحظه‌ای تصور کنید گوگل موفق شود ده میلیون کودک را جذب پلتفرم خود کند. کودکان امروز در چشم‌به‌هم‌زدنی تبدیل به نوجوانان و جوانانی خواهند شد که به عنوان توسعه‌دهنده در پلتفرم گوگل به کار مشغول خواهند بود. این به معنای رشد اقتصادی فزاینده و تبدیل کشور به قطب اقتصادی بدون رقیب است؛ کشوری که نخبه‌پرور و پرورش‌دهنده نوآور‌ها خواهد بود. توسعه‌دهندگانی که در حوزه‌های مختلف فناوری به‌راحتی خلأ‌های موجود را پر خواهند کرد و خود به تنهایی تبدیل به کارآفرینانی خواهند شد که با جذب سرمایه‌های اقتصادی و معنوی به کشورشان کمک خواهند کرد.
بر همین اساس بسیاری از شرکت‌ها بخش‌هایی حرفه‌ای و تخصصی را به منظور طراحی ابزارهای کدنویسی ویژه کودکان در مجموعه خود دایر کرده‌اند. در این میان سهم سه شرکتی که به آن‌ها اشاره شد، همراه با بخش تحقیقات MIT و ابزار قدرتمندش یعنی اسکراچ (Scratch) شایان توجه است؛ ابزاری که به‌سادگی کدنویسی را به کودکان می‌آموزد.
اپل همراه با نرم‌افزار Swift Playgrounds به دنبال جذب نسل بعدی کدنویسان است.
بدون شک، مقطع فعلی بهترین زمان برای برنامه‌نویسان جوان به شمار می‌رود. در کنفرانس توسعه‌دهندگان که اواخر خردادماه برگزار شد، اپل برنامه آموزشی جدیدی را ویژه آی‌پاد منتشر کرد و آن را Swift Playgrounds نامید؛ برنامه‌ای که قرار است از پاییز در اختیار مردم قرار گیرد. (شکل 1) دانش‌آموزان در این نرم‌افزار با استفاده از اصول و دستورالعمل‌های اولیه برنامه‌نویسی، می‌آموزند چگونه شخصیت انیمیشنی این برنامه موسوم به Byte را کنترل کنند. این کار با نوشتن حلقه‌های تکراری که بایت را مجبور به تکرار حرکات خود می‌کند، انجام می‌گیرد.
شکل 1: برنامه Swift Playgrounds زبان برنامه‌نویسی شرکت اپل را به کودکان می‌آموزد
در قلب این برنامه، زبان برنامه‌نویسی سویفت اپل قرار دارد. یک زبان برنامه‌نویسی که این شرکت از توسعه‌دهندگان درخواست کرده است برای نوشتن نرم‌افزارهای ویژه مک، آی‌پاد، آی‌فون و دیگر دستگاه‌های اپلی از آن استفاده کنند. تیم کوک، مدیرعامل اپل، در این باره گفته است: «یادگیری سویفت ساده است و به این دلیل طیف گسترده‌ای از مردم به‌آسانی می‌توانند آن را فراگیرند. Swift Playgrounds تحولی به وجود خواهد آورد که در آن مردم به‌راحتی کدنویسی را می‌آموزند.» صحبت‌های کوک نشان می‌دهد که تصمیم این شرکت به منظور بهبود سواد کامپیوتری کاملاً جدی است. او در جریان برگزاری کنفرانس توسعه‌دهندگان از اینکه جوان‌ترین برنامه‌نویس حاضر در این کنفرانس کودک 9 ساله‌ای بود، بسیار خوشحال شد. اما این تمام ماجرا نیست. دلایل تجاری نیز اپل را مجبور کرده است تا به چنین رویکردی متمایل شود. دو شرکت رقیب اپل یعنی گوگل و مایکروسافت به‌شدت در تلاش هستند تا تعداد بیشتری از کدنویسان جوان را به پلتفرم خود جذب کنند. امروزه دانش‌آموزان مقطع دبیرستان، دانشجویان فردای دانشگاه‌ها و در نهایت مهندسان و کارآفرینانی خواهند شد که تصمیم‌گیری‌های آن‌ها برای چند دهه سرنوشت این شرکت‌ها و سهام آن‌ها را رقم خواهد زد.
گوگل و مایکروسافت به‌شدت مشتاق هستند
مایکروسافت در حال آزمایش نسخه آموزشی Minecraft ویژه مدارس است. نسخه ویژه‌ای که از نسخه اصلی این بازی ویدیویی محبوب و فوق‌العاده اقتباس شده است. نسخه نهایی این محصول قرار است از سپتامبر (شهریورماه) در اختیار مدارس قرار گیرد. مدارس از مدت‌ها قبل و بعد از آنکه ماینکرافت موفق شد تغییرات مورد نیاز متناسب با دنیای مجازی را در خود جای دهد، از این بازی استفاده کردند. این بازی به گونه‌ای طراحی شده است تا هر موضوعی، از ریاضیات تا تاریخ هنر را آموزش دهد. اما محبوبیت اصلی این نرم‌افزار به دلیل برانگیخته کردن حس کنجکاوی و ایجاد انگیزه در کودکان است. این بازی به کودکان یاد می‌دهد که چگونه می‌توانند با استفاده از برنامه‌نویسی از قابلیت‌های ماینکرافت استفاده کنند. در این میان، گوگل نیز همکاری با مؤسسه فناوری ماساچوست را برای خلق نسخه جدیدی از ابزار محبوب اسکراچ در خصوص برنامه‌نویسی مقدماتی آغاز کرده است. MIT در حال به‌روزرسانی اسکراچ است؛ به‌طوری که امکان اجرای آن روی مرورگرها و دستگاه‌های همراه را امکان‌پذیر سازد. در مقطع فعلی دسترسی به اسکراچ تنها از طریق مرورگرها امکان‌پذیر است.
Swift Playgrounds از یک انیمشین سه‌بعدی با گرافیک جذاب برخوردار است، اما یادآور زبان برنامه‌نویسی دهه 60 یعنی LOGO است که به کودکان اجازه می‌داد لاک‌پشتی روباتی را کنترل کنند. (شکل 2) این یک گزینه محبوب آموزشی در دهه 80 ویژه Apple II به شمار می‌رفت که باعث شد این شرکت موفقیت‌های بزرگی در حوزه کسب‌وکار به دست آورد.
شکل 2: Swift Playgrounds شامل مجموعه‌ای غنی از دستورات برنامه‌نویسی است که برای مثال نحوه ساخت یک حلقه تکرار را آموزش می‌دهد
جاناتان یونیس، توسعه‌دهنده و مشاور مستقلی که به جوان‌ترین برنامه‌نویسان از طریق سرویس Codementor کمک می‌کند، در این باره گفته است: «رویکرد اپل عمدتاً بر مفاهیم برنامه‌نویسی شبیه به بلوک‌های شرطی (if-then-else) و تفاوت میان انواع داده‌ای صحیح و رشته‌ای متمرکز است. اما رقبای اپل در سطح اساسی‌تر متمرکز شده‌اند. به نظر می‌رسد رویکرد گوگل و مایکروسافت به کار من شباهت بیشتری دارد. ما در نظر داریم مفاهیم را به کودکان آموزش دهیم.» در نقطه مقابل، تنظیم ابزارهایی شبیه به Swift Playgrounds به‌آسانی انجام گرفته و نتیجه خروجی کار فوراً تولید می‌شود. به نظر می‌رسد این برنامه نیاز به تغییراتی دارد، هرچند مردم تصمیم گرفته‌اند که از آن استفاده کنند.
ابزارهای کمک آموزشی همسو با دنیای سخت‌افزار
امروزه بعد جدیدی همسو با دروس برنامه‌نویسی به وجود آمده است؛ این بعد جدید سخت‌افزار است. یک برد رزبری‌پای به قیمت 35 دلار، کامپیوتر کاملی است که در اندازه یک کارت اعتباری ساخته شده است. مدارس و دانش‌آموزان به کمک این برد و بدون اینکه هزینه‌های زیادی را متحمل شوند، می‌توانند ابزارهای جدیدی خلق کنند. (شکل 3) هدف رزبری‌پای این است که دانش‌آموزان بیشتری را به سمت برنامه‌نویسی جذب کند. برای نیل به این هدف رزبری‌پای سعی دارد از فعالیت‌های فیزیکی شبیه به کنترل چراغ‌های LED و جمع‌آوری اطلاعات آب‌وهوا با استفاده از حسگرهای الکتریکی استفاده کند.
شکل 3: برد رزبری‌پای 3 به قیمت 35 دلار، برد الکتریکی کوچکی است که به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد به طیف گسترده‌ای از محاسبات دسترسی داشته باشند
این رویکرد کاملاً متناسب با دانش‌آموزان امروزی طراحی شده است. یونیس در این خصوص گفته است: «امروزه برنامه‌نویسان جوان یا افراد تازه‌کار بی‌نهایت بلندپرواز هستند. آن‌ها اغلب دوست دارند با مواد اطراف خود هر چیزی را بسازند. برای مثال، نرم‌افزاری که داده‌های خود را از محیط فیزیکی دریافت کرده است یا طراحی نرم‌افزاری که روبات‌ها و دوربین‌ها را کنترل کند.»
مباحث بسیاری وجود دارد
اپل برای پیشبرد اهداف خود تخفیف‌هایی را به مشتریان محصولات آموزشی و دارندگان آی‌پاد ارائه می‌کند. اما اپل در مدارس با رقبای بسیاری روبه‌رو است. کروم‌بوک، لپ‌تاپ ارزان‌قیمتی که سیستم‌عامل کروم گوگل را میزبانی می‌کند و کامپیوترهای ویندوزی که به‌تازگی مدارس ایالات متحده خریده‌اند، از جمله رقبای مک اپل به شمار می‌روند.
بخشی از جذابیت کروم بوک گوگل مربوط به دسترسی به سرویس‌های رایگان Google Apps است که این شرکت در اختیار مدارس قرار می‌دهد؛ ترکیب جی‌میل و تقویم با ابزارهای مرورگرمحوری همچون واژه‌پردازها، ارائه‌ها و صفحات گسترده به‌طور رایگان در اختیار مدارس قرار دارد. مایکروسافت نیز در نقطه مقابل دسترسی به نسخه‌های آنلاین آفیس را برای مدارس و دانش‌آموزان رایگان کرده است.
کارشناسان نظام آموزشی به مدارس هشدار داده‌اند که باید مراقب حرکت سریع دنیای نرم‌افزار باشند. غول‌های دنیای فناوری ممکن است به سرعت علاقه خود را به چنین پروژه‌هایی از دست بدهند.
شکل 4
برای مثال، گوگل با پروژه محرمانه خود که با اسم رمزCoder شناخته می‌شود، سعی دارد رزبری‌پای را از میدان رقابت خارج کند. Coder ابزاری است که اصول اولیه برنامه‌نویسی تحت وب را به دانش‌آموزان معرفی می‌کند. اما گوگل تقریباً یک سالی است هیچ‌گونه به‌روزرسانی برای این پروژه ارائه نکرده است.
Swift Playgrounds تنها با تبلت‌های آی‌پاد اپل کار می‌کند، در حالی که ممکن است این ابزار در سال جاری در اختیار مدارس قرار گیرد، این احتمال وجود دارد که مدارس ترجیح دهند از سال آینده ابزارهای برنامه‌نویسی ویژه وب را در اختیار داشته باشند. برنامه‌های سویفت بر طیف گسترده‌ای از دستگاه‌های اپل کار می‌کنند.
به گزارش ماهنامه شبکه،زبان‌هایی شبیه به جاوااسکرپیت و پایتون آن‌گونه که باید با محصولات این شرکت عجین نشده‌اند. اما یک نکته کاملاً مشخص است: هرچند هیچ‌یک از این ابزارها کامل نیستند، اما مدارس و کودکان با آغوش باز برنامه‌نویسی را انتخاب کرده‌اند و اکنون بیش از هر زمان دیگری مجذوب برنامه‌نویسی شده‌اند.
