گزارش تصویری و تحلیل فنی از مجموعه مهر پادین
مجموعه مهر پادین دارای یک ایوان و یک مناره است که مناره آن در حال حاضر تنها دارای دو ردیف تزئینات کاشی به رنگ فیروزه ای ، لاجوردی، سیاه و سفید بر زمینه آجر است. در قسمت های بالایی این مناره یک نقش لوزی از کاشی های فیروزه ای و لاجوردی به همراه دو چلیپای کوچک فیروزه ای در پایه منار اجرا شده است.
اساس مسجد جامع مهر پادین ظاهراً از قرن هشتم هجری است. ولی شبستان و ایوان و قسمت های دیگر آن کلاً مرمت شده است و نشانی از آثار قدیم آن اکنون به جای نیست . متقن ترین قسمت تاریخی مسجد مناره منفردی است که در کمره آن کتیبه بندواره ای از کاشی معرق به خط نسخ و به فاصله پنج متر از زمین نصب شده که قسمتی از آن ریخته است.
قسمتی از یک کتیبه به رنگ سفید بر زمینه کاشی لاجوردی و نقش گل و بوته در ساقه منار به چشم می خورد که احتمالاً دور تا دور مناره را طی می کرده است.
در حال حاضر نمای منار سفید و سیمانی است که به طور قریب به یقین می توان اظهار داشت که در ابتدا تماماً از آجر و با تزئینات کاشی بوده است.
گنبد بنا با پوشش سبز رنگ کاملاً جدید به نظر می رسد و در تـنها ایوان این مجموعه اثری از تزئینات باقی نمانده است. این محل بر اساس تابلوی نصب شده در سردر ورودی آن از طرف اداره اوقاف ، مدفن امامزاده سید غیاث الدین از نوادگان امام زین العابدین است که داخل اتاق ضریح کاملاً آیینه کاری شده و لازم به ذکر است که ضریح آن فلزی و جدید است .
در ایوان منتهی به اتاق گنبد در گذشته محرابی بوده که در حال حاضر اثری از آن دیده نمی شود. در محل فعلی محراب تا ارتفاع یک متری از سطح زمین تزئینات کاشی وجود دارد.
در کنار این بنا یک حسینیه از خشت و آب انباری نیز وجود دارد که فاقد هر نوع تزئیناتی است.
در کتاب آثار تاریخی یزد صفحه 230 در مورد مجموعه مهر پادین چنین نوشته شده است :
« اساس مسجد جامع مهر پادین ظاهراً از قرن هشتم هجری است. ولی شبستان و ایوان و قسمت های دیگر آن کلاً مرمت شده است و نشانی از آثار قدیم آن اکنون به جای نیست . متقن ترین قسمت تاریخی مسجد مناره منفردی است که در کمره آن کتیبه بندواره ای از کاشی معرق به خط نسخ و به فاصله پنج متر از زمین نصب شده است که قسمتی از آن ریخته و آن چه از کتیبه تاریخی آن باقی مانده است به این شرح است :
« … ( ریخته ) لتقربوا الی الله تعالی ( یک کلمه ناخوانا ) بن محمد بن الحاج ( یک کلمه افتاده ) الدولة و الدین علی المحفوظ فی رجب …. ( ریخته ) »
ظاهراً بانی منار و احتمالاً مسجد و یا قسمتی از آن ، محفوظ بن محمد بن الحاج …. الدین علی است که قبر پسرش علی بن محفوظ بن محمد در مقبره شیخ محمد در خانقاه میبد دیده شد و سنگ قبرش آن جا نصب است و…
چون علی بن محفوظ در سال 793 وفات کرد قاعدتاً پدرش در اوایل قرن هشتم می زیسته و بنای منار و مسجد به شرط صحت احتمال نگارنده نسبت به هویت بانی ، متعلق به همین قرن و از آثار دوره آل مظفر ( مقارن با ایلخانان ) است. »
در صفحه 65 جا مع الخیرات راجع به فردی به نام امین الدین محمد بن محفوظ و باغ وی صحبت شده است که احتمالاَ پدر بانی منار مهر پادین می باشد.
ایرج افشار در ادامه می نویسد :
« جنب مسجد جامع مهر پادین بقعه ای با گنبد بلند و بزرگ قرار دارد که نام قدیمی اش را مردم ، کشته خانه گفته اند و امروزه آن را امامزاده می شمارند. مردم در باره آن چنین روایت کرده اند که در دوران هجوم و فتنه های مغول جمعی از افراد بدین مقام پناهنده شدند و همه یکجا قتل عام شده اند و به این مناسبت به کشته خانه شهرت یافته بود. این بنای معظم سال های دراز به صورت خرابه ای بر جا بود تا اینکه مردم در سال 1342 شمسی به مرمت آن همت کردند ، بدان علت که از صورت قبری که در آن جا از قدیم بر جاست کرامت دیدند و طبعاً اعتقاد عام همگان را به تجدید ویرانه های بنا و مرمت نسبتاً خوب بر گماشت.
هنوز از گچ کاری های قدیم آن قسمتی باقی است و سفید کاری های تازه موجب امحاء خطوط و یادگاری های قدیم که بر دیوار بوده ، شده است .
…. در دیوار این بقعه یادگاری های بسیاری نوشته اند که از قدیمی ترین آن ها فقط جمله« سنة تسع و ستین و تسعمائه » باقی مانده است.
در وسط این بقعه صورت قبری به بلندی 25/1 متر و عرض 25/1 و طول 5/2 متر قرار دارد که اطرافش کاشی کاری شده و قبل از مرمت اخیر بیش از یک متر از آن زیر خاک بوده است . »
این بنا به شماره2333 و در تاریخ 20/2/1378 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
گزارش تصویری و تحلیل فنی : احسان محمدحسینی – فاطمه کردی
No tags for this post.
