آیا جهان هستی بر مبنای نظم شکل گرفته است؟

نظریه آشوب شاخه ای از فیزیک است که تکامل فرآیندهایی را توصیف می کند که به شرایط اولیه وابسته هستند. بر این اساس برخی از فرآیندها، که در نگاه اول تصادفی به نظر می رسند، در واقع می توانند بر اساس الگوهای اساسی و وابستگی های متقابل باشند.

به گزارش سیناپرس، فلاسفه همواره درگیر پاسخ به این پرسش بنیادین بودند که آیا جهان هستی بر مبنای نظم شکل گرفته یا تابعی از بی نظمی است؟ در این میان نظریه آشفتگی کیهانی این بی نظمی را ماحصل نظم اولیه می داند. مثال کلاسیک یک سیستم آشفته، اثر پروانه ای نامیده می شود که اولین بار توسط ریاضیدان و هواشناس، ادوارد لورنز معرفی شد. لورنز، هرج و مرج ظاهری یک گردباد را تصور کرد که به پروانه ای که چندین هفته قبل از طوفان بال می زند، وابسته است. بر اساس این نظریه، تغییرات تقریباً ناچیز در شرایط اولیه می تواند تأثیرات شگرف و غیرقابل پیش بینی بر تکامل یک سیستم آشفته داشته باشد.

به همین ترتیب، حوزه های مختلفی از نجوم وجود دارد که از درک نظریه آشوب بهره می برند. واضح است که اساس این نظریه برهمکنش گرانشی اجرام سماوی واقع شده است. چنین سیستمی نمایانگر نوعی هرج و مرج بوده و یک خطای کوچک در موقعیت یا سرعت اجرام سماوی یا ایجاد اختلالات کوچک به این معنی است که سیستم در دراز مدت غیرقابل پیش بینی است.

سیستم های آب و هوای روی زمین نمونه های خوبی از سیستم های آشفته هستند. به طور مشابه، ویژگی هایی مانند لکه قرمز بزرگ در مشتری نیز مصداق نظریه هرج و مرج هستند. اگرچه دانشمندان درک خوبی از دینامیک سیالات و نیروهای منتج به این سیستم طوفان های عظیم دارند، اما شکل گیری و تکامل آن ها را نمی توان از روی این اصول پیش بینی کرد.

به گزارش سیناپرس، بیشتر فرآیند هایی که در کیهان در جریان هستند اساساً آشفته هستند. شتاب ذرات باردار، ایجاد پرتوهای کیهانی، ساختار میدان ‌های مغناطیسی، واکنش ‌های هسته‌ ای در ستارگان، واکنش‌ های شیمیایی در فضای بین‌ ستاره‌ ای و بسیاری از پدیده ‌های دیگر، همگی به شدت به شرایط اولیه وابسته هستند. در نهایت، منصفانه است که بگوییم جهان هستی در عین نظام مند بودن، کاملا غیرقابل پیش بینی است.

مترجم:ندا جوادهراتی

منبع: sciencefocus

No tags for this post.