درگذشت پاسکال

پاسکال وقتی مرد، 40سال هم نداشت اما از همین عمر نه چندان بلند، به بهترین و مفیدترین شکل استفاده کرده و نامش را به عنوان ریاضی‌دان، فیزیک‌دان، فیلسوف و حتی یک نویسنده مذهبی جاودانه کرده بود. بلز پاسکال دو خواهر بزرگ‌تر به نام‌های ژیلبرت و ژاکلین داشت که یکی از این خواهران(ژیلبرت) بعدها زندگی‌نامه او را نوشت و ژاکلین هم راهبه شد و بلز پاسکال که وارث ثروت پدرش بعد مرگ او شده بود، تا مدت‌‌ها سرپرستی‌اش را به عهده گرفت. بلز سه ساله بود که مادرش آنتوانت بگون را از دست داد. پدرش اتین پاسکال که ریاست اداره مالیات کلرمون را به عهده داشت، بعد از مرگ همسرش سختگیری بیشتری به فرزندانش می‌‌کرد و می‌‌خواست آنان را تحت تعالیم خشک کلیسای آن دوران بزرگ کند و پرورش دهد. دغدغه‌ای که روزگاری در جوانی و بعدها درسال‌های پایانی عمر پاسکال را به خود اختصاص داد و او را از فعالیت‌های علمی بازداشته، بر مذهب معطوف کرد.

پاسکال و دکارت

بلز پاسکال از کودکی برای آموختن ریاضیات علاقه زیادی نشان می‌داد و این با خواسته‌های پدرش مطابق نبود. او نمی‌خواست انرژی خدادای پسرش صرف فعالیت‌‌های دیگر شود. گویا بلز پاسكال در سن یازده سالگی، رساله ای کوتاه درباره اصوات اجسام ارتعاشی نوشت و پدرش در پاسخ به این مسئله، مطالعه ریاضيات را تا سن 15 سالگی برای وی ممنوع کرد تا بلز از مطالعه لاتین و زبان یونانی باز نماند اما روزی پدرش متوجه شد که پسر 12ساله‌اش با تکه‌ای زغال بر روی دیوار اثبات كرده كه مجموع زاویه های یک مثلث، برابر با دو زاویه قائمه است. از آن زمان به بعد، پاسکال اجازه مطالعه اقلیدس را داشت. بلز پاسکال در سن 12 سالگی، در هندسه بسیار جدی شد و به تحقیق درباره قضیه‌های اقلیدس پرداخت و توانست بدون این که معلمی داشته باشد بسیاری از قضیه‌های هندسه اقلیدسی را نزد خود اثبات کند. در 16 سالگی قضیه‌ای از هندسه تصویری را کشف کرد که بعدها (قضیه پاسکال) نام گرفت.

او در همان سال کتاب (مقاطع مخروطی) را نوشت. زمانی که کتاب این نابغه نوجوان به دست دکارت رسید، قبول نمی‌‌کرد که پسری 16 ساله آن هم بدون تعلیم و تربیت زیر نظر مربیان و معلمان ریاضی، آن را نوشته باشد اما پس از مطمئن شدن،‌ نبوغ و استعداد وی را تحسین کرد.

ماشین حساب و اصل پاسکال

پاسکال از کتب موجود همچون کتب مربوط به دکارت و اقلیدس مطالب زیادی یاد می‌‌گرفت اما همه مطالب را به خوبی نمی‌‌توانست بفهمد زیرا لغات و شکل‌های مشکلی داشت. پاسکال از معدود کسانی بود که از کارش لذت می‌‌برد. او درهمان دوران مقاله‌ای در مورد هندسه در جلسه‌ای میان بزرگان ریاضی ارائه داد که مورد توجه همگان قرار گرفت. علاوه بر فعالیت درهندسه و ریاضیات، او در فیزیک نیز به تحقیق می‌پرداخت. درسال 1640 شگفت‌آورترین اختراع زمان خود یعنی ماشین حساب را اختراع کرد و تعجب و حیرت همگان را برانگیخت. این اختراع سبب شهرت روزافزون او شد. از جمله نمونه‌های اولیه این ماشین ‌حساب در موزه‌ای در «درسدن» آلمان قرار دارد. اگرچه این ماشین‌حساب‌ها مقدمه پیدایش مهندسی کامپیوتر بودند اما از لحاظ تجاری موفقیت چندانی به دست نیاوردند. طی دهه بعدی، پاسکال طرح خود را بهبود بخشيد و بیش از 50 عدد از آنها را ساخت. پاسکال در زمینه فیزیک به کشفیات فراوانی دست یافت که از جمله آنها می‌توان به (اصل پاسکال) درباره انتقال فشار در سیالات اشاره کرد.

او کارهای مهمی در هیدروستاتیک که به همین سبب واحد فشار پاسکال نامیده می‌شود انجام داد. اصل پاسکال یکی از مهمترین ایده ‌هایش بود. اصل پاسکال در مورد انتقال فشار مایعات چنین می‌گوید: فشاری که بر یک قسمت از مایع محصور وارد می‌شود بدون کاهش بر همه نقاط آن وارد می‌شود. کاربرد اصل پاسکال در ترمز اتومبیل و بالابر هیدرولیکی است یکی از مزایای بالابر هیدرولیکی این است که می‌توان در آن نیروی کوچک به نیروی بزرگ تبدیل شود.

از درد دندان تا انتگرال

در کلیسا در سال 1668به درد دندان مبتلا شد و برای نجات از درد به ریاضیات پناه برد و در 8 روز کتابی درباره انتگرال و دیگر کشف‌های خودش در زمینه محاسبه دیفرانسیل نوشت. او 4 سال آخر عمر خود کار مفیدی در زمینه ریاضیات و فیزیک انجام نداد و تنها به خود ریاضت داد.

همچنین او دست به کارهای مذهبی زد و 18 نامه با موضوع (اگر خدا نبود) را خطاب به انسان‌های بی‌اعتقاد به خدا نوشت. پاسکال زندگی پربار و مشکلی داشت. او در یک حادثه در سال 1654 که اسب‌ها کالسکه‌اش را می‌کشیدند از بالای پل به داخل رودخانه افتاد و آسیب دید و هر چند نجات یافت اما به شدت تحت تاثیر این حادثه قرار گرفت و مریض احوال شد. او در سن 39 سالگی از بیماری که در مغزش ایجاد شده بود، در پاریس چشم از جهان فرو بست در حالی که این جمله را می‌گفت: «خدایا تنهایم مگذار!»

میراث پاسکال

به افتخار نوآوري‌هاي علمی، نام «پاسکال» به واحد فشار SI، زبان ‌برنامه‌نویسی و قانون پاسکال و همچنین به مثلث پاسکال و شروط پاسکال داده شد.

مهمترین نوآوري پاسکال در علم ریاضی، «تئوری احتمال» بود. این تئوری که ابتدا در مورد قمار به کار مي رفت، امروزه در علم اقتصاد و به خصوص در علوم آماری بسیار بااهميت است.

 

اعظم حسن‌تقی

 

 

No tags for this post.