رتاتیو ماشین چاپ سریعی است که علاوه بر چاپ، برش کاغذ و دسته کردن آن را نیز خود انجام می دهد و معمولاً با بوبین (قرقره) کار می کند. در نوشته زیر به بررسی عملکرد این ماشین‌ها خواهیم پرداخت.
رتاتیو (گردنده- چرخنده) ماشین چاپ سریع است که علاوه بر چاپ، برش کاغذ و دسته کردن آن را نیز خود انجام می‌دهد و معمولاً با بوبین (قرقره) کار می‌کند. وسیله کاغذهای «رول» و یا لوله‌ای تغذیه می‌شود و به‌واسطه آن انواع کارهای چاپ سربی و نایلوپرنت با سرعت زیاد به چاپ می‌رسد. این ماشین در چاپخانه‌های عظیم نصب می‌شود و از آن برای چاپ مجله و کتاب و معمولاً روزنامه استفاده می‌شود.
از جمله ویژگی‌های ماشین رتاتیو سرعت آن است و به همین جهت برای چاپ اکثر روزنامه‌های پرتیراژ جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند ۸ تا ۳۲ صفحه را با سرعت ۵۰ تا 150 هزار نسخه در ساعت تکثیر کند. ثالثاً کاغذ آن رول است و با یک رول، حدود ده هزار روزنامه ۸ صفحه‌ای؛ چاپ می‌شود. از مختصات دیگر چنان که پیش‌تر ذکر شد آنکه روزنامه در این ماشین، هم برش می‌خورد و هم تا می‌شود و هم دسته می‌شود و با دستگاه دیگری که در ارتباط به این ماشین تعبیه شده است، شمارش می‌شود.
انواع ماشین رتاتیو از سه طبقه به بلندی حدود ده متر و عرض ۳ متر و طول ۲۵ متر که قابل گسترش است تشکیل یافته است و با بوبین (قرقره) کار می‌کند. طبقه زیرین، مخزن کاغذ است. در طبقه دوم، برخی از استوانه‌های چاپ قرار دارد که کارهایی نظیر تا کردن و برش را صورت می‌دهد و طبقه فوقانی شامل قسمت‌های دیگر ماشین است که مراحل نهایی چاپ را به انجام می‌رساند.
برای چاپ رتاتیو ابتدا مطلبی به‌وسیله دست یا ماشین، حروف‌چینی می‌شود. سپس مطلب حروف‌چینی شده، صفحه‌بندی می‌شود. مطلب صفحه‌بندی شده، زیر فشار حدود ۳۰ کیلو گرم در سانتیمتر مربع روی ورقه‌های شمیز نسوز که در برابر حرارت سرب مقاومت دارند، قالب‌گیری می‌شوند. بعداً ورقه شمیز که تمام مطالب به‌صورت فرو رفته روی آن منعکس شده است به شعبه ماشین پلاک‌ریزی فرستاده می‌شود.
در ماشین پلاک‌ریزی (اشترتوپی) سرب مذاب با فشار وارد می‌شود و تمام فرورفتگی‌ها را پر می‌کند و صورت یک صفحه برجسته و نیم‌استوانه‌ای را تشکیل می‌دهد که مسئولان چاپ آن را به سیلندرهای ماشین رتاتیو می‌بندند و اقدام به چاپ می‌کنند.
در چاپ رتاتیو، کاغذ سفید روزنامه در استوانه‌های چاپ طبقات سیر می‌کند تا پشت و روی آن کاملاً چاپ شود. روزنامه بعد از چاپ و برش و تا شدن، به‌وسیله نقاله‌های مخصوص، به قسمت توزیع فرستاده می‌شود. در این قسمت وسیله ماشین، شماره و بسته‌بندی می‌شود و سپس در اختیار فروشندگان روزنامه قرار می‌گیرد و یا اگر فرم کتاب و یا مجله باشد به قسمت صحافی و انبار این شعبه جهت آماده شدن بقیه فرم‌های کتاب و یا مجله منتقل می‌شود.
پوشیده نماند که ماشین رتاتیو، حروف سربی را به طریقی که گفتیم چاپ می‌کند ولیکن اگر مطالب وسیله ماشین‌های کامپیوتری حروف‌چینی شده باشد، قبلاً از آن فیلم نگاتیو (منفی) گرفته می‌شود، بعد فیلم روی ورقه پلاستیکی نایلوپرینت کپی می‌شود، ورقه پلاستیکی کپی شده مدتی در الکل سفید صنعتی قرار می‌گیرد و از آن کلیشه مانندی مثل پلاکی که توضیح آن قبلاً داده شد، حاصل می‌شود.
بعد ورقه نایلوپرینت آماده چاپ را روی سیلندرهای ماشین رتاتیو می‌دهند که چاپ شود.
روش اخیر در مجموع وضعیت چاپ افست را دارد با این تفاوت که در افست فیلم روی زینگ پیاده می‌شود، لکن در این طریق فیلم روی یک ورقه پلاستیکی که نایلوپرینت نام دارد، منعکس می‌شود.
*برگرفته از کتاب «از چاپخانه تا کتابخانه» نوشته قاسم صافی، انتشارات دانشگاه تهران
جمع آوری و تنظیم: اعظم حسن تقی
No tags for this post.