رمز و راز درخشش گربه ماهی

سرانجام راز پنهان درخشش رنگین کمانی گربه ماهی ها توسط تیمی از دانشمندان چینی کشف شده است.

به گزارش سیناپرس، گربه ماهی یا کریپتوپتروس ویترئولوس هنگامی که در آب شنا می کند، رنگین ‌کمان‌های درخشانی را از خود ساطع می کند. این درخشش چشم نواز در بدنه شیشه ای مانند این ماهی، آن را به انتخابی محبوب در بین صاحبان آکواریوم در سراسر جهان تبدیل کرده است.

در این راستا، کیبین ژائو (Qibin Zhao) فیزیکدان دانشگاه شانگهای چین، تصمیم گرفت این ماهی جذاب را مطالعه کند. در طبیعت، حالت رنگین کمانی در موجودات اغلب به دلیل بافت روی سطوح اعضای بدن مانند فلس ها، بال ها یا پرها ایجاد می شوند. نور سفید به این سطوح برخورد کرده و بر اثر انعکاس پراکنده شده و به گونه ای با خود تداخل می کند که بر طول موج های مختلف تأثیر می گذارد.

ژائو می گوید: اما بدن گربه ماهی اجازه می دهد تا ۹۰ درصد نور به طور مستقیم از آن عبور کند. همچنین این ماهی فلس ندارد و پوست آن بسیار نازک است و همین امر باعث می شود که پراکندگی منعکس شده از پوست یا پوسته های آن مسئول اثر رنگین کمانی نباشد.

در ادامه ژائو و همکارانش یک گربه ماهی را تشریح کردند تا پوست را از ماهیچه های پشت و شکم جدا کنند. سپس محققان یک لیزر سفید مستقیماً و بدون پراکندگی زیاد از روی پوست ماهی عبور دادند. به طور شگفت انگیزی ماهیچه ها متفاوت عمل کردند و چیزی در آنها باعث شد که امواج نور در عاملی که به عنوان پراش شناخته می شود موج بزند و یک اثر رنگین کمان ایجاد کند.

ژائو توضیح می دهد: هر ماهیچه از واحدهای الاستیکی به نام سارکومر تشکیل شده است. تیم تحقیقاتی با استفاده از میکروسکوپ اسکن الکترونی و میکروسکوپ‌های نوری دریافتند که این واحدهای فیبری مانند توری‌های پراش عمل کرده و پرتو نور را هنگام عبور از ساختار به رنگین کمان تبدیل می‌ کنند.

زوایای جابه‌جایی ماهی در حال حرکت، زوایای متغیری را ایجاد می ‌کند که نور با آن به ماهیچه ‌ها برخورد کرده و باعث می ‌شود رنگ ‌های پراکنده در آنها شبیه به رنگین کمان بدرخشند.

به گفته محققان، ماهی های دیگر نیز همین نوع عضله را دارند، اما درخشش در خارج بدن آن ها دیده نمی شود زیرا پوست آنها شفاف نیست. محققان معتقدند که این درخشش رنگین کمانی می تواند در گربه ماهی به عنوان نوعی استتار تکامل یافته باشد تا بتوانند از شکارچیان در امان باشند.

به گزارش سیناپرس، محققان در پایان می‌ گویند: همچنین ممکن است گربه ‌ماهی از رنگ ‌هایی که به سرعت در حال تغییر هستند به‌ عنوان سیگنال ‌هایی برای ارتباط استفاده کند، زیرا این نوع ماهی یک گونه بسیار اجتماعی است.

شرح کامل این مطالعه و نتایج جالب آن در آخرین شماره مجله تخصصی Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده است.

مترجم: مهدی فلاحی پناه

No tags for this post.