نقش رسانه‌ها در ارتقای دانش روانشناسی
حجت‌الاسلام دکتر مسعود آذربایجانی، عضو هیئت علمی گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و عضو شورای تحول و ارتقای علوم انسانی در گفتگو با خبرگزاری علم و فرهنگ به بیان نکاتی در خصوص راهکارهای ارتقای دانش روانشناسی در کشور پرداخت.
دکتر آذربایجانی با اشاره به نقصان خودباوری در میان اعضای هیئت علمی و محققان کشور در حوزه علوم انسانی، گفت: هر چند غربی‌ها از پی سال‌ها آزمون و خطا به نصاب سنجیده‌تری در تدوین مباحث علوم انسانی رسیده‌اند، اما نگاه اساتید ما نیز نباید به این گونه باشد که حتماً اندیشمندان غربی باید برای ما کتاب تألیف کرده و یا سرفصل‌هایی برای تفکر و اندیشه برای ما تعیین کنند.
وی با اشاره به زمینه‌ساز شدن بی‌توجهی و غفلت در شکل‌گیری چنین نگرشی، گفت: به عقیده من آنچه مانع جدا شدن مسیر ما از مسیر اندیشه غربی شده است تا حد اندکی مخالفت و بیشتر غفلت بوده است و اگر در جایی مخالفتی هم وجود دارد مطمئناً می‌توان با روش‌های معرفتی و با ارائه مباحث در جمع‌ها و همایش‌ها و نشست‌های علمی آن مخالفت را برطرف کرد.
اهمیت اثبات کارایی مباحث بومی در روانشناسی به روشی تجربی
عضو هیئت علمی گروه روانشناسی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه ضمن بیان این مطلب که طبیعتاً بدنه اساتید روانشناسی مخالفتی با مباحثی که به صورت علمی و معرفتی طرح می‌شود ندارند، عنوان کرد: اگر ما نشان بدهیم همان گونه که غربی‌ها به برخی نتایج رسیده‌اند، ما نیز در بعضی زمینه‌های دیگر می‌توانیم به نتیجه برسیم، قطعاً از این مباحث جدید استقبال خواهد شد.
دکتر آذربایجانی ادامه داد: برای مثال غربی‌ها بسته‌های درمانی فیزیکی را طراحی کرده‌اند و ما می‌توانیم با استفاده از مفهوم زهد که مفهومی باسابقه در فرهنگ خود ما است، بسته‌ای درمانی ناظر به تنظیم رغبت‌های انسان طراحی کنیم و این شیوه مورد استفاده مراکز مشاوره نیز قرار بگیرد.
وی ضمن بیان این مطلب که در حال حاضر بسته‌های متعددی در زمینه خانواده درمانی طراحی شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد، افزود: کافی است که ما بتوانیم موفقیت این شیوه‌ها را به خصوص با روشی تجربی اثبات کنیم و در صورتی که نشان بدهیم این شیوه‌ها از شیوه‌های متداول موفق‌تر بوده است، کارشناسان و صاحب‌نظران دیگر نیز متقاعد شده و آن را به عنوان یک شیوه علمی به رسمیت خواهند شناخت و مورد استناد و استفاده قرار خواهند داد.
نقش رسانه‌ها در ابژه‌سازی در حیطه دانش روانشناسی
یکی از مواردی که می‌تواند در تبدیل شدن واقعیت به ابژه‌ای در دانش روانشناسی مؤثر باشد رسانه است؛ چرا که بسیاری از مسائلی که در روانشناسی مطرح شده و به صورت یک مسئله جدی در آمده و در تحقیقات پیشرفت کرده، موضوعی بوده که ابتدا مورد توجه خبرنگاران و رسانه‌ها و مطبوعات قرار گرفته و توسط آنها برجسته شده است.
دکتر آذربایجانی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان اذهان جامعه علمی روانشناسی را به سمت ابژه‌سازی از واقعیات جامعه و تبدیل کردن آنها به موضوعاتی برای دانش روانشناسی سوق داد و چه ملاحظات و شیوه‌هایی در این رابطه کارساز است، گفت: یکی از مواردی که می‌تواند در تبدیل شدن واقعیت به ابژه‌ای در دانش روانشناسی مؤثر باشد رسانه است؛ چرا که بسیاری از مسائلی که در روانشناسی مطرح شده و به صورت یک مسئله جدی در آمده و در تحقیقات پیشرفت کرده، موضوعی بوده که ابتدا مورد توجه خبرنگاران و رسانه‌ها و مطبوعات قرار گرفته و توسط آنها برجسته شده است.
وی به عنوان مثالی از این موضوع به ماجرای قتلی در سالهای گذشته در اطراف لندن اشاره کرد که فرد قاتل در آن ماجرا در حدود 50 دقیقه مقتول را هدف ضربات چاقوی خود قرار داده بود و با اشاره به این موضوع گفت: این اتفاق زمینه‌ساز بحثی در روانشناسی اجتماعی تحت عنوان "مسئولیت" شد که اکنون به عنوان یک نظریه شناخته می‌شود و این در حالی است که زمینه تمرکز صاحب‌نظران روانشناسی بر این موضوع را حساسیت خبرنگاران و روزنامه‌نگاران انگلیسی ایجاد کرد و آنها بودند که با حساس شدن و دنبال کردن موضوع و به سادگی از آن نگذشتن، آن را تبدیل به یک مسئله روانشناسی اجتماعی کردند.
این عضو شورای تحول و ارتقای علوم انسانی عنوان کرد: این در حالی است که متأسفانه اتفاقی مشابه در چند سال پیش در میدان کاج تهران روی داد اما پرداختن به مسئله خیلی زود به اتمام رسید.
باید دانشجویان در اجرای پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها به سمت مسائلی که جامعه با آن مواجه است سوق داده شوند و در بخش آموزش نیز ساعت‌ها و کلاس‌هایی در موضوعات مختلف به مسائل ایران اختصاص داده شود.
دکتر آذربایجانی افزود: در اینجا جای این پرسش وجود دارد که چرا نباید چنین تمرکزی بر چنین موضوعات و پدیده‌های اجتماعی در مطبوعات و رسانه‌های ما وجود داشته باشد تا بتواند آن را به آستانه حساسیت اذهان روانشناسان و پژوهشگران برساند و با ایجاد هیجان مثبت در افراد، انگیزه حل این مسائل را ایجاد کند.
ضرورت ایجاد فرهنگ عمومی برای پرداختن به مسائل ایران در رشته روانشناسی
وی راهکار دوم برای سوق دادن اذهان پژوهشگران به کشف موضوعات مبتلا به جامعه را ایجاد یک فرهنگ عمومی با ایافای نقش محوری توسط اساتید دانست و گفت: باید دانشجویان در اجرای پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها به سمت مسائلی که جامعه با آن مواجه است سوق داده شوند و در بخش آموزش نیز ساعت‌ها و کلاس‌هایی در موضوعات مختلف به مسائل ایران اختصاص داده شود.
این عضو کارگروه روانشناسی شورای تحول و ارتقای علوم انسانی با اشاره به وجود سرفصلی در رشته جامعه‌شناسی با عنوان مسائل ایران، جای چنین سرفصلی را در رشته‌های روانشناسی، علوم تربیتی و حتی علوم سیاسی خالی دانست و گفت: در این واحد درسی کار استاد باید حساس کردن ذهن دانشجویان نسبت به واقعیت‌های جامعه باشد و به آنها یاد بدهد که چگونه باید به آن موضوعات پرداخت.
ضرورت لحاظ شدن امتیاز بالا برای مقالات با مسائل بومی
دکتر آذربایجانی سومین نقش را هم مربوط به دولت و سیاست‌گذاران دانست و بیان کرد: در حال حاضر یکی از امتیازات ارتقای اعضای هیئت علمی داشتن مقالات آی اس آی است و در سالهای گذشته تجربه شده که با لحاظ شدن چنین امتیازی تا چه حد آمار این نوع مقالات در کشور بالا رفته است و حالا می‌توان در آیین‌نامه ارتقا امتیازی قابل توجه برای پرداختن به مسائل داخلی قرار داد.
وی ضمن بیان این که این امتیاز نباید با هیچ امتیاز دیگری قابل مقایسه باشد، در پایان افزود: اگر امتیاز قابل توجهی برای مقالات با موضوعات بومی در نظر گرفته شود قطعاً توجهات به سمت واقعیت‌های جامعه معطوف شده و با تبدیل شدن آنها به ابژه‌های علمی، جریانی از بررسی آنها در میان اساتید و پژوهشگران در سطوح مختلف شکل خواهد گرفت.
گفتگو : سید مهدی موسوی
No tags for this post.
