لکه قرمزرنگ مشتری در واقع یک توفان در حال چرخش واقع در قسمت جنوبی خط استوای این سیاره است. تماشای این لکه حتی با استفاده از تلسکوپهای زمینی نیز امکان پذیر است. به همین دلیل مشتری و لکه خاص آن در ذهن بسیاری از مردم آشناست اما کمتر کسی درباره علت آن چیزی می داند.
اخترشناسان از قرنها پیش درباره اینکه این لکه دقیقا چیست و چرا به وجود آمده نظرات مختلفی داشته اند. رابرت هوک، از فلاسفه علوم طبیعی بریتانیا نخستین شخصی بود که این لکه قرمزرنگ را در سال 1664 بر روی مشتری شناسایی کرد. البته او به اشتباه تصور کرده بود که این لکه در نیم کره شمالی مشتری قرار گرفته است!
اما بررسیهای صورت گرفته توسط جیوانی کاسینی که به واسطه مشاهداتش درباره سیاره زحل از شهرت خاصی برخوردار است دارای اعتبار بیشتری بود. او طی سالهای 1665 تا 1713 لکه دائمی را در مشتری و همان محدوده ای که هوک مشاهده کرده بود رصد می کرد.
لکه قرمزرنگ مشتری توفانی است که صدها سال است به چرخش خود ادامه می دهد، توفانی مهیب و البته ترسناک که 650 کیلومتر بر ساعت سرعت دارد
اما نکته جالب این لکه آن است که اخترشناسان رد آن را برای سالهای طولانی از دست دادند. در واقع تا سال 1830 یعنی بیش از یک قرن از مشاهده لکه قرمزرنگ مشتری خبری نبود تا اینکه در این سال لکه مورد نظر به کیفیتی که امروزه دیده می شود دوباره رصد شد. در آن سالها بسیاری این سؤال را مطرح می کردند که آیا این لکه از بین رفته بوده و بار دیگر به وجود آمده است؟
اکنون و به لطف پیشرفتهای خیره کننده ای که در علم نجوم شکل گرفته به روشنی مشخص شده که این لکه متمایز توفان سهمگینی است که صدها سال است به چرخش خود ادامه می دهد، توفانی مهیب و البته ترسناک.
اینجا و بر روی زمین تندبادهایی که سرعتشان در مرز 119 کیلومتر بر ساعت است در طبقه بندی اول جای می گیرند. تندبادهایی که در طبقه بندی چهار قرار می گیرند بیش از 250 کیلومتر بر ساعت سرعت دارند. این بدان معناست که ساختمانها از هم فرومی پاشند. حالا بد نیست بدانید که لکه قرمزرنگ مشتری توفانی با سرعت 650 کیلومتر بر ساعت است!
نکته جالب دیگر مربوط به بزرگی این لکه و آب رفتن آن می شود. حدود 200 سال پیش اخترشناسان به این نتیجه رسیدند که لکه قرمزرنگ مشتری 40 هزار کیلومتر عرض و 14 هزار کیلومتر درازا دارد. از آن زمان به بعد وسعت این لکه کمتر شده به طوریکه کاوشگر وویجر در دهه 70 میلادی عرض آن را 23 هزار کیلومتر نشان داد. تلسکوپ فضایی هابل نیز در سال 1995 عرض این لکه را 21 هزار کیلومتر و بار دیگر در سال 2009 درحدود 18 هزار کیلومتر نشان داد. جالب اینجاست که سال گذشته باز هم هابل عرض این لکه را اندازه گیری کرده و آن را 16 هزار و 500 کیلومتر تخمین زد.
حالا برای اینکه درک بهتری از بزرگی این لکه داشته باشید کافی است بدانید عرض زمین 12 هزار و 742 کیلومتر است. این یعنی لکه قرمزرنگ مشتری هنوز آنقدر بزرگ است که زمین را در خود ببلعد!
منبع: universetoday
مترجم:مهدی پیرگزی
No tags for this post.