بنای تاریخی بقعه امامزاده صالح در حد فاصل بین روستای مبارک آباد و منطقه هزار دشت (پشت رستوران مرمر) و در دامنه کوهی واقع شده است که از پایین آن رودخانه ای می گذرد. مصالح به کار رفته در بنا لاشه سنگ ، قلوه سنگ و ملاط ساروج وگچ است.
پلان بنا هشت ضلعی بوده و به جز ضلعی که در ورودی در آن قرار دارد ، در هر ضلع داخلی آن یک طاقنمای تزئینی کار شده است.
با توجه به نوع بنا و مقایسه آن با دیگر بناهای مشابه از جمله امامزاده حمزه ، قدمت این بنا به قرون هشت و نه هجری قمری می رسد .
بنای سنگی امامزاده دارای گنبدی با خیز کم بوده و ورودی بنا در ضلع غربی واقع شده است. در حال حاضر داخل بنا از گچ پوشیده شده و ضلع سمت راست ورودی بقعه نشست کرده و راس گنبد نیز تخریب شده است. لازم به ذکر است که گنبد بنا دو پوسته بوده که لایه بیرونی آن تخریب شده است.
این بنا در طول تاریخ بارها صدمه دیده و میزان مرمت های انجام شده که عموما غیر اصولی بوده اند، سبب تغییر در شکل اولیه آن شده است. در قسمت شمالی امامزاده به تازگی یک دیوار قطور با قلوه سنگ و سیمان به صورت حصار ساخته اند تا جلوی ریزش خاک و سنگ از طرف کوه گرفته شود. این موضوع با توجه به قرار داشتن بنا در شیب کوهستان که می تواند سبب ریزش سنگ ها و سیل ناشی از بارش باران باشد، عملی منطقی محسوب شده و می تواند از بروز تخریب در بنا جلوگیری کند.
متاسفانه در ورودی سمت چپ ورودی بنا توسط عوامل انسانی تخریب شده و بخش بالای وردی نیز از بین رفته و نیاز به مرمت دارد. بخش هایی از بنا مرمت شده و اگر تکمیل نشود بر اثر نزولات جوی و گذشت زمان تخریب خواهد شد.
ناصر پازوکی در کتاب آثار تاریخی دماوند در مورد این بنا می نویسد :
« نمای بیرونی امامزاده هشت ضلعی بوده که بر اثر مرمت غیر اصولی حالت مدور پیدا کرده است در حال حاضر بر اثر ریزش خاک های کوهی که بنا در آن قرار دارد حدود دو متر در سمت جنوب و حدود یک متر در سمت شمال در خاک غرق شده است و کف و زیر دیواره ها به دلیل نشست زمین و حفاری های غیر مجاز ، به شدت آسیب دیده است .
در اطراف بنا درخت های سرو زیادی وجود دارد که چهار اصله آن نزدیک به بنا است که بالغ بر پانصد سال قدمت دارند.
با توجه به نوع بنا و مقایسه آن با دیگر بناهای مشابه از جمله امامزاده حمزه ، قدمت این بنا به قرون هشت و نه هجری قمری می رسد . »
بقعه تاریخی امامزاده صالح به شماره 8686 در تاریخ 10 / 3 / 1382 در فهرست اثار تاریخی ملی ایران به ثبت رسیده است.
گزارش تصویری و تحلیل فنی: احسان محمدحسینی- فاطمه کردی
No tags for this post.