تبدیل خلیج فارس به کوه نمک غیرممکن است
دکتر عزت الله رئیسی اردکانی در گفت و گو با ایرنا افزود: هم اینک میزان غلظت نمک در خلیج فارس 40 هزار میلی گرم در لیتر است که برای اشباع شدن و تبدیل آن به توده های نمک، باید میزان غلظت به 320 هزار میلی گرم در لیتر برسد که به دلایل مختلف امکان ندارد.
رئیسی اردکانی که مجله علمی هیدروژئولوژی (Hydrogeological Journal) او را به عنوان پدر هیدرولوژی آب های زیرزمینی در ایران معرفی کرده است، اظهار کرد: میزان غلظت نمک در دریای عمان و اقیانوس هند که به خلیج فارس مرتبط هستند حدود 35 هزار میلی گرم در لیتر است که رقمی کمتر از غلظت نمک خلیج فارس است و در همین حال، تبادل آب با اقیانوس سبب می شود که غلظت نمک در خلیج فارس کمتر شود.
وی ادامه داد: آب اقیانوس هند از تنگه هرمز وارد خلیج فارس می شود و با گذر از نوار ساحلی ایران و انتهای خلیج فارس در مسیر ساحل جنوبی ادامه مسیر پیدا می کند و در نهایت از تنگه هرمز خارج می شود.
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز گفت: هر دو سال یکبار این انتقال به صورت کامل انجام می شود و آب خلیج فارس تجدید می شود بنابراین نگرانی درباره این که خلیج فارس به دریاچه شوری که توده های نمک در آن برجای بماند، وجود ندارد.
رئیسی اردکانی اظهار کرد: بنا بر آمار در دسترس مربوط به سال 2013 میلادی، در حالی که کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس پنج میلیون متر مکعب آب در این سال برداشت و شیرین کردند، جمهوری اسلامی ایران کمتر از یک میلیون مترمکعب آب در این مدت برداشت کرده است و البته کشورمان برنامه وسیعی برای برداشت آب از خلیج فارس با این هدف دارد.
این استاد دانشگاه گفت: بنا بر داده های علمی پیش بینی می شود که میزان شوری آب خلیج فارس در سال 2050 میلادی از 40 هزار میلی گرم در لیتر در مقطع کنونی به 42 هزار میلی گرم در لیتر افزایش یابد که این رقم تا 320 هزار میلی گرم نمک در لیتر که باعث تشکیل توده های نمک در این آبراهه بین المللی می شود، فاصله زیادی خواهد داشت.
رئیسی که در سال 94 به عنوان استاد نمونه کشور در رشته آبیاری معرفی شد، اظهار کرد: تا زمانی که کار مطالعاتی علمی دقیق و مبتنی بر داده ای در این زمینه صورت نگرفته باشد، منطقی نیست که بهره برداری از منابع آبی خلیج فارس را در کشورمان متوقف کنیم.
این استاد دانشگاه شیراز گفت: هم اینک کشورهای حاشیه خلیج فارس همچون کویت، عربستان، امارات متحده عربی و … در حال برداشت مقادیر زیادی آب از خلیج فارس با هدف شیرین کردن و بهره برداری از آن هستند.
رئیسی ادامه داد: نمی توان در شرایطی که این کشورها در حال بهره برداری از منابع آبی خلیج فارس برای پیشرفت هستند، ما با اتکا به تحلیل های غیرعلمی خود را از این منابع محروم کنیم و اگر قرار است حرکتی در صیانت از منابع آبی خلیج فارس صورت گیرد، باید همه کشورهای این آبراهه بین المللی در آن مشارکت کنند.
ملاحظات زیست محیطی در استفاده از آب شیرین کن ها
این عضو هیات علمی دانشگاه در عین حال توجه به ملاحظات زیست محیطی در بهره برداری از تاسیسات آب شیرین کن را خواستار شد و گفت: همه کشورهای منطقه باید با رعایت مسائل فنی، زمینه وارد شدن آسیب کمتر به چرخه حیات در خلیج فارس را فراهم کنند.
وی ادامه داد: یکی از مسائلی که در ارتباط با آب شیرین کن ها مطرح است، استفاده آنها از سوخت های فسیلی است و این که از این طریق هوا را آلوده می کنند که از این نظر این تاسیسات با تاسیسات تولید برق ندارند چرا که آنها هم از سوخت فسیلی استفاده می کنند.
رئیسی گفت: تاسیسات آب شیرین کن و نیروگاه های تولید برق با سوخت فسیلی هر دو اثرات یکسانی بر محیط زیست دارند، مگر این که آن ها به سمت انرژی خورشیدی سوق یابند.
این پژوهشگر نمونه کشور در سال 92 ادامه داد: از سوی دیگر، در محل خروج پساب آب شیرین کن ها، درجه حرارت آب به طور موضعی بالا می رود که کاهش اکسیژن آب و افزایش شوری آب در آن منطقه محدود را به دنبال دارد که این مساله بر زندگی جانوران دریایی و ماهیان در آن محدوده اثرگذار است.
رئیسی گفت: زمانی که آب با موج دریا تغییر مکان پیدا می کند، اثراتی مانند افزایش دما و شوری آب در یک نقطه از دریا کاهش می یابد و خسارت وارده به محیط زیست بیشتر در نزدیکی تاسیسات آب شیرین کن است.
این استاد دانشگاه شیراز ادامه داد: اگر قرار است که به خاطر آثار زیست محیطی آب شیرین کن ها، آبی از خلیج فارس برداشت نشود، باید همه کشورهای حاشیه این آبراهه بین المللی این گونه عمل کنند و کمیته ای بین المللی در این زمینه شکل گیرد؛ نه این که در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس با برداشت زیاد آب کشورشان را بسازند و ما به تنهایی خود را از این موضوع محروم کرده باشیم.
دیدگاه دیگر: تبدیل خلیج فارس به کوه نمک در 30 سال آینده
استاد دیگر دانشگاه شیراز که مسئولیت مرکز پژوهش های جوی و اقیانوسی این دانشگاه را برعهده دارد، دیدگاهی دیگر در این زمینه دارد.
دکتر سیدمحمدجعفر ناظم السادات 12 مردادجاری در حاشیه آیین رونمایی از نخستین پایگاه نگرش سیستمی به پدیده های وابسته به اقلیم، منابع آب، کشاورزی، پوشش گیاهی، اتمسفر و اقیانوس در دانشگاه شیراز گفت: هم اینک کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در حال بهره برداری بی رویه از این آبراهه بین المللی برای شیرین کردن آب دریا هستند و باید دولت با در پیش گرفتن راهکارهایی، این کشورها را متقاعد کند تا به پیمان های بین المللی بپیوندند.
وی اظهار کرد: اگر وضعیت بی رویه کنونی در شیرین کردن آب خلیج فارس ادامه یابد، موجب کاهش بارندگی ها و نابودی محیط زیست آن خواهیم بود و شاید 30 سال دیگر به جای خلیج فارس، باید از کوه نمک سخن بگوییم.
استاد بخش مهندسی آب دانشگاه شیراز گفت: محیط زیست کشورهای منطقه و به ویژه میزان بارش در این کشورها از جمله ایران به خلیج فارس پیوند خورده است.
وی گفت: در اثر شیرین کردن آب دریا، خلیج فارس بیش از حد شور می شود و بر اساس پژوهش های صورت گرفته، شیرین کردن یک لیتر از آب دریا، کاهش 10 لیتری در بارندگی مناطق اطراف خواهد داشت.
ناظم السادات گفت: اشتباه گذشته در برداشت بی رویه آب از منابع زیرزمینی را نباید در ارتباط با دریای خزر و خلیج فارس تکرار کنیم و باید توجه داشت که هر گونه بهره برداری بی رویه از این آب ها منجر به کاهش بارش و گرم شدن هوا خواهد شد.
وی با بیان این که ناوگان نظامی خارجی، محیط زیست خلیج فارس را نشانه گرفته است، گفت: به دولت پیشنهاد می کنیم که با کشورهای عربی برای حفظ محیط زیست خلیج فارس وارد مذاکره شود.
