این بخش توسط موشک لانگ مارچ 5 در مدار قرار خواهد گرفت و جایگزین ایستگاه فضایی فعلی کشور، تیانگونگ 1 خواهد شد که قرار است تا سال 2016 از مدار خارج شود. تیانگونگ 2 با طول 14.5 متری قادر است سه سرنشین را در خود جای دهد.
این پروژه جدید دومین ایستگاه از سه ایستگاه فضایی است که توسط آژانس فضایی چین برنامهریزی شده است. در حالی که تیانگونگ 1 نمونه اولیه ایستگاه برای مطالعات برنامههای فضایی چین در نظر گرفته شده بود، تیانگونگ 2 به عنوان مقدمهای برای تیانگونگ 3 است که برای سال 2022 برنامهریزی شده است. در واقع تیانگونگ 2 به پایه و اساس یک ایستگاه به طور کلی بزرگتر تبدیل خواهد شد که آژانس فضایی چین در حال آماده ساختن فضانوردان برای سکونت در آن است.
چین در برنامه تکمیل ایستگاه فضایی بین المللی مشارکت نمیکند بلکه خود به طور مستقل در زمینه ایجاد ایستگاه فضایی مشغول است و این مورد باعث نگرانی آمریکا در مورد از دست دادن کنترل فضایی خود شده است. از طرفی روسیه نیز که مشارکت بسیار نزدیکی با آمریکا در برنامه ایستگاه فضایی بینالمللی دارد، نیز اعلام کرده است که در چند سال آینده ایستگاه فضایی مستقل خود را در مدار مستقر خواهد کرد.
تیانگونگ برنامه ایستگاه فضایی جمهوری خلق چین است که هدف آن ایجاد ایستگاه فضایی نسل سومی قابل مقایسه با میر است. این پروژه کاملا مستقل است و هیچ گونه ارتباطی با دیگر کشورهای فعال فضایی ندارد و برنامه توسعه آن از سال 1992 با عنوان پروژه 2-921 شروع شده است. در مارس 2011، چین به سمت برنامه ساخت چند فازه و بزرگی حرکت کرد که منجر به ایجاد ایستگاه فضایی تا سال 2022 خواهد شد.
نخست چین برای اتصال شنژو-8 و شنژو-9 به یکدیگر برنامهریزی کرد ولی پس از آن تصمیم به رها کردن این برنامه گرفت و پرتاب ایستگاه فضایی کوچکی را در دستور کار خود قرار داد. تلاش های چین برای توسعه قابلیتهای یک ایستگاه فضایی در مدار پایین زمین با فازی تحت عنوان آزمایشگاه فضایی شروع شد که شامل پرتاب سه ماژول فضایی تیانگونگ است. این کشور در سال 2011 از نخستین آزمایشگاه فضایی با عنوان تیانگونگ-1 بهرهبرداری کرد و مدتی پس از آن آژانس فضایی چین عنوان کرد که تیانگونگ-1 دو دریچه اتصال در دو طرف دارد و قابلیت زندگی برای سه سرنشین و در مدت زمان کوتاه، در آن فراهم شده است. سپس آزمایشگاه فضایی پیشرفتهتری با عنوان تیانگونگ 2 را طراحی کرد و در ادامه تیانگونگ 3 نیز بر توسعه این فناوریها ادامه خواهد داد که در نهایت این برنامه به در اختیار داشتن ایستگاه مداری بزرگ برای چین منجر خواهد شد. برنامهریزی شده است این ایستگاه فضایی بزرگ همزمان با بازنشسته شدن ایستگاه فضایی بینالمللی، شروع بهکار کند.
ساختار نسل سومی
ایستگاه فضایی چین از ایستگاههای فضایی نسل سومی است. نسل اول این ایستگاه سالیوت، آلماز و اسکای لب بودند که از یک ماژول تکی تشکیل شده بودند و قابلیت بازیابی دوباره را نداشتند.
سالیوت-6 و 7 و تیانگونگ-1 قابلیت بازیابی حین ماموریت را داشتند. پس از آن میر، ایستگاه فضایی بینالمللی، و سی.اس.اس ایستگاههای فضایی هستند که از قطعاتی منفرد که جداگانه پرتاب شدند، تشکیل شدند. روشهای طراحی ماژولار به مقدار قابل توجهی اطمینانپذیری، قیمت، زمان طراحی و توسعه و مواجهه با نیازمندیهای مختلف را بهبود بخشید.
روش اسمبل کردن ایستگاه فضایی چین از میر و بخش مداری روسیه در ایستگاه فضایی، تاثیر گرفته است. اگر ساختار ایستگاه کامل شود چین دومین کشوری خواهد بود که چنین طرحی را با قابلیت اتصال ماژولار به انجام رسانده است.
همه قسمت های ایستگاه
بخش کابین اصلی قابلیت زندگی را برای سه نفر خدمه فراهم میآورد و سیستمهای ناوبری، هدایت و کنترل چرخش ایستگاه در آن تعبیه شده است. این بخش از سه قسمت محل سکونت، بخش خدمات و پروت اتصال تشکیل شده است. محل سکونت شامل قسمتهای توالت و آشپزخانه، تجهیزات کنترل آتش و کنترل و پردازش جوی، کامپیوترها، ابزار علمی، تجهیزات مخابراتی برای شنود از ایستگاه کنترل زمینی در پکن و دیگر تجهیزات است. ماژولهای ایستگاه فضایی چین خودشان روی یکدیگر سوار میشوند و مانند بخش آمریکایی ایستگاه فضایی آمریکا نیاز به راهپیمایی فضایی به منظور برقراری اتصالات ندارد.
برق خورشیدی
توان الکتریکی مورد نیاز ایستگاه از دو آرایه توان خورشیدی که روی هر ماژول قرار گرفته، تامین و ذخیره میشود و هنگام قرار گرفتن ایستگاه در سایه زمین از انرژی ذخیره شده استفاده میشود.
اثاث کشی فضایی
با تغییرات بوجود آمده نهایتا چینیها عنوان کردند که تیانگونگ ایستگاه فضایی هشت تنی این کشور خواهد بود و فضاپیماهای شنزو-8 و 9 و 10 به ترتیب به این ایستگاه متصل خواهند شد که در نهایت امر بین سالهای 2020 تا 2022 ایستگاه فضایی 60 تنی کامل شده و 3 نفر خدمه میتوانند برای مدت طولانی در آن زندگی کنند.
در 2 اکتبر 2011، تیانگونگ 1 که در مدار پایین قرار داشت، دومین مانور مداری خود را کامل کرد و به ارتفاع حضیض 362 کیلومتر رسید. این عمل در واقع به عنوان کاری پیشرو برای آمادهسازی ماژولها برای عملیات اتصال مداری در آینده بود.
نخستین اتصال مداری موفق چینیها، با اتصال شنزو-8 به تیانگونگ رنگ واقعیت به خود گرفت. پس از آن شنزو یکبار دیگر از تیانگونگ جدا و دوباره به آن وصل شد تا بر قابلیت استفاده دوباره از سیستم اتصال صحهگذاری کند.
شنزو-9 سرنشیندار به تیانگونگ وصل شد. پیش از آن ماژول تیانگونگ، بطور خودکار عمل کنترل فضای داخل خود را جهت اطمینان از عدم وجود گازهای سمی برای استقرار سرنشینان آغاز کرد.
تیانگونگ بخشی از مسابقه فضایی چین و آمریکاست
به گفته مقامات چینی، آنها از سال 1949 تمرکز ویژهای بر سیستمهای فضایی داشتند که باعث تسهیل در رشد اقتصادی این کشور میشد ولی اکنون تمایل آنها بیشتر به سمت امنیت ملی کشورشان گرایش پیدا کرده است. ممکن است با وجود پردهای که چینیها روی دستاوردهای خود کشیدهاند و آنها را از دنیا و خصوصا آمریکا پنهان میکنند. ماموریتهای موفقیتآمیز و پیدرپی تیانگونگ زیاد در چشم جهانیان مهم جلوه نکند.
از طرفی احتمال نظامی بودن برنامه تیانگونگ چین چندان دور از ذهن نبود و نیست و نخواهد بود. هنگام انجام ماموریت سرنشیندار شنژو-7، علاوهبر نخستین راهپیمایی فضایی، فضانوردان چینی، این فضاپیما میکروماهوارهای با عنوان بی.ایکس-1 حمل میکرد که ماموریت آن عکسبرداری از شنژو-7 و فضانوردان از فاصله نزدیک و صحهگذاری بر توانایی چینیها در آزمایش کپسول و عملکرد آن بود. از طرفی دیگر بسیاری از متخصصان به این نتیجهگیری رسیدند که بی.ایکس-1 میتواند ابزار آزمایش جنگافزار ضدماهوارهای باشد. بنابر دلایل منطقی، استفاده و بهرهگیری از ماموریتهای سریهای تیانگونگ به عنوان فرصتی برای آزمایش فناوریهای دو استفادهای دور از ذهن نیست. در صورت کاربرد ایستگاه در امور نظامی و شناسایی میتوان عملکرد آنرا به آزمایشگاه مداری سرنشیندار آمریکا و یا ایستگاه فضایی آلماز روسیه تشبیه کرد.
چین پرواز سرنشیندار را به عنوان فرصتی برای رویگردانی از آمریکا و عملکرد مستقل به منظور بالا بردن اعتبار ملی خود میداند گرچه مقامات چینی بارها چنین قصدی را انکار کردهاند. پرتاب تیانگونگ پنجاه و چهار سال بعد از پرتاب اسپوتنیک رخ داد. پرتاب نخست با دستاوردهای علمی وسیعی در سطح دنیا همراه شد، گرچه برای شوروی سابق بزرگترین دستاورد آن پس از پرتاب، عکسالعمل مردم شگفت زده و دولت آمریکا بود که همگی بر این باور بودند که این ماهواره تهدیدی جدی برای امنیت و اقتدار آمریکا خواهد بود. این اتفاقات در آن زمان منجر به آغاز یک رقابت فضایی تمام عیار بین آمریکا و شوروی سابق شد. گرچه پرتاب تیانگونگ با وجود مشکلات آمریکا در برنامه پرواز فضایی سرنشیندار بعد از بازنشسته شدن شاتل فضایی، نگرانیهای زیادی برای این کشور برانگیخته است ولی این نگرانی بیشتر از جهت قدرت گرفتن چین و ربودن نقش آمریکاست و آن چنان اضطرابی ایجاد نخواهد کرد که منجر به آغاز رقابت فضایی جدیدی شود. با این وجود نگرانیها در مورد تواناییهای فضایی چین منجر به دستپاچگی کنگره آمریکا و روی میز آوردن گزینه ساخت موشک فوق سنگین فضایی شده بدون آنکه ماموریتی برای استفاده از آن تعریف شده باشد.
به نظر میرسد آمریکا و چین اکنون وارد بازی -این به آن در- شدهاند و بده بستان فضایی با یکدیگر به راه انداختهاند با این وجود همچنان بر بیملاحظگی و بیخردی طرف مقابل در استفاده از فضا تاکید مستمری دارند. از طرفی همکاری دو طرفه برای کنترل و یا پاسخ به رشد فضایی چین به بنبست برای آمریکا تبدیل شده است زیرا چین فقط در شرایطی به این همکاری ادامه میدهد که مزایای سیاسی و فناورانه بسیاری برای کشورش داشته باشد نه اینکه فقط باعث افزایش قدرت نرم این کشور تحت سلطه آمریکا شود.
بنابراین معضل اصلی آمریکا هماکنون الزام شراکت با چین در امور فضایی نیست بلکه در چگونگی اشتراک با چین است. به گفته برخی از سیاستمداران چین در رقابت فضایی با آمریکا شرکت داده نشده است. این کشور قدرت رقابت با آمریکا در فضا را مانند بسیاری دیگر از رشتهها دارد. خود چین به دلایل بسیاری تمایلی به حضور در مذاکرات و برنامههایی که با محوریت برنامه فضایی غیرنظامی آمریکا برگزار میشود، ندارد.
در پایان میتوان گفت که چین اهمیت حضور قدرتمند در فضا و مزایایی که به دنبال داشتن چنین قدرتی برای این کشور به ارمغان میآیند را کاملا درک کرده است. آمریکاییها نیز دریافتهاند که واگذاری نقش پرواز فضایی سرنشیندار به چین یا حتی روسیه تبعات جبرانناپذیری برای این کشور به دنبال خواهد داشت. سیاستسازان این کشور اخیرا برنامههایی در دست تدوین دارند تا سودی که از برنده شدن در رقابت فضایی با شوروی سابق از زمان پرتاب اسپوتنیک بدست آوردهاند به راحتی به چینیها تقدیم نکنند.
تحلیل های خارجی
اندیشکده «شورای روابط خارجی آمریکا» طی مقالهای در خصوص رشد شگفت انگیز فضایی چین نوشت: تحلیل گران از چین به عنوان «قدرت نوظهور فضایی» یاد میکنند. این کشور در بسیاری از عرصههای فضایی از کشورهای پیشروی فضایی به ویژه آمریکا گوی سبقت را ربوده است. چین نه تنها به منافع آمریکا در فضا لطمه وارد کرده بلکه آمریکا در ناحیه آسیا و اقیانوسیه نیز از چین ضرب شصت بزرگی را دریافت کرده است. در سال های گذشته چین فعالیتهای فضایی بسیار موفق داشته است. چین همچنین برای مصارف داخلی و بازار جهانی مبادرت به تولید ماهواره نموده و مشتریان زیادی را در جنوب آسیا، آفریقا و آمریکای جنوبی کسب کرده است.
این اندیشکده سپس مینویسد: سفینه فضایی چین در حالی هم اکنون بدور ماه میچرخد که پکن خبر از پرتاب فضاپیمای بدون سرنشین و حتی با فضانورد را به کره ماه را داده است.
تلاش های فضایی چین تیتر اول رسانههای خارجی شده است زیرا این کشور به اصلی ترین رقیب روسیه و آمریکا تبدیل شده است.
این کشور هم اکنون سومین کشور بعد از آمریکا و روسیه است که قادر به انجام مانورهای پیچیده فضایی شده است.
این گزارش حاکیست: چین هم اکنون با برخ کشیدن قابلیتهای خود عنوان میکند که در آینده نزدیک قادر به ساخت و پرتاب ایستگاه فضایی دائمی به فضا است.
اندیشکده «شورای روابط خارجی آمریکا» در خاتمه مینویسد: چین همچنین میتواند از طریق فضا بر دریا، زمین و هوا نظارت کاملی را داشته باشد و هرگونه اقدام آمریکا را در منطقه آسیا و اقیانوسیه جلوتر شناسایی کرده و آن را خنثی کند.