به گزارش ایرنا از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، عرصه گیاهان دارویی و طب سنتی ایران صاحب برجسته ترین و افتخارآمیزترین بخش تاریخ علم و فناوری جهان است.
دوره طلایی طب سنتی که به برکت دین مبین اسلام و با درایت و هوشمندی دانشمندان ایران در حوزه علم شکل گرفت، هنوز هم جا برای بحث و گفت وگو و بررسی دارد.
با این حال هنوز نه تنها خود ما، بلکه بسیاری از مستشرقین و محققین حوزه شرق به ویژه تمدن ایران، نتوانسته اند به عظمت و شکوه واقعی علم در آن دوره شناخت کافی پیدا کنند. اما غور و غوص در وادی پر عمق و وسیع طب سنتی و گیاهان دارویی ایران، همچنان جذاب و دوست داشتنی و آموختنی است.
در همین مسیر، برگزاری جشنواره ای که به این مقوله بپردازد، بی شک یکی از رخدادهای خوب و قابل دفاع خواهد بود. دومین جشنواره و نمایشگاه ملی گیاهان دارویی، فرآورده های طبیعی و طب سنتی ایران به مدد معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و با همت ستاد توسعه فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی اش سال گذشته در مهرماه برگزار شد و باز هم یادآوری کرد که ما صاحب چه گنج بزرگ و تمام نشدنی هستیم.
در این جشنواره بیش از دو هزار و 100محصول فناورانه عرضه شد، این محصولات پیش از این تبدیل به مواد خام و از کشور خارج می شد اما در حال حاضر با تکمیل چرخه صنعتی محصولات به کالای استاندارد تبدیل شده و در بازار داخلی و خارجی عرضه می شود.
330 شرکت دانش بنیان با داشتن محصول، مجوز و برند در این رویداد حضور داشتند که از این تعداد بیش از 200 شرکت مورد حمایت مالی و معنوی معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری قرار گرفته اند.
***شناسایی در خطرها
دکتر محمدحسن عصاره که دبیری این جشنواره را به عهده داشت به وجود هشت هزار گونه گیاهی شناخته شده در کشور اشاره کرد که به گفته وی اکنون هزار و 728 گونه گیاهی از این تعداد در معرض خطر انقراض هستند. در این راستا با انتشار کتاب رد دیتا نظر مسوولان به این مهم جلب شد که این گیاهان فقط در سرزمین ایران زمین قابلیت رشد و نمو دارند از این رو باید حفاظت شود.
اما موضوع نگران کننده، افزایش فعالیت عطاری ها در سطح شهرها است که برای کنترل فعالیت این عطاری ها و ممیزی آنها باید ساختار و شبکه توزیع و پخش مناسب تشکیل شود تا کالاها و محصولاتی که بر اساس پایه گیاهی تولیدشده و مورد تایید وزارت بهداشت است، از این شبکه ها توزیع مناسب شوند.
در همین راستا ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی در سال های گذشته با مطالعات انجام شده، اطلاعات عطاری های ایران را جمع آوری کرده و بر این اساس دو جلد کتاب منتشر خواهد کرد.
با توجه به اینکه صنف عطاری ها زیر نظر وزارت بهداشت نیست و صف آنها به صورت اتحادیه و زیر نظر وزارت صنعت فعالیت می کند، برای ساماندهی آن باید مطالعه کامل انجام شود.
***داروخانه گیاهی
اما ایجاد داروخانه های گیاهی طرحی است که با عملی شدن آن می توان شاهد عواید پربرکتی در این حوزه بود. با اجرای این طرح توسط وزارت بهداشت و اجرایی شدن آن محصولات گیاهی متولی رسمی و نظارت شده فروش پیدا می کنند.
البته تحقق این امر مستلزم مشارکت و اطلاع رسانی درست رسانه ها است و با نظارت درست بر اجرای این طرح و فرهنگ سازی آن مردم مسیر تهیه فرآورده های گیاهی مربوطه را به درستی طی می کنند. با اجرایی شدن این طرح عطاران علاقمند به فعالیت در این صنف ملزم به هماهنگ کردن اقدامات خود با سیاست های دولت می شوند.
نکته قابل توجه دیگر این جشنواره آن بود که تبلور اقتصاد و فرهنگ را می شد در آن شاهد بود که در حقیقت شعار اصلی سال 93 و راهبرد اصلی سیاست های کلان است. با حضور چشمگیر مردم و علاقمندان در این نمایشگاه می شد این موضوع را کاملا حس کرد که فرهنگ بازگشت به خویش و نگاه به گذشته در حوزه طب سنتی و گیاهان دارویی، در حال شکل گرفتن میان مردم است و رونق گرفتن این فرهنگ، اقتصاد داخلی در حوزه دارو و درمان بی شک رونقی چشمگیر خواهد یافت.
همچنین در این جشنواره مجموعه کارهای بالینی در پایگاه اطلاع رسانی به نام سلامتکده مورد دید عموم قرار گرفت. این سلامتکده زیرنظر مستقیم معاونت طب سنتی وزارت بهداشت اداره می شود و پزشکان متخصص و فارغ التحصیل دانشکده های پزشکی با حضور در این مکان مردم را در مورد اصول سلامتی و مشاوره تغذیه کمک می کنند.
از آنجا که تولید و انتشار کتاب و شناسایی و بازبینی منابع ارزشمند قدیمی، در توسعه فرهنگی و اقتصادی این حوزه کمک خواهد کرد و مسوولان جشنواره همتی مضاعف و تحسین برانگیز در این زمینه بکار بستند. یکی از آنها این بود که دو جلد کتاب الحاوی به زبان فارسی در جشنواره و نمایشگاه گیاهان دارویی دوم رونمایی شد. با وجود 23 جلد کتاب الحاوی در کشور ما و ترجمه آن به چندین زبان زنده دنیا متاسفانه تا امروز و طی چند سال اخیر 11 جلد آن ترجمه شده است.
قابل توجه تر آنکه کتاب قانون از آثار جاودانه بوعلی سینا که به 19 زبان زنده دنیا ترجمه شده و قدمت تدریس آن در دانشگاه های اروپا به 400 سال می رسد ترجمه آن در این نمایشگاه رونمایی شد.
یکی از اهداف برپایی دومین جشنواره و نمایشگاه ملی گیاهان دارویی، فرآورده ای طبیعی و طب سنتی ایران آشنایی با میراث پزشکی کشور بود که با توجه به غنای فرهنگی کشور مسوولان جشنواره، در دوره دوم، به دنبال آشنایی علمی و عملی با مکتب پزشکی ایران بودند.
در برگزاری جشنواره امسال اقشار مختلف مردم با داروها و خواص آن آشنا شدند به همین منظور 18 کارگروه آموزشی با حضور قشر تحصیل کرده در این حوزه برپا شد.
***ظرفیت های خفته
از هشت هزار گونه گیاهی در کشور تخمین زده می شود که بیش از هفت هزار و 500 گونه آن شناخته و در قالب فلورها منتشر شده است. از این تعداد گونه های گیاهی با توجه به مستندات علمی منتشر شده از طرف محققان نزدیک به دو هزار و 300 گونه گیاهان دارای خواص مختلف صنعتی شدن هستند. تفاوت این گیاهان دارویی با سایر گیاهان در این است که برای تولید محصول به یکی از حوزه های صنعت می روند و تبدیل به کالا می شوند. این کالا ارزش افزوده دارد و کالایی است که امروزه به عنوان کالای دانش بنیان در مصرف داخل، در صادرات و در ارتقای سطح سلامت جامعه نقش آفرین است.
گیاهان صنعتی یادشده دارای خواصی همچون دارویی، آرایشی بهداشتی، شیرین کننده طبیعی، آفت کشی (سموم، کنه کش و قارچ کش ها)، عطر دهنده ها و چاشنی جات هستند و در صنعت داروسازی و طعم دهنده های طبیعی موثرند.
به گفته عصاره، طبق تحقیقات انجام شده این بخش می تواند اشتغال دانش بنیان را گسترش دهد.
در سال های گذشته برخی محصولات دانش بنیان فرآورده هایی که با پایه گیاهی هستند بیشتر و بر همین اساس میزان صادرات آنها نیز افزایش یافته است. برخی شرکت های فعال در این حوزه توانسته اند بازارهایی در کشورهای پیشرفته از جمله اتحادیه اروپا و آمریکا پیدا کنند.
همچنین نزدیک به 70 تا 80 میلیون دلار درآمد حاصل از صادرات ایران را محصولات دانش بنیان تشکیل می دهند. در همین راستا، در سال های اخیر صنعت اسانس ایران رشد یافته و اکنون پنج درصد اسانس گل محمدی را ایران به دنیا صادر می کند.
بنابراین می توان اذعان کرد که برگزاری رویدادی همچون جشنواره و نمایشگاه ملی گیاهان دارویی، فرآورده های طبیعی و طب سنتی ایران، هم به گواه تاریخ، هم به گواه آمار و هم به گواه تایید عموم مردم، رویدادی است که با پیگیری دستاوردهای آن می توان با روزهای خوش یمن تری در آینده نزدیک روبه رو بود.