زهرا جواهریان افزود: طرح محاسبه ارزش برآوردی، با هدف تعیین ارزش اقتصادی کالاها و خدمات حاصله از اکوسیستم مزبور طی مدت سه سال و با هماهنگی و همکاری یک گروه کاملا تخصصی انجام شده و محاسبات و برآوردهای این طرح متکی بر آخرین دستاوردهای علمی و پیشرفته ترین روش های ارزش گذاری است.
جواهریان اشاره ای به نتایج طرح پژوهشی ارزش گذاری کالاها و خدمات زیست بومی منطقه حفاظت شده البرز مرکزی داشت و گفت: منطقه حفاظت شده البرز مرکزی یکی از با ارزش ترین سایت های اکوسیستمی در ایران است.
به گفته وی، این منطقه با برخورداری از تنوع در ارایه خدمات و تولید ارزش در زمینه های پشتیبانی، تنظیمی، تولیدی، حیات وحش، فرهنگی و اطلاعاتی، تفریحی و اکوتوریسم و ارزش های ذاتی از درجه اهمیت بی نظیری در کشور برخوردار است.
مدیرکل دفتر توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست ضمن تاکید بر این نکته که رقم مذکور صرفا ارزش برآوردی خدماتی است که قابلیت اندازه گیری و کمی شدن داشته اند و لذا ارزش واقعی خدمات این منطقه می تواند بسیار فراتر از رقم فوق باشد، تصریح کرد: نتایج حاصله حاکی از آن است که این منطقه در سال 1393 توانسته ارزشی بالغ بر 2791 هزار میلیارد ریال تولید کند.
جواهریان خاطرنشان کرد: ارزش محاسبه شده در حدود 25 درصد ارزش تولید ناخالص داخلی کشور (GDP) در سال 1393 است.
وی افزود: با توجه به ارزش برآوردی این طرح از اکوسیستم البرز مرکزی، با قاطعیت می توان گفت چنانچه ارزش کل سایت های زیست بومی و منابع طبیعی کشور تقویم شود، رقم حاصله آنچنان بزرگ خواهد بود که عزم و اراده سیاستگذاران و تصمیم سازان به منظور حفاظت و حراست از آنها و برنامه ریزی برای استفاده بهینه از منابع زیست محیطی و حرکت در مسیر توسعه پایدار را تقویت کند.
پیشنهاد ارتقاء سطح حفاظتی البرز مرکزی به پارک ملی
مدیر کل دفتر توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به موقعیت منحصر به فرد البرز مرکزی و تنوع زیستی زاید الوصف آن که نشات گرفته از ارتفاعی بالا، تنوع اکوسیستمی فراوان، همچنین قرار داشتن بخش اعظم منطقه به عنوان اکوتون( زیست مرز) است، اظهار کرد: یکی از پیشنهادات مطرح شده، ارتقاء این منطقه حفاظت شده به پارک ملی به منظور افزایش ابعاد حفاظتی آن است.
جواهریان تاکید کرد: به این ترتیب نه تنها با افزایش سطح حفاظت، امکان تعرض به منطقه کاهش می یابد بلکه می توان به ارتقاء خدمات و جبران خساراتی که در طول سال ها به اکوسیستم منطقه وارد شده است امیدوار بود.
به گفته وی، مبتنی بر برآوردهای انجام شده مجموع ارزش برآوردی عملکرد پشتیبان و تنظیمی منطقه برابر 2061 هزار میلیار ریال، مجموع ارزش برآوردی عملکرد تولیدی 38 هزار میلیار ریال، مجموع ارزش برآوردی عملکرد پشتیبان حیات 669 هزار میلیار ریال، ارزش برآوردی عملکرد فرهنگی و اطلاعاتی 1.8 هزار میلیار ریال و مجموع ارزش ذاتی برآورد شده 22 هزار میلیار ریال در سال 1393 است که در مجموع ارزشی بالغ بر 2791 هزار میلیارد ریال برآورد شده است.
ارزش گذاری انجام شده تنها بخشی از ارزش های منطقه را در بر می گیرد
وی ضمن یادآوری این موضوع که برخی از خدمات اکوسیستمی قابلیت شناسایی با دانش جاری بشر و برخی دیگر همچون تعامل بین گونه ها ناشی از تنوع زیستی، قابلیت کمی کردن و ارزشگذاری با روش های مرسوم را ندارند، اظهار کرد: بنابراین می توان گفت که ارزش گذاری انجام شده تنها بخشی از ارزش های منطقه مورد مطالعه را نشان می دهد و نمی توان مدعی شده که تمام ارزش ها محاسبه شده اند.
جواهریان با ابراز تاسف از غفلت و بی توجهی نسبت به ارزش های اکوسیستمی همچون خدمات تنظیمی و پشتیبانی، یادآوری کرد: نتایج این پژوهش نشان داد که بخش مغفول مانده خدمات تنظیمی و پشتیبانی، رقم قابل ملاحظه ای از کل ارزش برآوردی یعنی بیش از 90 درصد را به خود اختصاص داده است.
به گفته وی، ارزش خدمات اکوسیستمی در طول زمان به دلیل افزاش تقاضا ناشی از رشد جمعیت، تغییر الگوی مصرف، افزایش سطح و استانداردهای زندگی و تبدیل روستاها به شهر از نرخی فزاینده تبعیت می کند.
مدیرکل دفتر توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست، کمیابی و محدود بودن این گونه خدمات و وجود ویژگی های برگشت ناپذیری را از دیگر عواملی دانست که در تحلیل های مرسوم ارزش گذاری کمتر مورد توجه قرار می گیرند.
جواهریان معتقد است: چنانچه عامل برگشت ناپذیری اکوسیستم ها در تجزیه و تحلیل ها منظور شود، ارزش های برآوردی افزایش قابل ملاحظه ای را نشان خواهند داد.
به گفته وی، تخریب محیط زیست، آلوده کردن فضاهای جنگلی و منابع آبی اعم از آبهای سطحی و زیرزمینی، جنگل زدایی، خشک کردن تالاب ها، در معرض انقراض قرار گرفتن گونه های جانوری و گیاهی، تعرض به فضاهای طبیعی و عدم وجود مدیریت یکپارچه و جامع بر منابع طبیعی از دیگر عواملی هستند که ارزش های فعلی و آتی این اکوسیستم ها را تحت تاثیر قرار می دهند.
تاکید توسعه پایدار بر استفاده از بازده سرمایه های طبیعی است نه اصل آن ها
جواهریان اشاره ای هم به چارچوب برنامه ریزی توسعه پایدار داشت و اظهار کرد: بر اساس تعاریف ارائه شده در توسعه پایدار، منابع زیستی، سرمایه های طبیعی هستند از این رو برای دستیابی به توسعه پایدار تنها باید از بازده این سرمایه بهره گرفت چرا که در معرض قراردادن اصل سرمایه های طبیعی، بازده حاصله از آنها را کاهش می دهد و این موضوع نقض اصولی دستیابی به توسعه پایدار است.
جواهریان با تاکید بر اینکه تاثیر منفی عدم توجه به محافظت از منابع طبیعی بر کیفیت زندگی مردم در ابعاد مختلفی همچون کاهش سطح رفاه یا ایجاد مخاطره برای سلامت آنها، تصریح کرد: با گذشت زمان، این واقعیت که حفظ محیط زیست مهمترین اولویت است نه تنها برای نسل فعلی بلکه برای نسل های آینده با شدت بیشتری آشکار خواهد شد.