بماند که آیا اصلا باید این روزها را تبریک گفت یا نه اما اصل مطلب به نظرم این بود که اصلا آیا واقعا ما این تعداد خبرنگار داریم؟
یا مثلا آیا روزنامه‌نگاران را هم باید خبرنگار محسوب می‌کردیم یا نه؟ به عبارتی آیا وقتی می‌خواستند این روز را در تقویم ثبت کنند اصلا منظورشان خبرنگار بوده یا معنی عام روزنامه‌نگار را در نظر داشته‌اند یا …؟
واقعیت این که من خودم را به هیچ روی خبرنگار نمی‌دانم. از این مقدمه که بگذریم، به نظرم آمد خوب است به بهانه همین روز به جای تبریک گفتن، نگاهی کنم به این که در این غوغای رسانه‌های دیجیتالی و شبکه‌های مجازی و پیام‌رسان‌هایی که به شکل بسیار گسترده مردم عادی به خبرسازی و خبررسانی مشغولند و پدیده‌ای به نام «شهروند خبرنگار» باب شده است، چطور می‌توانیم خبر سره و ناسره را از هم بازبشناسیم. بدیهی است که این بازشناسی کار ساده‌ای نیست، اما بیایید تلاش کنیم.
شاید بهترین روش برای بازشناسی داده‌های درست و غلط از هم، استفاده از شیوه تفکر انتقادی باشد. این شیوه را می‌توان فکر کردن به شیوه فکر کردن دانست که شامل فرآیندهای ذهنی تشخیص و تحلیل اطلاعات به دست آمده است.
همین تعریف کوتاه نشان می‌دهد ما چقدر به این مهارت نیاز داریم. تفکر انتقادی چیزی نیست که در زمان تولد به آن مجهز باشیم و در طول زندگی هم فقط به مقداری که برای ادامه حیات نیازش داریم و البته زیاد هم نیست، می‌آموزیم.
بگذارید همین اول کار نکته‌ای را معلوم کنیم: واژه انتقاد، به معنی غرزدن یا بهانه و ایرادگیری نیست. انتقاد در اینجا به معنی سنجیدن استفاده می‌شود. تفکر انتقادی، یعنی تفکری مبتنی بر سنجیدن.
اگر می‌خواهید تفکر انتقادی را فرابگیرید. چند اصل مهم را در نظر داشته باشید:
* روشن بودن؛ یعنی نوشته، خبر یا گفتار مورد بررسی نباید پیچیدگی‌های غامض و نامربوط داشته باشد و تا حد ممکن روشن و شفاف و آشکار باشد.
* حواس‌تان به تناقض‌ها باشد. گفتار و نوشتاری که نادرست باشد، حتما دچار تناقض‌هایی می‌شود که خودشان خودشان را رد می‌کنند.
* به پایه‌های بحث یا نوشته و گفته هم توجه کنید. متن درست، اصولا باید بر بدیهیات درست و قابل قبول بنا شده باشد.
* به منطق گفت‌وگو هم توجه کنید. یک گفت‌وگو یا متن صحیح باید شامل منطق قوی و صحیح باشد و بدرستی از مقدمات به نتایج رسیده باشد. یاد گرفتن و استفاده از همین چیزهایی که بسادگی اینجا نوشتم و شما هم می‌خوانید کار بسیار مهم و تا حدی سخت است که بتوانیم خبرهای درست را از نادرست جدا کنیم و گرفتار اطلاعات نادرست نشویم. از آن مهم‌تر، اطلاعات نادرست هم منتشر نکنیم.
حالا با خیال راحت خبرها را بخوانید، تفکر انتقادی می‌تواند خیالتان را راحت کند.
منبع:جام جم (دکتر محمدرضا نوروزی , میکروبیولوژیست و مروج علم )
No tags for this post.