تلویزیون یکى از فرآورده هاى صنعت و فناورى است؛ فرآورده ای که نقش مهمی در افزایش شناخت و آگاهی جامعه برعهده دارد. امروزه این ابزار با مدیریت صحیح متولیان امر و خانواده ها می تواند در ارتقای مهارت ها و توانمندی های کودکان و نوجوانان نقش اساسی برعهده داشته باشد اما اگر استفاده درستی از این ابزار نشود، تلویزیون می تواند همانند بمبی همه ابعاد زندگی این گروه از افراد جامعه را تحت شعاع قرار دهد و پیامدهای ناگواری برای آنها به بار بیاورد.
11دسامبر مقارن با 20 آذر، روز جهانی کودک و تلویزیون نامگذاری شده است. نامگذاری این روز بهانه ای شد تا بیشتر به جنبه های مثبت و منفی این رسانه بپردازیم.
دکتر سمانه حقیری، روانشناس و مسوول آموزش و ارتقای سلامت شبکه بهداشت و درمان دماوند به مزایا و معایب تلویزیون پرداخت و به سیناپرس گفت: در حال حاضر گروهی از متخصصان، تلویزیون را وسیله ای برای نابودی افراد به خصوص کودکان در نظر می گیرند. گروه دیگر اظهار می کنند، تلویزیون وسیله ای است که باعث افزایش توانمندی های کودک شده و سرعت یادگیری کودک را ارتقا می دهد؛ از اینرو به طور کلی نمی توانیم اظهار کنیم این وسیله کاملا خوب یا بد است. تلویزیون یک وسیله خنثی است که در یک شرایطی برای یک کودک سودمند و در شرایط دیگر برای کودک دیگر زیان آور است.
وی به اثرات مثبت تلویزیون اشاره کرد و افزود: امروزه با توجه به مشغله کاری والدین و سبک شهر نشینی، تلویزیون ابزاری برای پر کردن اوقات فراغت کودکان محسوب می شود. تلویزیون علاوه بر سرگرمی می تواند میزان یادگیری و دایره لغات کودکان را افزایش دهد؛ به عنوان مثال تلویزیون می تواند اطلاعاتی در زمینه حیات وحش، طبیعت و حتی تغذیه سودمند ارائه دهد. همچنین می تواند میزان جامعه پذیری کودکان را نیز افزایش دهد.
وی درباره اثرات منفی تلویزیون نیز اظهارداشت: تلویزیون در انجام فعالیت های کودکان اختلال ایجاد می کند و میزان تحرک آنها را کاهش می دهد. معمولا برنامه های کودکان نیز گزینشی انتخاب نمی شود و اغلب کودکان همان برنامه های بزرگسالان را مشاهده می کنند که این امر باعث افزایش روحیه خشونت آمیز در کودکان می شود.
وی تصریح کرد: خشونت و پرخاشگری اکتسابی است و کودکان از طریق مشاهده تلویزیون می توانند آن را فرا بگیرند. گاهی در برخی از برنامه های گروه سنی بزرگسال واژه ها، اصلاحات و رفتارهایی خشونت آمیزی از تلویزیون پخش می شود که کودک با تقلید از آن برنامه ها، رفتارها و گفتارهای هنرپیشه ها را در ذهنش نهادینه می کنند. این رفتارها و گفتارها را می تواند در زندگی آینده و حتی دوران کودکی شان نیز بکار ببرند.
وی خاطرنشان کرد: شاید یک سری از رفتارها در دوران بزرگسالی پرخاشگری محسوب نشود اما به علت اینکه رفتار کودک باید آرامتر و موقرتر باشد، پرخاشگری به حساب می آید بنابراین کودکان باید برنامه هایی که مختص گروه سنی خودشان است را مشاهده کنند.
اخبار منفی اثرات بدی، روی کودک می گذارند
وی به خبرنگار سیناپرس گفت: همچنین اخبار منفی نیز می تواند اثر زیان باری برای کودکان داشته باشد. مشاهده برخی از خشونت ها و اخبار منفی در شبکه های تلویزیونی باعث ایجاد رعب و وحشت در کودکان می شود. برخی از تصاویر ترس هایی در کودکان ایجاد می کند که امکان دارد تا دوران بزرگسالی همراه آنها باشد. برخی از این اخبار کودکان را منفعل کرده و منجر می شود که برای ورود به جامعه واهمه داشته باشند. گاهی حتی این مساله باعث می شود کودک پرخاشگرتر شود و رفتار نامناسب تری از خود بروز دهند.
حقیری عنوان کرد: همچنین مشاهده تلویزیون، ضمن ایجاد اضطراب و ترس باعث بی خوابی و پیش فعالی و عدم تمرکز و دقت کودکان نیز می شود. دوران نوجوانی نیز شرایط خاص خودش را دارد. اگر این نوع فرهنگ استفاده از تلویزیون نهادینه شود، در نوجوانی افراد به تلویزیون، اینترنت و موبایل اعتیاد پیدا می کنند؛ مساله ای که اکنون در کشورمان بسیار شایع است.
این روانشناس اظهارداشت: همچنین مشاهده تلویزیون برای کودکان و نوجوانان مشکلات تحصیلی ایجاد می کند؛ زمانی که کودک تلویزیون مشاهده می کند، ادراک دیداری و شنیداری اش درگیر شده و دوپامین زیادی در مغزش ترشح می شود. در نتیجه مشاهده تلویزیون برای کودک لذتبخش است به همین دلیل امکان دارد علاقه ای به انجام تکالیفش پیدا نکند و دچار مشکلات تحصیلی شود.
وی به سیناپرس گفت: خانواده ها باید برای مشاهده تلویزیون محدودیت هایی برای کودکان شان در نظر بگیرند. خانواده ها باید آگاه باشند که کودکان باید از چه سنی دیدن تلویزیون را شروع کنند. همچنین آنها باید بدانند که کودکان چه مدت زمان و چه نوع برنامه‌ای را باید مشاهده کنند. اگر تمامی این موارد رعایت شود و والدین نظارت کافی بر مشاهده تلویزیون و مدت زمان آن را داشته باشند، می توانیم بگوییم که تلویزیون آنچنان هم زیان آور نیست.
دیدن تلویزیون برای کودکان زیر دو سال ممنوع است
وی افزود: اصلی ترین نکته که باید والدین رعایت کنند این است که مشاهده تلویزیون برای کودکان زیر دو سال را ممنوع کنند، زیرا ضربه بسیار بزرگی به توجه و تمرکز کودکان وارد می کند و اجازه نمی دهد که کودک رشد مغزی درستی داشته باشد. رشد مغزی در دو سال ابتدای زندگی اتفاق می افتد. همچنین مشاهده تلویزیون در این سن باعث کندی رشد مهارت های شناختی مانند صحبت کردن، یادگیری، تمرکز و توجه کودکان می شود.
این متخصص در پایان گفت: نیازی به حذف تلویزیون برای کودکان نیست. اما والدین بهتر است با توجه به شرایط سنی کودک شان، زمان معینی را برای مشاهده تلویزیون اختصاص دهند. پس از اتمام مدت زمان پخش برنامه نیز باید تلویزیون را کاملا قطع یا خاموش کنند.
برنامه هایی هم که کودک مشاهده می کند باید مطابق با شرایط سنی شان باشد. همچنین آنها باید برنامه ریزی برای سپری کردن اوقات فراغت فرزندشان داشته باشند تا کودک شان کمتر به سمت تلویزیون گرایش پیدا کند. آنها می توانند از برنامه های جایگزینی صوتی مانند نوار قصه و موسیقی استفاده کنند.
گفتگو: فرزانه صدقی
No tags for this post.