روز ۱۸ آپریل برابر با ۲۹ فروردین در تقویم جهانی به عنوان «روز بین المللی بناها و محوطه های تاریخی» در سراسر جهان شناخته می شود. شعار امسال این روز، میراث فرهنگی و تغییرات آب هوایی است.
به گزارش سیناپرس، روز ۲۹ فروردین روز جهانی بناها و محوطه های تاریخی نام داشته و شورای بین المللی بناها و محوطه های تاریخی (ایکوموس) همه ساله این روز را به عنوان روز جلب توجه جهانیان به میراث فرهنگی در معرض خطر معرفی می کند. به همین مناسبت هر سال برای این روز یک موضوع خاص به عنوان شعار در نظر گرفته می شود که شعار سال جاری، با هدف تاکید بر اهمیت تغییرات اقلیمی و آب و هوایی، « تغییرات میراث» یا Heritage Changesنام نهاده شده است.
بر اساس اعلام این شورا، مهمترین محورهای مورد توجه روز جهانی بناها و محوطه های تاریخی در سال ۲۰۲۳ به شرح زیر هستند:
- به رسمیت شناختن پتانسیل میراث فرهنگی.
- بررسی اقدامات زیست محیطی تاثیر گذار بر بافت های تاریخی با هدف حفاظت آثار باستانی از تغییرات نامطلوب آب و هوایی.
- اجرای واکنش‌های متناسب با خطر بلایای طبیعی و ارائه راهکارهای پایدار سازگار با آب و هوا با هدف حفاظت از آثار تاریخی.
- تلاش در همبستگی با مردم بومی و جوامع آسیب پذیر در این حوزه.
- حاکمیت آب و هوای مشارکتی؛ حقوق بشر پاسخگوی جنسیتی و استفاده از از رویکردهای مبتنی بر حقوق انسان ها در حفاظت از میراث فرهنگی.
به گزارش سیناپرس، برنامه علمی سه ساله ایکوموس ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۴ از قطعنامه ۲۰۲۰ ایکوموس در مورد رویکردهای مردم محور در حوزه میراث فرهنگی پشتیبانی می کند.
بر این اساس کشورهای عضو این شورا از جمله ایران باید موارد زیر را در نظر داشته باشند:
- دانش کهن، میراث و شیوه های فرهنگی (میراث ناملموس) می توانند به عنوان پلی بین فرهنگ های مختلف عمل کنند.
- علم، تجسم دانش موروثی است که در طول نسل ها انباشته شده و به عنوان نقطه ورود برای این حوزه عمل می کند.
- راه حل های نوآورانه و فراگیر برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی مستلزم به رسمیت شناختن و راه حل های سنتی خلاقانه است.
- میراث و شیوه های خلاق حفظ میراث فرهنگی.
- چگونه با کمک دانش سنتی می توان اقدامات نوآورانه در حوزه میراث فرهنگی و تغییرات اقلیمی انجام داد؟
- ادغام فرایند حفاظت از بناهای سنتی و تاریخی واستفاده از انرژی های تجدید پذیر.
- کارایی ساختمان ها و مناظر میراثی؛
- توسعه زیرساخت های نوآورانه با هدف نمایش روش های سنتی و شناسایی راه حل های مبتنی بر دانش، عملکرد و میراث فرهنگی.
- درک فلسفه سنتی و منطق در برخورد با محیط زیست شامل زمین، آب و اقلیم که در میراث بومی ساخته شده و مناظر فرهنگی تجلی یافته است.
به گزارش سیناپرس، برای نیل به این هدف توصیه می شود پژوهشگران و فعالان حوزه های مرتبط با میراث فرهنگی بر این سوالات متمرکز شوند:
● حفاظت از میراث فرهنگی چگونه می تواند اقدامات مبتنی بر تغییرات اقلیمی را هدایت کند؟
● چگونه سیستم های دانش محلی و سنتی به توسعه آب و هوای پایدار کمک می کنند؟
● سیستم های دانش محلی و سنتی چگونه می توانند خطرات آتی تغییرات آب و هوایی و تاثیرات آن را کاهش دهند ؟
گفتنی است سرزمین باستانی ایران که دارای هزاران اثر تاریخی ارزشمند است نیز به طور خاص با این بحران مواجه شده اند و مدیریت شرایط فوق نیازمند برنامه ریزی منسجم و علمی برای این حوزه است. برای نمونه خشکسالی و تغییر اقلیم بر آثاری مانند سی و سه و پل و پل خواجو تاثیر مستقیم داشته و خشک شدن زاینده رود منجر به تغییر دائمی شرایط محیطی این آثار تاریخی شده اند که برای سده ها با شرایط تماس مستقیم با آب تطبیق یافته بودند اما در سال های اخیر این محیط کاملا به یک محیط خشک تبدیل شده است.
از سوی دیگر فرونشست زمین و پائین رفتن آب های سطحی و تاثیر آن بر ابنیه و بافت های تاریخی در ایران باید از سوی کارشناسان مد نظر قرار گرفته و راهکاری برای کاهش اثرات مخرب این پدیده در بناها و محوطه های تاریخی اندیشیده شود زیرا در حال حاضر نشانه های این موضوع در بسیاری از بافت های تاریخی دیده می شود که شایدمهم ترین آن ها تخت جمشید و پاسارگاد و باشند.
به گزارش سیناپرس، چالش دیگری که در حوزه تاثیرات تغییرات اقلیمی بر آثار تاریخی ایران قابل توجه است، تاثیر ریزگردها و گرمایش زمین بر ابنیه و آثار تاریخی است که این حوزه به طور خاص در آثار جنوب غربی ایران که طی سال های اخیر با پدیده غبار و گرد و خاک مواجه هستند دیده می شود و از سوی دیگر با توجه به خشک شدن دریاچه ارومیه و پیش بینی طوفان های نمکی، تاثیرات مخرب این موضوع بر بناهای پرتعداد تاریخی منطقه باید مد نظر قرار گیرد.
گزارش: دکتر احسان محمدحسینی- باستان شناس
No tags for this post.