نقش خواندن و نوشتن در به اشتراک گذاشتن گذشته و ترسیم آینده

مبارزه با بی‌سوادی ضمن اینکه در مقوله توسعه فرهنگی می گنجد، در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی و سیاسی نیز حائز اهمیت است. به این معنا که هرچه افراد جامعه به سمت باسواد شدن پیش روند، یقیناً سیر تحول و رویکرد آن جامعه به سمت مفهوم توسعه سریع‌تر اتفاق خواهد افتاد.

از این رو، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد «یونسکو» ۸ سپتامبر را روز جهانی سواد آموزی نامگذاری کرد و با نامگذاری چنین روزی، حذف این پدیده شوم را از جامعه بشری خواستار شد.

شعار امسال روز جهانی سوادآموزی که توسط یونسکو، «خواندن گذشته و نوشتن آینده» نامیده شده، بر نقش خواندن و نوشتن در توانمندسازی و اهمیت آن برای به اشتراک گذاشتن گذشته و ترسیم آینده تأکید دارد. این موضوع فرصتی را فراهم می‌آورد تا همواره به خاطر داشته باشیم که سوادآموزی نه تنها می‌تواند زندگی‌ انسان را بهبود بخشد بلکه قادر است آن ‌را نجات دهد.

 

وضعیت سوادآموزی در ایران

اولین سازمانی که رسماً در سال ‌١٣١٥ برای مبارزه با بی‌سوادی بزرگسالان در ایران شروع به کار کرد، اداره تعلیمات اکابر بود. در سال ‌١٣٢٢ و بعد از جنگ جهانی دوم، کلاس‌های سواد آموزی بزرگسالان تحت عنوان آموزش سالمندان آغاز به کار کرد و در فاصله سال‌های ١٣٢٠ تا ١٣٣٥، آموزش بزرگسالان با عنوان تعملیات اساسی در جهان با بنیانگذاری یونسکو مورد توجه قرار گرفت و به صورت آزمایشی در کشورهای مصر، هلند، فیلیپین و مکزیک به اجرا درآمد.

به درخواست ایران در شهریورماه ۱۳۴۴، نخستین کنگره‌ مبارزه با بی‌سوادی با سرپرستی یونسکو و میزبانی ایران، در تهران برگزار شد. ایران پیشنهاد داد که کشورهای جهان درصدی از بودجه نظامی سالانه‌ خود را برای مبارزه جهانی با بی‌سوادی در اختیار یونسکو بگذارند.

این پیشنهاد درکنگره تصویب شد و ایران به عنوان نخستین کشور، ۷۰۰ هزار دلار از اعتبار نظامی سالانه‌ خود را در اختیار یونسکو گذاشت. در این سال  کمیته‌ ملی پیکار با بی‌سوادی تشکیل شد. هدف این کمیته، مطابق  اساسنامه‌ آن، تعمیم آموزش و از میان بردن بی‌سوادی در ایران و به کار گیری همه‌ نیروها و منابع انسانی و مالی کشور در راستای رسیدن به این هدف و نیز کمک به ایفای وظیفه‌ ایران در مبارزه‌ بین‌المللی با بی‌سوادی بود. آخرین بار پیش از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۵ سازمان جدیدی به نام  جهاد ملی سوادآموزی شکل گرفت. شعار وهدف این سازمان ریشه کنی  بی‌سوادی تا سال ۱۳۶۶ بود.

بر اساس آمارهای رسمی، میزان باسوادی جمعیت ده سال و بیشتر کشور در سال‌های ۱۳۳۵، ۱۳۴۵، ۱۳۵۵ به ترتیب ۱۵، ۲۸ و ۴۲ درصد بوده‌است. نرخ سواد مناطق روستایی در این سال‌ها به ترتیب ۱۰، ۱۵، ۲۵  درصد است که نشان می دهد جمعیت شهری با سوادتر از جمعیت روستایی بوده است.

هنگامی که در ۷ دی ۱۳۵۸ به دستور امام خمینی، نهضت سوادآموزی تشکیل شد، جمعیتی بالغ بر ۱۴ میلیون نفر بی سواد در کشور وجود داشت که حدود ۵۱ درصد جمعیت بالای ۶ سال کشور بودند. در این زمان ازهر دونفر ایرانی بالای ۶ سال، یک نفر بیسواد بود. در سال ۶۵ تعداد باسوادان کشور به ۶۲ درصد و در سال ۷۵ به ۷۹ درصد رسید.

بر اساس سرشماری نفوس و مسکن که در سال ۸۵ صورت گرفت، در گروه سنی بالای ۶ سال، ۹ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر یعنی  ۱۵.۴ دهم درصد جمعیت کشور با خود اظهاری گفته اند که سواد خواندن و نوشتن ندارند. از این تعداد ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر در مناطق شهری و حدود ۵ میلیون نفر نیز در روستاها ساکن بوده‌اند.

بر اساس آمار، در میان جمعیت فعال کشور یعنی سنین ۱۰ تا ۴۹ سال تعداد بیسوادان ۴ میلیون و ۱۵۰ هزار نفر است که رقم بالایی به حساب می آید. بر اساس گزارشی که در سال ۲۰۱۰ میلادی منتشر شده است، در شاخص «نرخ بی‌سوادی» در بین ۲۴ کشور منطقه، ایران در رتبه ۱۵ قرار داشته است. همچنین در میان ۱۳۹ کشوری که سند آموزش برای همه را امضا کرده و در این عرصه متعهد شده‌اند ایران در رتبه ۸۶ ایستاده است.

شاید این آمارها برای کشوری که قرار است مطابق افق چشم‌انداز ۱۴۰۴ رتبه اول علمی و فناوری منطقه را تا ۹ سال دیگر اخذ کند، نگران کننده باشد.

رئیس سازمان نهضت سواد‌آموزی در این باره گفت: سوادآموزی کشور در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال متمرکز شده است و طی ۳.۵ سال گذشته از حدود ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفری که در سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۰ خود را بی‌سواد اعلام کرده بودند و حدود ۷ درصد جمعیت این گروه سنی را تشکیل می‌دادند، حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار بی سواد باقی مانده‌اند که تقریبا ۴ درصد جمعیت این گروه را شامل می‌شود.

علی باقرزاده افزود: ریشه کنی بیسوادی قطعا بر توسعه و پیشرفت یک کشور اثر می گذارد، اما امروزه مفهوم سواد تغییر کرده است و شهروندان یک کشور برای حضور فعال در  جامعه به چیزی بیش از خواندن و نوشتن و حساب کردن نیاز دارند. به همین دلیل مهارت کار با رایانه و دانستن یک زبان بین المللی از جمله استانداردهای جدید با سواد بودن است.

وی ادامه داد: علاوه بر این در کنار حدود ۱۰ میلیون بیسواد، میلیون ها شهروند کم سواد داریم که هیچگونه مهارتی نیاموخته اند و به عنوان کارگر ساده وارد بازار کار می شوند، وجود افراد کم سواد فاقد مهارت نیز یکی از موانع توسعه است.

گزارش: هانیه حقیقی

No tags for this post.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا