استفاده از نانوذرات لیپیدی به‌عنوان نانوحامل داروی ضد سرطان
در سال‌های اخیر، توجه فراوانی به تهیه‌ی نانوذرات به‌عنوان حامل‌هایی برای دارورسانی شده است. حامل‌های نانویی با تغییرات خواص انتقالی دارو باعث بهبود عملکرد دارو و کاهش عوارض جانبی آن می‌شوند. در ساخت نانوذرات مذکور، از مواد مختلفی مانند پلیمرها، ذرات فلزی، لیپیدها و دیگر مواد استفاده می‌شود که بسته به روش تولید آن‌ها می‌توان شکل و اندازه‌ی متفاوتی از ذرات تولید نمود. سیستم‌های دارورسانی مبتنی بر حامل‌های نانویی اکنون در بازار دارویی جهان وارد شده‌اند و استفاده از آن‌ها در دارورسانی روز به روز رو به افزایش است.
دکتر بیژن ملائکه ضمن اشاره به ترکیب 7-اتیل-10 هیدروکسی کامپتوتسین (SN38) به‌عنوان یک داروی بالقوه ضد سرطان مؤثر در درمان انواع تومورهای بدخیم گفت: «امکان استفاده بالقوه داروی 7-اتیل-10 هیدروکسی کامپتوتسین در درمان انواع تومورهای ریه، معده، دهانه‌ی رحم و تخمدان وجود دارد. این دارو، 100 تا 1000 برابر نسبت به داروی ایرینوتکان مؤثرتر است. به دلیل محلولیت پایین داروی SN38 در آب و حلال‌های قابل قبول در داروسازی، در این مطالعه، نانوذرات لیپیدی جامد حاوی SN38 به‌منظور تزریق وریدی داروی مذکور تهیه شده است.»
استفاده از این نانوحامل ها در درمان تومورهای سرطانی موجب افزایش کارایی درمانی و کاهش اثرات جانبی داروی ضد سرطان می‌شود.
وی در خصوص نقش فناوری نانو در این طرح اظهار داشت: «استفاده از نانوذرات با اندازه‌ی کمتر از 200 نانومتر، امکان تجمع هرچه بیشتر دارو را در محل تومور فراهم آورده و موجب افزایش بازدهی دارو می‌گردد. همچنین این موضوع سبب می‌شود اثرات مخرب داروی ضد سرطان بر بافت سالم اطراف تومور کاهش یابد.»
به گفته ملائکه در این مطالعه حاوی داروی ضد سرطان SN38 به‌صورت غیرپگیله و پگیله (SLN-SN38 و PEG-SLN-SN38) به روش امواج فراصوت تهیه شد. خصوصیات نانوذرات حاوی داروی ضد سرطان از حیث اندازه، پتانسیل زتا و میزان بارگیری مورد ارزیابی قرار گرفته‌است. تأثیر دارویی نانوذرات تهیه شده بر روی دو رده‌ی سلولی سرطان کولورکتال (C-26 و HT-116) در زمان‌های 24، 48 و 72 ساعت بررسی شده‌است. در نهایت کارایی ضد توموری نانوذرات دارویی تهیه شده در مقایسه با فراورده‌های تجاری ایرینوتکان بر روی موش‌های دارای تومور C-26 مطالعه شده است.
بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از آزمون‌ها، نانوذرات پگیله و غیر پگیله در دوزهای 20 و 10 میلی‌گرم بر کیلوگرم در مقایسه با فرم تجاری ایرینوتکان با دوز 25 میلی‌گرم بر کیلوگرم کارایی ضد توموری بالاتری از خود نشان داده‌است.
به گزارش ستاد توسعه فناوری نانو،این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر بیژن ملائکه و دکتر محمودرضا جعفری- اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد- دکتر اسما محمودی- رزیدنت نانوفناوری دارویی دانشگاه علوم پزشکی مشهد- و دکتر نوید مصلایی- دانش‌آموخته‌ی دانشگاه علوم پزشکی مشهد- است. نتایج این کار در مجله‌ی European Journal of Pharmaceutics and Biopharmaceutics (جلد 104، سال 2016، صفحات 42 تا 50) به چاپ رسیده است.
