شمشادهای هیرکانی را دریابیم
شمشاد از گونه های ارزشمند و منحصر به فرد جنگل های هیرکانی است که چند سالی است در معرض هجوم انواع آفت ها قرار دارد، این درخت هنوز از آفت 'بلایت' یا 'سوختگی شمشاد' که عامل آن قارچی به نام Cylindrocladium buxicola است، رهایی نیافته است که آفتی جدید به نام شب پره شمشادی آن را تهدید می کند.
شب پره شمشادی اواخر خرداد ماه وارد جنگل های هیرکانی شد و اکنون به کابوسی برای شمشادها تبدیل شده است.شمشاد هیرکانی با نام علمی بوکسوس هیرکانا (Buxus hyrcana) درختی همیشه سبز و بومی جنگل های هیرکانی در شمال ایران است که در فهرست گونه های گیاهی در خطر انقراض اتحادیه بین المللی حفظ طبیعت (IUCN) قرار دارد.
این گونه درخت به عنوان پناهگاه حیات وحش و نماد میراث جنگل های شمال ایران قلمداد می شود و بهترین رویشگاه آن در ارتفاع 20 تا 400 متری از سطح دریا قرار دارد ولی تا ارتفاع حدود یک هزار و 200 متری در مناطق مختلف جنگلی استان های گیلان، مازندران و گلستان می روید.
هم اکنون از گستره حدود 1.9 میلیون هکتار عرصه های جنگلی شمال کشور، حدود 72 هزار هکتار آن رویشگاه های شمشاد است.
تاکید سازمان حفاظت محیط زیست بر مقابله بیولوژیک با آفت شب پره شمشاد
مریم مغانلو دارای دکترای زیست شناسی و رئیس گروه گیاهی سازمان حفاظت محیط زیست به ایرنا گفت: شمشاد جنگلی یا شمشاد هیرکانی با نام علمیPojark. Buxus hyrcana درختی همیشه سبز و سایه پسند بومی شمال ایران است و علاوه بر ایران، در ترکمنستان و تالش نیز رویش دارد. این گونه گیاهی در فهرست گیاهان در معرض تهدید و در طبقه 'در معرض خطر انقراض' جای دارد.
وی افزود: ایران به علت تنوع آب و هوایی و به واسطه ذخایر فراوان گیاهی از وضعیت منحصر به فردی در جهان برخوردار است اما متاسفانه این ذخایر غنی گیاهی به دلایل مختلفی تخریب شده اند و یا در معرض نابودی قرار دارند.
مغانلو ادامه داد: به طور کلی عوامل تخریب کننده جنگل شامل قطع درختان و برداشت های غیر اصولی از جنگل ها و مراتع، آتش سوزی، وجود دام در جنگل و فعالیت های غیر اصولی کشاورزی همگی بیانگر دخالت های نابخردانه انسان و تاثیرات آدمی بر نابودی محیط زیست به ویژه جنگل ها و مراتع است.
وی گفت: علاوه بر این عوامل، خشکسالی و افزایش متوسط دمای سالانه از عوامل اصلی طبیعی موثر بر شیوع آفات و بیماری ها محسوب می شوند و به تازگی نیز برخی آفات وارداتی این تهدیدات را تشدید کرده اند.
رئیس گروه گیاهی سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص تازه ترین آفت تهدید کننده شمشادهای شمال کشور افزود: شب پره شمشادی با نام علمی Cydalima perspectalis آفتی وارداتی است که به طور طبیعی در شرق آسیا زندگی می کند و نخستین بار در سال 1385 در آلمان و سپس در چند کشور اروپایی طغیان کرد، این آفت از گونه های زینتی و وحشی شمشادها تغذیه می کند و ظاهرا توسط گیاهان وارداتی از چین به اروپا راه یافته و اکنون در بیشتر کشورهای حوزه مدیترانه گسترش یافته است؛ این آفت متاسفانه خرداد ماه امسال در بخشی از اراضی جنگلی گیلان و مازندران دیده شد که خسارت زیادی به درختان شمشاد دارای ارزش اکولوژیکی وارد کرده است.
مغانلو اظهار کرد: این آفت از برگ ها، پوست تنه و شاخه های این گیاه تغذیه می کند و در حال حاضر بیش از چهار هزار هکتار از جنگل های هیرکانی را در بر گرفته است، لذا با توجه به این که متولی اصلی حفظ و صیانت از جنگل های کشور، سازمان جنگل ها و مراتع و آبخیزداری کشور است و موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور نیز، نهاد علمی و اجرایی در زمینه آفات، بیماری ها و روش های مبارزه با آنها است، ضرورت دارد با همکاری و هماهنگی سازمان حفاظت محیط زیست و درگیر کردن سایر سازمان ها و نهادهای دولتی و مردم نهاد، برای رفع این معضل در کشور یک اقدام ملی صورت گیرد.
وی ادامه داد: این اقدام می تواند با استفاده از پتانسیل تمامی نهادهای علمی و اجرایی کشور صورت گیرد که خوشبختانه اقدامات موثری تاکنون صورت گرفته است و سازمان حفاظت محیط زیست نیز در راستای تحقق اهداف زیست محیطی و حفاظت از سرمایه های طبیعی و ذخایر ژنتیکی کشور، برای کنترل صحیح و برطرف کردن کامل این معضل با روش های ایمن و همسو و سازگار با محیط زیست و به دور از استفاده از هرگونه سموم شیمیایی و مخرب تنوع زیستی و تولید آلاینده های زیست محیطی تاکید کرده است و اقدام می کند.
