سالروز تولد نیلس هنریک آبل
او یکی از پیشروترین ریاضیدانان قرن نوزدهم و احتمالاً بزرگ‌ترین نابغه برخواسته از کشورهای اسکاندیناوی است که با وجود این که عمر طولانی‌ای نداشت اما نام ماندگاری از خود در علم ریاضیات به جا گذاشت. آبل همراه با معاصرانش، گاوس و کوشی، یکی از پیشگامان ابداع ریاضیات نوین بوده است که مشخصه آن تأکید بر اثبات دقیق است. او را از پایه گذاران جبر مدرن می‌دانند و گروه جابجایی‌پذیر را به افتخار نام وی، گروه آبلی هم می‌نامند. درباره او گفته‌اند: «وی برای ریاضیدانان میراثی باقی گذاشت که می‌تواند پانصد سال آنها را مشغول کند.»
آبل یکی از شش فرزند کشیش فقیری در یکی از روستاهای نروژ بود و 18ساله بود که پدرش مرد و خانواده را در تنگدستی به جا گذاشت. آنها با کمک دوستان و همسایگان امرار معاش می‌کردند و با کمک مالی چند تن از استادان، این پسر توانست در سال ۱۸۲۱ به طریقی وارد دانشگاه اسلو شود. نخستین پژوهش‌های او که شامل حل مسئلة کلاسیک منحنی همزمان به وسیلة معادلة انتگرالی بود که در سال ۱۸۲۳ منتشر شد.
این اولین جواب معادله‌ای از این نوع بود و راهگشایی برای پیشرفت وسیع معادلات انتگرالی در اواخر قرن نوزدهم و اوایل را درقرن بیستم شد. او همچنین ثابت کرد که معادلة درجه پنجم را در حالت کلی نمی‌توان مانند معادلات درجة پایین‌تر، برحسب رادیکال حل کرد و بدین ترتیب مسئله‌ای را حل کرد که ریاضیدانان را ۳۰۰سال گرفتار کرده بود. او اثباتش را به خرج خود در جزوة کوچکی منتشر کرد. در این رشد علمی، آبل به زودی از نروژ فراتر رفته و تصمیم به دیار از فرانسه و آلمان گرفت. با حمایت دوستان و استادانش تقاضایی به دولت داد که پس از تشریفات و تأخیرهای متعارف، بورسی برای یک مسافرت طولانی علمی در قارة اروپا دریافت کرد. سال اول مسافرت خود به خارج را بیشتر در برلین گذراند. در آنجا این خوش شانسی بزرگ را داشت که با ریاضیدانان آماتور جوان و پرشوری به نام آگوست لئوپولد کرل آشنا شد که مجلة مشهوری به نام مجلة ریاضیات محض و کاربردی منتشر می‌کرد. این اولین مجلة ادواری جهان بود که کاملاً به پژوهش‌های ریاضی اختصاص داشت. سه جلد اول آن شامل ۲۲ مقاله از آبل بود. مطالعات اولیة آبل در ریاضیات منحصر به سنت قدیم قرن هیجدهم بود که نمونه‌اش اویلر است. در برلین تحت تأثیر مکتب فکری جدیدی قرار گرفت که توسط گاوس و کوشی رهبری می‌شد و بیشترین تأکیدش بر استنتاج دقیق بود تا بر محاسبات مشروح. در آن زمان به جز کار عظیم گاوس روی سری‌های فوق هندسی، کمتر اثباتی در آنالیز بود که امروزه نیز معتبر به شمار آید. همان طور که آبل در نامه‌ای به یکی از دوستانش تشریح می‌کند: «اگر ساده‌ترین حالات را کنار بگذاریم، در تمام ریاضیات حتی یک سری بینهایت هم نمی‌توان یافت که مجموع آن دقیقًا تعیین شده باشد؛ به عبارت دیگر، مهم‌ترین بخشهای ریاضیات فاقد مبنا هستند» آبل سپس به پاریس رفت و در این شهر در شاهکار بزرگ خود دست دیگری برد و مقاله‌ای "درباره خاصیت عمومی طبقه بسیار وسیعی از توابع غیر جبری" انتشار داد. وی در نتیجه مکاشفه‌ای که تنها حاصل نبوغش بود توانست راه خود را کج کند و انتگرال‌های بیضوی لژاندر را مورد مطالعه قرار دهد و کشف او آنقدر استادانه بود که با نهایت سادگی کاری که استاد بزرگ مزبور در مدت چهار سال انجام داد تبدیل به هیچ کرد. آبل این کشف ذی‌قیمت خود را به کوشی سپرد. اما افسوس کوشی آن را گم کرد و نروژی بیچاره درحالی که آخرین شاهی خود را مصرف کرده بود و اخرین امید خود را از دست داده بود ناچار شد به وطنش مراجعت کند و هم در آنجا بود که آبل درنتیجه محرومیت‌ها و گرفتاری‌های فراوان درگذشت. کمی بعد کوشی نسخه خطی او را پیدا کرد و آکادمی علوم از ارزش آن آگاه شد و جایزه بزرگ خود را به آبل و ژاکوبی آلمانی تخصیص داد ولی آبل آنچنان فراموش شده بود که نامی از او در میان نبود و کسی نمی‌دانست که دو سال پیش مرده است.
جایزه آبل؛ جایزه نوبل ریاضیات
جایزه آبل، جایزه‌ای بین‌المللی است که به افتخار آبل نامگذاری شده و هر ساله توسط شاه نروژ به یک یا چند ریاضی‌دان که کار ارزنده‌ای در ریاضی انجام داده باشد، داده می‌شود. این جایزه در سال ۲۰۰۱ توسط دولت نروژ بنیان‌گذاری شد و جایزه مکملی برای جایزه هولبرگ است که در علوم انسانی داده می‌شود. جایزه نقدی آن ۶ میلیون کرون نروژ معادل 600هزار یورو است. جایزه آبل را به نوعی جایزه نوبل ریاضیات می‌دانند.
گزارش: اعظم حسن‌تقی
No tags for this post.
