توقف پروژه‌های فضایی بدلیل نبود اعتبارات کافی
رییس پژوهشگاه هوا فضا با تاکید بر این که کمتر از 10درصد از اهداف سند جامع توسعه هوافضای کشور محقق شده و این 10درصد مربوط به 8 پرتاب انجام شده است، گفت: در حال حاضر محققان این پژوهشگاه به ارائه مقالات ISI و طراحی در فضای مجازی مشغول هستند و ما از طریق سیستم‌های کامپیوتری به مدار زمین می‌رویم و برمی‌گردیم ولی در عمل اقدامی صورت نمی‌گیرد چون اعتبار نداریم.
به گزارش ایسنا، بر اساس اسناد بالادسـتی نظام، هوافضا از اهمیت ویـژه‌ای برخوردار و در نقشـه جامع علمی کشـور، هوافضـا دارای اولویت «الف» است. تخمین بازار بیش از 3 هزار میلیارد دلار هواپیماهای تجاری تا 20 سـال آینده و افزایش تقاضا برای مشاهده زمین از طریق ماهواره‌ها موجب شده است که تا در سند هوافضا در دو بخش هوایی و فضایی، اهداف کلانی در نظر گرفته شود.
دسـتیابی بـه جایـگاه اول منطقه در تسـخیر فضا و تسـلط بـر آن از طریق علـوم و فناوری‌های مربوط، انجـام ماموریت‌هـای فضایی سرنشـین‌دار و قراردادن انسـان در مدار، طراحـی، سـاخت، پرتـاب و بهره‌بـرداری از ماهـواره در مـدار زمین آهنـگ و دیگـر ماهواره‌هـا بـا کاربردهای ارتباطات، سـنجش از دور با اولویت فناوری و صنایع داخل و با مشـارکت جهان اسلام، دسـتیابی به فناوری لازم برای پاسـخگویی به خدمات مورد نیاز سـنجش از دور و مشاهده زمین با دقت کمتر از 10 متر، اسـتفاده از دسـتاوردهای فضایی در شـناخت کیهان و توسـعه اخترفیزیک و نجوم و طراحی، سـاخت و پرتاب سـامانه‌های حامـل ماهواره‌های مورد نیاز از جمله ماهواره‌هـای دارای کپسول زیسـتی و ماهواره‌های زمین آهنگ از جمله اهداف تعیین شده حوزه فضا در سند هوافضا است.
این سند در بخش هوایی و هوانوردی اهدافی چون تبدیـل شـدن بـه قطب منطقـه‌ای و دارای جایگاه برجسـته جهانی با اسـتفاده از توان علمی و فناوری دانشـگاه‌ها و مراکز علمی و صنعتی، طراحی و تولیـد هواپیمای جـت 100 و 150 نفره و هواپیماهـای هوانوردی عمومـی و ایجـاد ظرفیت‌هـای سـخت افزاری و نرم افـزاری برای جهت تحقق ترافیک هوایی50 میلیون مسـافر و 550 هـزار تـن بـار داخلی و 50 میلیون مسـافر و 950 هزار تن بار در سـطح بین الملـل و ترانزیت تعریف شده است.
محققان کشور بر اساس اهداف تعیین شده علاوه بر آن که در قالب طرح کلان ملی مصوب شورای علوم، تحقیقات و فناوری اقدام به طراحی و ساخت هواپیمای 100 تا 150 نفره کرده‌اند، موفق به 8 پرتاب نیز شده‌اند که به شرح ذیل است:
| عنوان | ارتفاع پرتاب | دستاورد اصلی | زمان پرتاب |
| کاوشگر 1 | 10 کیلومتر | ورود به کاوشگرهای فضایی | آبان 1385 |
| کاوشگر 2 | 40 کیلومتر | موفقیت کامل و بازیابی سالم محموله فضایی | آذر 1387 |
| کاوشگر 3 | 55 کیلومتر | ورود به حوزه تحقیقات زیست فضایی | بهمن 1388 |
| کاوشگر 4 | 125 کیلومتر | موفقیت کامل و بازیابی سالم محموله فضایی و شبیه سازی موجود زنده | اسفند 1389 |
| کاوشگر 5 | 120 کیلومتری | اولین پرتاب میمون فضایی و دریافت تصاویر و داده‌های زیستی | شهریور 1390 |
| کاوشگر 6 | 120 کیلومتر | موفقیت نسبی و ثبت و دریافت تصاویر و داده‌های زیستی و تعیین سریع مکان فرود محموله | شهریور 1391 |
| کاوشگر پیشگام | 120 کیلومتر | موفقیت کامل و بازگشت سالم «پیشگام» نخستین میمون فضایی ایران | بهمن 1391 |
| کاوشگر پژوهش | 120 کیلومتری | موفقیت کامل و بازگشت سالم «فرگام» دومین میمون فضایی | آذر 1392 |
در حالی این 8 پرتاب صورت گرفته است که به گفته دکتر امی رییس پژوهشگاه هوافضا این پروژه به دلیل کمبود اعتبارات متوقف مانده است و از سوی دیگر بر اساس سند هوافضا، ایران باید تا سال 1404 علاوه بر انجـام ماموریت‌هـای فضایی سرنشـین‌دار و قراردادن انسـان در مدار، باید بـه قطب منطقـه‌ای و دارای جایگاه برجسـته جهانی در حوزه هوایی و هوانوردی تبدیل شود.
کاوشگر پیشگام و ارسال اولین میمون فضایی
«پیشگام»، نخستین میمون فضایی ایران، همچنان در محل نگهداری خود سالم و سرحال روزگار می‌گذراند
کاوشگر پژوهش
توقف پروژه‌های فضایی به دلیل کمبود اعتبارات
دکتر فتح‌الله امی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان این که حوزه هوافضا دارای سند و نقشه جامعی است، افزود: سند جامع توسعه هوافضای کشور در دو بخش هوایی و فضایی در سال 90 تدوین شد. بر اساس بخش فضایی این سند، ایران باید تا سال 1404 به جایگاه اول منطقه در تسخیر فضا دست یابد.
وی تسلط داشتن ایران در زمینه انجام ماموریت‌های فضایی سرنشین‌دار و قرار دادن انسان در مدار با اولویت علوم فضایی با توانمندی‌های دانشگاههای کشور را از دیگر اهداف تعیین شده در این سند نام برد و یادآور شد: زمانی که سندی در بالاترین سطح مدیریتی کشور مصوب می‌شود باید سهم مشارکت هر مرکز علمی مرتبط با سند مشخص شود ولی در این زمینه هیچ ماموریتی برای این پژوهشگاه مشخص نشد و این در حالی است که ما برای دستیابی به این هدف تاکنون 8 پرتاب را انجام دادیم.
به گفته امی، این پرتاب‌ها از سلول شروع شد و به پرتاب میمون خاتمه یافت و در حال حاضر به دلیل نبود اعتبارات، این فعالیت‌ها از 2 سال قبل متوقف شده است.
کاوشگر 4 نخستین گام اساسی محققان کشور در ارسال حیات به فضا
رییس پژوهشگاه هوافضا با تاکید بر ضرورت تقسیم کار ملی در خصوص سندهای تدوین شده، یادآور شد: در این سند 10 ماموریت در نظر گرفته شد و در کنار آن تقسیم کار ملی به دلیل کمبود اعتبارات صورت نگرفته است.
ماموریت‌های تعیین شده در بخش هوایی
وی به اهداف تعیین شده در بخش فضایی این سند اشاره کرد و گفت: بر اساس این سند تا سال 1404 ایران در بخش هوایی باید هواپیمای جت عمومی 100 تا 150 و هواپیمای 2 تا 19 نفره سبک تولید کند و انجام این ماموریت به این پژوهشگاه نیز ابلاغ نشده و در حال حاضر سوال اصلی این است که مسوول واقعی اجرای این هدف چه نهادی است.
امی با تاکید بر این که کمتر از 10 درصد از اهداف این سند محقق شده است، خاطرنشان کرد: این 10 درصد مربوط به 8 پرتاب انجام شده می‌باشد.
این محقق اضافه کرد: از سوی وزارت دفاع، ماهواره‌های امید، فجر و نوید پرتاب شده است ولی با این وضعیت، ایران در جهان اسلام رتبه اول و در جهان، هشتمین کشور پرتاب کننده ماهواره هستیم.
چهار دوربین نصب‌شده در کاوشگر 5 ، همزمان تصاویری از مراحل مختلف پرتاب و میمون داخل کپسول را به ایستگاه‌های زمینی ارسال می‌کردند
وی با تاکید بر این که بر اساس مفاد سند هوافضا کشور باید ماهواره ایران تا 1404 در مدار زمین آهنگ مستقر و ارائه خدمات داشته باشد، یادآور شد: در حال حاضر موبایل موجود در کشور و صدا و سیما با استفاده از ماهواره‌های سایر کشورها فعال شده است و بر اساس سند باید تا 1404 از ماهواره بومی کشور بهره برداری کنیم.
امی با طرح این سوال که در این مدت 10 درصد اهداف سند محقق شده است و چگونه ممکن است تا 1404 ، 90 درصد آن تحقق یاید، افزود: این امر نیاز به برنامه، نیروی انسانی و اعتبار دارد و در حال حاضر محققان این پژوهشگاه به ارائه مقالات ISI ، چاپ کتاب، طراحی در فضای مجازی مشغول هستند. ما از طریق سیستم‌های کامپیوتری به مدار زمین می‌رویم و برمی‌گردیم ولی در عمل اقدامی صورت نمی‌گیرد چون اعتبار نداریم.
جایگاه علوم فضایی در کشور
امی به بیان جایگاه علوم فضایی در کشور پرداخت و گفت: در حال حاضر 14 دانشگاه، دانشکده و گروه تخصصی هوافضایی راه اندازی شده است که از این تعداد 12 دانشگاه مربوط به وزارت علوم هستند و ظرفیت سالانه ورودی این 12 دانشگاه در مقطع کارشناسی رشته مهندسی هوافضا 521 نفر، در مقطع کارشناسی ارشد 342 نفر و در مقطع دکتری 68 نفر است.
وی با بیان این که در شرایط کنونی 1545 نفر دانشجوی کارشناسی، 796 نفر ارشد و 426 نفر در مقطع دکتری مشغول به تحصیل هستند، گفت: تاکنون 1858 نفر در دوره کارشناسی، 1927 نفر در مقطع کارشناسی ارشد و 203 نفر در دوره دکتری فارغ التحصیل شدند که این افراد تاکنون 1570 مقاله در مجلات بین‌المللی منتشر کرده‌اند، 2443 مقاله در کنفرانس‌ها و 1352 پایان نامه عرضه کردند ضمن آن که 270 رساله و 73 مورد کتاب منتشر شده است.
امی با تاکید بر این که توانمندی خوبی در این حوزه در کشور ایجاد شده است، گفت: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری وظیفه خود را در زمینه تربیت نیروی انسانی انجام داده است ولی در ادامه باید از این نیروها بهره مند شویم در غیر این صورت مهاجرت می‌کنند و یا به کار غیر تخصصی خود می‌پردازند.
کاوشگر 3 و محفظه زیستی حامل موجودات زنده کوچک و 5 رده مختلف از سلول‌های بنیادی و سوماتیک
این محقق به تجربیات سایر کشورها در زمینه توسعه صنایع هوافضا اشاره کر و افزود: کشور چین از شرکت بوئینگ مجوز ساخت بال هواپیما را دریافت کرده است.
عقب ماندگی 60 ساله ایران در حوزه هوافضا
وی به بیان سیاست‌های کلی در زمینه هدایت پایان نامه ها به سمت نیازهای کشور اشاره و تاکید کرد: این سیاست زمانی محقق خواهد شد که نقشه جامع علمی و اسناد آن نیز اجرایی شود.
امی مشکل اصلی کشور را عقب ماندگی آن از جهان توسعه یافته و مرزهای دانش دانست و یادآور شد: فناوری هوافضای کشور مربوط به 60 سال قبل است و روسیه در سال 1963 انسان را به مدار اعزام کرد و الان 2016 است و حتی اگر ما همین الان انسان را به مدار اعزام کنیم به 60 سال قبل روسیه می‌رسیم و برای جبران این فاصله باید نیازها به سرعت تامین شود تا به سطح جهان برسیم.
امی در عین حال خاطرنشان کرد: علوم پایه از آنجایی که بیشتر تئوری است در سطح مرزهای دانش است ولی علوم کاربردی مبتنی بر علوم پایه از دنیا عقب مانده است و حلقه مفقوده میان علوم پایه و کاربردی باید ایجاد شود که نیاز به پژوهشگاه‌های قوی دارد.
