مصرف دارو اصلی‌ترین روش درمان بیماری‌ها به شمار می‌رود. از سوی دیگر، اکثر داروها علاوه بر اثر درمانی، دارای اثرات جانبی نیز هستند که مصرف بیش‌از حد آن‌ها می‌تواند خطرآفرین باشد. ازاین‌رو اندازه‌گیری میزان داروی مصرف شده در بدن یکی از راه‌های جلوگیری از بروز اثرات جانبی و افزایش خاصیت درمانی دارو محسوب می‌شود. امروزه روش‌های مختلفی جهت اندازه‌گیری میزان دارو در بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد که روش الکتروشیمیایی به دلیل ساده و ارزان بودن، بیش از سایر روش‌ها موردتوجه واقع شده است.
دکتر مسعود فولادگر، مجری طرح، با معرفی داروی نالبوفین و موارد استفاده آن در خصوص اهداف دنبال شده در این طرح گفت: «نالبوفین یک داروی نیمه سنتزی است که از دسته داروهای مسکن به شمار می‌رود. کاربرد عمده پزشکی این دارو در سکته قلبی، آماده‌سازی برای عمل جراحی و پس از عمل به‌عنوان یک ابزار کمکی در هنگام بی‌هوشی عمومی است. همچنین این دارو مانند مرفین از جمله مواد مخدر محسوب می‌شود و گاهی معتادان به آمفتامین از نالبوفین به‌عنوان یک جایگزین استفاده می‌کنند. هدف از انجام این پژوهش ارائه روشی ساده بر پایه حسگر به‌منظور تشخیص و اندازه‌گیری میزان داروی نالبوفین در نمونه‌های حقیقی نظیر نمونه ادرار بوده است.»
حسگر ساخته شده در این طرح مقادیر بسیار ناچیز داروی نالبوفین را در نمونه‌های زیستی اندازه‌گیری می‌کند. به‌علاوه استفاده از این حسگر نانوکامپوزیتی از بروز اثرات جانبی مخرب داروی مذکور جلوگیری می‌کند. همچنین این حسگر روشی ساده و ارزان‌قیمت برای اندازه‌گیری داروی نالبوفین ارائه می‌دهد.
فولادگر نقش فناوری نانو در ساخت این حسگر را بدین‌صورت تشریح کرد: استفاده از ساختار نانوکامپوزیتی در ساخت این حسگر موجب می‌شود سطح فعال الکترود افزایش یابد. از سوی دیگر افزایش مراکز فعال و بهبود سینتیک انتقال الکترون به سطح الکترود سبب می‌شود که جریان حاصل از اکسایش دارو روی سطح الکترود نیز افزایش یابد و این موضوع امکان اندازه‌گیری مقادیر کمتری از دارو را فراهم می‌کند. بهبود رسانایی الکتریکی درون الکترود نیز از مزایای دیگر استفاده از ساختار نانوکامپوزیتی در ساخت این حسگر است.
وی در ادامه افزود: در مرحله اول نانوکامپوزیت نیکل اکسید و نانولوله‌های کربنی عامل دار با روش رسوب‌دهی شیمیایی نیکل در حضور نانولوله‌های کربنی سنتز شد. سپس نانوکامپوزیت حاصل به‌وسیله میکروسکوپ الکترونی و پراش پرتو ایکس مشخصه یابی شد. در نهایت نانوکامپوزیت سنتز شده در ساخت الکترود خمیر کربنی به همراه یک مایع یونی به کار گرفته شده و رفتار الکتروشیمیایی نالبوفین بر روی سطح این الکترود مورد مطالعه قرار گرفت.
نتایج حاصل از آزمون‌ها بیانگر این حقیقت است که حسگر ساخته‌شده در محدوده وسیعی از غلظت نالبوفین (0/2 تا 500 میکرومولار) دارای پاسخ خطی است. همچنین این حسگر از انتخاب گر بالایی نسبت به داروی مذکور برخوردار است.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر مسعود فولادگر- عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فلاورجان- و دکتر حسن کریمی مله- عضو هیأت علمی دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان- است. نتایج این کار در مجله Sensors and Actuators B: Chemical (جلد 8، شماره‌ی 320، سال 2016، صفحات 456 تا 462) به چاپ رسیده است.
No tags for this post.