خطر فرونشست بیخ گوش آذربایجان

دریاچه ارومیه زمانی نه چندان دور منبع زندگی و نشاط بود. حیات و شور زندگی در آن جریان داشت اما اکنون به علت عوامل متعدد طبیعی و انسانی کانون تولید گرد و غبار نمکی در منطقه شده و زندگی بسیاری از مردم و جانداران آن ناحیه را تحت شعاع قرار داده است.

به گزارش سیناپرس، طی دو دهه اخیر عوامل طبیعی مانند کاهش بارش، تغییر در نوع نزولات جوی، خشکسالی، بحران کم‌ آبی،کاهش تراز آب دریاچه ارومیه، افزایش میانگین دمایی بیش از 1 درجه و همچنین عوامل انسانی مانند توسعه بی ‌رویه کشاورزی، احداث سدها، رعایت نکردن الگوی کشت و بهره ‌وری پایین آب در مصارف باعث شده تا دریاچه ارومیه؛ نگین آذربایجان حال ناخوشی پیدا کند و تبدیل به کانون تولید گرد و غبار نمکی در منطقه شود.

همچنین پیامدهای دیگری مانند افزایش شوری در حد فوق اشباع،تهدید جمعیت حیات وحش جزایر و اکوسیستم آبی؛ تهدید اراضی و باغات کشاورزی و جوامع سکونت گاهی در اطراف دریاچه،کاهش شدید ذخایر «آرتمیا ارومیانا» در سطح دریاچه، کاهش شدید در جمعیت پرندگان مقیم و مهاجر،نابودی ارزش ‌های زیستی دریاچه، کریستالیزه ‌شدن نمک در بال و پر پرندگان و نابودی تنوع زیستی گیاهی و جانوری منطقه نیز به همراه داشته باشد و حیات بسیاری از مردم و جانداران این ناحیه را تحت شعاع قرار دهد.

علاوه بر این، خشک شدن دریاچه ارومیه موجب فرسایش و فرونشست دشت های این ناحیه شده است. به طوری که چندی پیش معصومه پاشایی، نماینده مردم مرند و جلفا در مجلس شورای اسلامی در آئین” آغاز عملیات اجرایی خط انتقال آب ارس به دشت شبستر و مرند و تبریز” از فرونشست زمین در دشت مرند و شبستر و بحران جدی آب در این منطقه خبر داد و گفت: دشت مرند و شبستر به شدت تشنه‌ هستند و بحران آب و فرونشست در این نواحی خطری جدی محسوب می شود.

ابوالفضل مختاری، معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان شرقی نیز در این خصوص خاک حوضه دریاچه ارومیه را مستعد فرسایش دانسته و بر لزوم حفاظت و قرق اراضی حاشیه دریاچه ارومیه تاکید کرده است.

همچنین به اعتقاد برخی از کارشناسان ارتباطی میان خشک شدن این دریاچه و زلزله اخیر خوی وجود دارد. دکتر مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله ‌شناسی و رئیس مرکز پیش ‌بینی زلزله در این خصوص اظهارداشت: دریاچه ارومیه طی دو دهه گذشته، بیش از ۲۰ میلیارد مترمکعب آب از دست داده است. همچنین در مناطق اطراف این دریاچه نیز به شدت برداشت آب زیرزمینی صورت گرفته است. بررسی ‌های مختلف نیز نشان داد: طی بازه زمانی 25 ساله در منطقه خوی علاوه بر مساله فرونشست، یک برداشت باری از روی سطح پوسته زمین رخ داده و حدودا 10 سانتی متر منطقه دریاچه ارومیه بالا آمده است؛ برداشت این وزن یا بار در نقاط مختلف دنیا نشان می دهد که این مساله می تواند با تحریک گسل ‌ها و وقوع زلزله ارتباط داشته باشند. البته ادعای بروز زلزله اخیر توسط مداخلات انسانی بسیار سنگین است اما می توان گفت مداخلات انسانی احتمال زمان ‌بندی زلزله ‌ها را تغییر می دهد. همچنین باید این نکته را در نظر بگیریم که منطقه خوی به خودی خود لرزه خیز است.

اما علیرضا شهیدی، رئیس سازمان زمین شناسی کشور از اساس این ادعا را رد کرد و گفت: هیچ گونه ارتباطی بین زلزله خوی و خشک شدن دریاچه ارومیه ندارد. اگر ارتباطی به این مساله داشت باید گسل تبریز نیز فعال می شد زیرا به دریاچه ارومیه نزدیک تر است. خوی به روی گسل سیه چشمه – خوی( به طول ۱٨۰ کیلومتر) قرار دارد که 110 کیلومتر آن در ایران و 70 کیلومتر آن در کشور ترکیه است. این گسل در خوی به پنج شاخه تبدیل می شود.

گزارش: مهگل غفاری

No tags for this post.