زخمی که بیابان را می رنجاند

تاغزارهایی که روزگاری تدبیر کویر بوده و جانداران از آن بهره مند می شدند اما امروز دستان پلیدی این گونه های حامی بیابان را برای کسب منافع قطع و قاچاق می کنند،آه!زخمی که بیابان را می رنجاند.درخت تاع ، این گونه ارزشمند بیابان های کشور روزگاری با مقاومت در برابر بادهای سیاه ، منطقه ای را از هجوم گرد و خاک و شن های روان در امان نگه می داشته است اما امروز مظلومانه به تاراج می رود به طوری که نشانی از جنگل های بیابانی نباشد.

این دستان ناپاک در نبود نظارت قاطع نهادهای ذیربط و خلاء در قوانین ، تاغزارهای بیایان های کشور به ویژه استان سمنان را به آسانی قطع و چوب آن را قاچاق می کنند که با این تخریب جانسوز در واقع محیط زیست را به خطر می اندازند.
بنا به اظهار رئیس سازمان جنگلها و مراتع کشور در سمنان سالانه حدود 20 تا 25 هزار کیلوگرم چوب از تاغزارها و عرصه بیابانی کشور قاچاق می شود.
خداکرم جلالی 2 عامل فقر و معیشت را از علت های اصلی این مشکل ذکردکرده است.
تاغ ها گیاهانی با مقاومت زیاد در برابر خشکی و گرما با سیستم ریشه ای هستند که برای جلوگیری از گسترش بیابان در اطراف مناطق کویری کاشته می شود، جنگل های دست کاشتی که چشم طمع سودجویان به آن دوخته شده، افرادی که چوب تاغ را برای تبدیل سرمایه جنگل های کویری به ذغال قاچاق می کنند.
ایران 32 میلیون هکتار اراضی بیابانی دارد که بیش از هفت میلیون هکتار آن کانون های بحرانی بیابانی است .
از کل مناطق بیابانی ایران 20 میلیون هکتار درمعرض فرسایش بادی قرار دارد که اگر به آن توجه نکنیم قابلیت تبدیل شدن به کانون بحران را دارد .
تاغ کاری برای جلوگیری از پیشروی بیابان در کشور از سال 1347 آغاز شده است، با این که هزینه کاشت و نگهداری تاغ سالانه 20 میلیون ریال در هکتار است ، ولی همین تاغ های به ظاهر کوچک، با کنترل فرسایش بادی و حفظ زیر ساخت های ریلی و جاده ای، کانال های آبرسانی و قنوات ، تاسیسات نظامی و صنعتی و پیشگیری از طوفان شن ، از وقوع خسارت های چند میلیون ها دلاری جلوگیری می کنند.
با وجود ارزش زیاد تاغزارها برای حفظ محیط زیست ، سواال این جاست که چرا متخلفان از قوانین نمی ترسند و همچنان این گیاه بیابانی را قاچاق می کنند.
اکنون در بازار هر کیلوگرم فله ای ذغال تاغ 130 هزار ریال به بفروش می رسد.حمید مطلبی کارشناس منابع طبیعی در این باره می گوید : این گونه گیاهی که در مناطق خشک و نیمه خشک کاشته می شود، با محیط های کم آب سازگار است و سفره های آب زیرزمینی خیلی پایین و رطوبت هوای بسیار اندک را می پذیرد اما از آنجایی که چوب خشک آن منبع فوق العاده ای برای زغال به شمار می رود ، همواره مورد طمع قاچاقچیان چوب قرار دارد .
طبق آمار بیش از سه میلیون هکتار از زمین های بیابانی کشور تاغ کاری شده و این رقم در استان سمنان 600 هزار هکتار است، جنگل هایی که مناطق مسکونی را از هجمه گرد و خاک نگه می دارد خود شب ها مورد هجمه قاچاقچیان چوب قرار می گیرد.
شماری از اهالی ساکن همجوار بیابان های استان سمنان می گویند : قاچاقچی ها صبح و عصر برای شکستن تاغ ها می آیند و شبانه چوب های شکسته در وانتی را بار می زنند و برای مصرف به عنوان ذغال به کارگاه های زغال سازی اطراف تهران می برند و این درحالی است که قطع درختان تاغ ممنوع و حمل آن ها جرم محسوب می شود.
مهرداد سالاری یکی از اهالی ساکن اطراف شهرستان سمنان به ایرنا گفت : قاچاقچیان بدون هیج واهمه ای به قطع درختان تاغ اقدام می کنند و با موتور و خودروهای خود آن را حمل و نقل می کنند.
وی خاطرنشان کرد : اگر برخورد جدی با قاچاقچیان تاغ صورت گیرد نباید در بازار زغال تاغ به فروش برود درحالی که این زغال در همه مغازه ها یافت می شود.
وی یادآور شد : مردم نمی توانند با قاچاقچیان تاغ مقابله کنند ولی نهادهای مربوط می توانند از مردم محلی برای مقابله با این متخلفان کمک بگیرند.
بر اساس آمارها ارزش تقریبی هر وانت چوب تاغ قاچاق حدود 20 میلیون ریال است و این در حالی است که جریمه ای که برای این میزان محموله چوب قاچاق در نظر گرفته شده به150 تا 20 میلیون ریال می رسد.
به گفته معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان ، علاوه بر جریمه سنگین ، حبس از 6 ماه تا یک سال برای قاچاقچیان چوب و مصادره خودروها از موارد تشدید برخورد با سودجویان است.
نقی عزیزی با اظهار تاسف از عرضه آزاد زغال تاغ در مراکز فروشگاهی و سوپر مارکت ها گفت : اجازه برخورد با فروش زغال تاغ در فروشگاه ها به اداره کل منابع طبیعی واگذار نشده ، اما بدون شک دستگاه های متولی باید با موارد مشهود در سطح شهر برخورد کنند.
با وجود این که با تشدید برخوردها با قاچاقچیان ، قاچاق چوب تاغ کاهش چشمگیری داشته است ولی آمار تایید شده ای وجود دارد که می گوید : روزانه هزاران کیلوگرم گونه تاغ از سمنان به استان های همجوار قاچاق می شود و نیاز است دستگاه های مرتبط، برای مهار قاچاق این گونه ارزشمند گیاهی تدابیر مناسبی اتخاذ کنند.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سمنان تاکید کرده که اصناف، نیروی انتظامی، دستگاه قضائی و مردم باید با داشتن دغدغه در این باره، برخورد جدی نسبت به خرید و فروش این گونه درختی و ممنوعیت حمل ذغال تاغ داشته باشند تا از نابودی این سرمایه ملی جلوگیری شود.
علیرضا رهایی گفت: در استان سمنان گروه های تخصصی حمل و قاچاق درختچه تاغ وجود دارد و از گذرگاه های گرگان، کالپوش، آزاد شهر و فیروزکوه و با طراحی های خاصی آن را به استان های همجوار قاچاق می کنند.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سمنان اضافه کرد: تفاهم نامه هایی با 6 روستای بیابانی در سال 95 برای حفظ و نگهداری از این گونه ارزشمند بیابانی منعقد شده است و اعتقاد داریم با مشارکت مردم در توسعه عرصه های جنگلی، از حجم قاچاق کاسته می شود.
مردم مناطق کویری استان سمنان اهمیت تاغ را می دانند ، خصوصا روستاییانی که شن های روان را تا پشت در خانه هایشان دیده اند .
عباس قربانی از روستاییان شاهرود با بیان این که تاغ ها مانند ریه در مناطق با اقلیم گرد و خاکی عمل می کنند گفت : تاغ ها سد جلوگیری از نفوذ شن های روان به روستاها هستند و برای پیشگیری از تخریب تاغ زارهایی که با زحمات خود روستاییان کاشته شده باید جریمه قطع این درختان را بسیار سنگین تر کرد.
وی افزود : قاچاقچیان با پرداخت جریمه 100تا 200 میلیون ریال آزاد می شوند و دوباره به تخریب تاغ زارها ادامه می دهند و این درحالی است که برای به ثمر رسیدن یک اصله تاغ 40 سال زمان لازم است تا این درخت بتواند مقابل فرسایش بادی غلبه کند.
این روستایی که بارها دامداری اش در بیارجمند در معرض هجوم شن های روان قرار گرفته است ،گفت : قاچاقچیان چوب نمی دانند با اعمالشان علاوه بر اینکه منابع طبیعی را تخریب می کنند ، شرایط زندگی مردم و دام ها را بحرانی می کنند .
به موجب قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع مصوب 25 مردادماه 1346 صدور هیزم و زغال چوب از کشور ممنوع بوده و هرگونه حمل چوب، ذغال و هیزم جنگلی در نقاط مختلف کشور نیز نیازمند اخذ پروانه حمل از دستگاه های ذی ربط است.
یک فعال محیط زیست با بیان این که جریمه قطع و قاچاق درختان تاغ در مقابل آسیب جدی ای که به محیط زیست می زدند ، بسیار اندک است ، گفت : در فاصله سال های 46 تا 70 جریمه نقدی قاچاق هر اصله تاغ به ازای هر اصله فقط 200 ریال بود که این رقم در فاصله سال های 70 تا 80 به 200 هزار ریال به ازای هر اصله رسید و از سال 80 تاکنون جریمه قاچاق هر اصله تاغ 2 میلیون ریال است .
دانا محمدی نقش رسانه ها را در تبیین ممنوعیت قطع و قاچاق تاغ ها مهم ارزیابی کرد و افزود : متأسفانه قوانین و جرایم فعلی بازدارندگی لازم را ندارند و باید در مورد آن بازنگری و تجدید نظر شود .
تاغ زارها ، جنگل های دست کاشتی هستند که با هدف جلوگیری از پیشروی بیابان کشت شده اند و از بین بردن آن ها تأثیر زیادی در پیش روی کویر و بیابان زایی خواهد داشت برای همین برخورد جدی با سودجویانی با قطع این گونه های باارزش به بیت المال دست درازی می کنند ضروری است .
برای انجام این مهم ، علاوه بر قوانین کارآمد با ضمانت اجرایی بالا، همراهی و همدلی مردم به ویژه جوامع مناطق حاشیه جنگلی هم لازم است .
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان گفت : 5.2 میلیون هکتار از مساحت استان سمنان را بیابان تشکیل می دهد که 1.2 میلیون هکتار آن در معرض فرسایش های بادی است که 470 هزار هکتار آن، مناطق بحرانی در معرض فرسایش محسوب می شود .
علینقی حیدریان به ایرنا اظهار داشت : همه برنامه ها برای رویارویی و مقابله با این 470 هزار هکتار است که 20 منطقه کانون بحرانی فرسایش بادی شناخته شده که کانون های گرد و غبار در استان نیز محسوب می شوند را نیز در دل خود جای داده است.
وی تصریح کرد : اثرگذارترین برنامه ما برای مقابله با بیابا نزایی کاشت نهال و به خصوص درخت هایی نظیر تاغ در مناطق در خطر استان است که این کار نیز هم نیاز به صرف هزینه های زیاد و هم نیاز به زمان زیادی است.
حیدریان با بیان این که مقابله با این مهم با اعتبارات دولتی زمان زیادی می برد، اضافه کرد: برای کار جدی تر در این بخش نیازمند مشارکت های مردمی و خصوصا جوامع محلی حاشیه های مناطق کویری و بیابانی هستیم که پروژه هایی در این خصوص نیز در سطح استان آغاز شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان با بیان این که سالانه با بسیج همه امکانات و اعتبارات دولتی، بین 2 تا سه هزار هکتار از این مناطق تاغ کاری می شوند، خاطرنشان کرد: این رقم در مقابل 470هزار هکتار مناطق بحرانی ما، رقم بسیار کوچکی است. به عبارتی چنانچه مساحت مناطق بحرانی استان افزایش نداشته باشد، با این روند کنونی، برای مقابله با بیابانزایی در این 470 هزار هکتار به بیش از 200 سال زمان نیاز داریم.
شاید همین آمار آقای حیدریان ما را به خود آورد و اهمیت حفاظت از تاغ ها بیش از پیش مشخص کند .
قدیمی های سمنان به خوبی روستایی به نام ' کنعان ' را در جنوب کویر سمنان به یاد دارند ، روستایی که به خاطر نبود تاغ و پیشروی شن های روان ، زیر خروارها خاک مدفون شده و از آن روستا تنها نامی به جا مانده است .
این تهدید به قدری جدی است که نه تنها در سمنان بلکه در منطقه شهداد کرمان هم می توان روستاهایی را دید که زیر خروارها شن مدفون شده اند یا این که شن های روان باعث از بین رفتن بخش هایی از روستاها شده و این معضل در استان های بیابانی دیگر مانند قم، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی نیز قابل لمس است.
شاید به همین دلیل است که تاغ زارها را باید با چنگ و دندان هم شده زنده نگه داشت ، تاغ هایی که جلوی بادهای سیاه شن آور را می گیرند نباید به ذغال سیاه تبدیل شوند و بیابان را به مخاطره انداخت.

No tags for this post.