ساماندهی زباله های دریایی
شاید بسیاری از ما هنوز صدای خش خش پاکت های قهوه ای که میوه و سبزی خریداری شده از آن سربرآورده بود را به خاطر داشته باشیم، پاکتی که اکنون به نوستالژی تبدیل شده و آرزوی بسیاری از دوستداران محیط زیست است که دوباره به چرخه مصرف بازگردد و یا سفره های چهارگوشی که نان داغ خانواده را در خود جای می داد و اکنون ورقه های روزنامه که سرشار از سرب و یا کیسه های پلاستیکی که قاتل طبیعت هستند، جایگزین آنها شده اند.
ماندگاری 300 تا 1000 ساله پلاستیک ها و ضرر و زیان ناشی از آن به طبیعت از یک سو و ورود کیسه های پلاستیکی به دریاها از سوی دیگر، محیط زیست دریایی زمین را تهدید می کند.
آمارها نشان می دهد سالانه 8 میلیون تن پلاستیک وارد اقیانوس ها می شود و بنا به گزارش برنامه حفاظت از محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP)، برآوردها حاکی از شناور بودن 46 هزار قطعه زباله پلاستیکی در هر کیلومتر مربع از اقیانوس ها است.
با یک نظر اجمالی می توان دریافت قدمت پلاستیک در زندگی بشر زیاد نیست، از حدود 50 سال پیش تاکنون تولید پلاستیک در جهان به طور مداوم افزایش یافته است، بررسی ها نشان می دهد در این مدت تولید پلاستیک در جهان به طور متوسط حدود 9 درصد افزایش داشته است این یعنی اینکه سالانه میلیون ها تن پلاستیک به صورت زباله به جایگاه های دفن فرستاده می شوند و یا بخشی از آنها وارد اقیانوس ها می شوند.
چندی پیش اصغر مبارکی مدیر کل موزه طبیعی و تنوع ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست گفته بود، طبق آمارهای جهانی، متوسط عمر استفاده از هر کیسه پلاستیکی فقط 12 دقیقه و در هر دقیقه یک تا دو میلیون کیسه پلاستیکی مورد استفاده قرار می گیرد و این در حالی است که برای حذف هر کدام از این کیسه ها از طبیعت، بین100 تا هزار سال زمان نیاز است.
به گفته وی در حال حاضر و طبق گزارش های جهانی، سرانه مصرف سالانه دنیا، 500 میلیارد تا یک تریلیون کیسه پلاستیکی است و این در حالی است که بر اساس همین آمار سالانه یک میلیون پرنده دریایی و 100 هزار پستاندار دریایی اقیانوس ها به دلیل آلودگی های مختلف محیط زیستی از جمله پلاستیک از چرخه حیات خارج می شوند.
آبزیان به گمان اینکه غذا هستند کیسه های پلاستیکی را می خورند و یا در آنها گرفتار می شوند، بنابراین اندیشیدن تدبیری برای جلوگیری از این کار الزامی است و بر این اساس چندی پیش سعید متصدی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده بود که حذف کیسه های پلاستیکی از چرخه مصرف جزو برنامه های اصلی سازمان حفاظت محیط زیست است.
وجود کیسه های پلاستیکی نه تنها بر طبیعت موجود در خشکی ها تاثیر منفی دارد بلکه دریاها ، اقیانوس ها و موجودات دریایی هم را نیز تحت تاثیر قرار می دهد، در این راستا پروین فرشچی معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با ایرنا گفت: از نظر اجرایی برای این مساله هنوز اقدامی نکرده ایم اما با توجه به اهمیت موضوع ساماندهی این بخش جزو برنامه های این معاونت است.
وی با تاکید بر اینکه ابتدا باید بتوانیم زباله های سواحل را جمع آوری و ساماندهی کنیم افزود: مساله مهم این است که اگر ساز و کار ملی برای این مساله وجود ندارد باید آنرا ایجاد کرد.
وی با اشاره به اینکه سازمان حفاظت محیط زیست مرجع ملی کنوانسیون لندن است اظهار کرد: یکی از مسائلی که این کنوانسیون به آن اهمیت زیادی می دهد زباله های دریایی است بنابراین باید روی این کار برنامه ریزی کنیم.
با توجه به اهمیت کنترل آلودگی دریاها به واسطه دفع مواد زاید، کنوانسیونی با عنوان 'کنوانسیون جلوگیری از آلودگی دریایی از طریق دفع مواد زاید و دیگر مواد' موسوم به ' کنوانسیون لندن' مشتمل بر یک مقدمه و 22ماده و 3 ضمیمه در تاریخ 8 دی ماه 1351 هجری شمسی مطابق با 29 دسامبر 1972 میلادی در چهار نسخه در لندن، مکزیکوسیتی، مسکو و واشنگتن تنظیم و امضا شد و کشور ما نیز بر اساس ماده واحده 25 مصوب 1375/6/25 به آن ملحق شده است.
فرشچی گفت: در حال حاضر فقط در دو قالب برنامه ریزی کرده ایم و هنوز کار اجرایی را آغاز نکرده ایم،
اول اینکه ارگان های دریایی چگونه می توانند در زمینه زباله های دریایی با هم همکاری کنند و دوم اینکه از برای فعالیت در این زمینه در دریاهای خزر، عمان و خلیج فارس از چه منابع منطقه ای و بین المللی می توان استفاده کرد.
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: چون به پروتکل لندن ملحق شده ایم و مرجع ملی آن هستیم، در این خصوص از سازمان بین المللی دریانوردی ( IMO ) هم کمک می طلبیم همچنین از سازمان منطقه ای حفاظت از محیط زیست دریایی خلیج فارس و دریای عمان ( راپمی ) و کنوانسیون تهران هم کمک خواهیم گرفت.
11 اگوست 2003 برای نشان دادن اهمیت حفاظت از دریای خزر از سوی 5 کشور ساحلی خزر یعنی ایران، روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان به عنوان روز جهانی خزر نامگذاری شد و همزمان با آن کنوانسیون حفاظت از محیط زیست خزر به امضای این 5 کشور حاشیه خزر رسید با مفادی متشکل از 4 پروتکل که اعضای این کنوانسیون برای حفاظت از دریای خزر اتخاذ کردند که به کنوانسیون تهران معروف است.
فرشچی گفت: ایجاد هماهنگی با ارگان ها و سازمان های دریایی داخلی، منطقه ای و بین المللی با هدف ساماندهی زباله های دریایی که بیشتر پلاستیک و تورهای ماهیگیری هستند، جزو برنامه های سال 95 معاونت دریایی سازمان محیط زیست است.
