رفع مشکل کم آبی با آب فاضلاب و پساب های صنعتی

به گزارش سیناپرس، طی سال های اخیر با توجه به کاهش میزان بارندگی ‌ها، برخی از مناطق کشور با بحران جدی آب مواجه شده اند. بحرانی که پیامدهای اجتماعی و اقتصادی بی شماری به بار آورده است.

امروزه یکی از راه های خروج از بحران بی آبی و خشکسالی، استفاده از فناوری های نوین است. فناوری نانو از جمله فناوری هایی است که می تواند نقش مهمی در این زمینه ایفا کند.

علیرضا قاضی زاده، کارشناس حوزه آب، پساب و محیط زیست ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در این خصوص به سیناپرس گفت: ما باید یک استراتژی کلی پیرامون استفاده از فناوری نانو برای رفع بی آبی و خشکسالی در کشور داشته باشیم. این استراتژی شامل دو بخش عمده ” مدیریت و بهینه سازی مصرف” و “تولید آب جدید” می شود.

همچنین در هر دو بخش فناوری ها نقش بسیار مهمی ایفا می کنند. مثلا در بخش مدیریت تقاضا و مدیریت مصرف بحث پایش، استفاده از سنسورها و نشت یابی و حتی تجهیزات آب بر و آب بخش واحدهای تجاری و مسکونی مطرح است. تحقق همه این موارد به فناوری ها بستگی دارد.

وی افزود: در تولید آب های جدید نیز استفاده از منابع آبی نامتعارف با شرایط کشور ما از اهمیت زیادی برخوردار است. اکنون یک سری از منابع آبی ایران ناشی از بارش ها و سری دیگر ناشی از آب های زیرزمینی است. متاسفانه تغییرات اقلیم و گرمایش زمین باعث کاهش بارندگی های کشور طی چند سال اخیر شده به همین دلیل از این منبع کمتر بهره می بریم و برای مصارف کشاورزی، صنعتی و خانگی مان به آب های زیرزمینی رجوع کرده ایم.

این کارشناس آب و محیط زیست افزود: چاه های زیادی زده ایم و از آنها آب برداشت کرده ایم. اکنون این مساله ضمن ایجاد یک سری چالش های محیط زیستی، باعث فرونشست برخی از مناطق کشورمان شده است. همه این مسایل به هم گره خورده اند و هیچ کدام مستقل از هم نیستند.

تولید آب های جدید به کمک منابع آبی نامتعارف

وی اظهارداشت: پیشنهاد ما در بخش تولید آب های جدید، استفاده از منابع آب های نامتعارف مانند فاضلاب های خانگی، پساب های صنعتی و چاه های لب شور( شوری شان به اندازه آب دریا نیست) است؛ آب هایی که ما پیش از این به آنها اهمیتی نمی دادیم. یک سری آب های شور دریاهای شمال و جنوب کشور و یک سری زهکش ها و زهاب های کشاورزی نیز داریم. اینها منابع آب های نامتعارف در دسترس ما هستند. ما برای استفاده از این منابع باید آنها را سالم سازی کنیم و فرایندهای تصفیه به روی آنها انجام دهیم تا قابل مصرف شوند.

وی خاطرنشان کرد: مصارف این آب ها صرفا شرب نیست. از این آب ها می توانیم برای مصارف کشاورزی و صنعتی نیز استفاده کنیم. اکنون بعضی از سایت های آب شیرین کن، آب شور دریا را به شیرین تبدیل کرده و به عنوان آب شرب استفاده می کنند.

وی به سیناپرس گفت: تمام این فرایند تصفیه وابسته به فناوری است؛ یکی از مهمترین این فناوری ها، فناوری غشایی یا انواع فیلترهاست. غشاها و فیلترها رنج های مختلفی دارند. برخی از فیلتر ها درشت و برخی دیگر ریزتر هستند. یک سری از فیلترها نیز خاصیت تراوایی( نفوذپذیری) دارند. ما اگر بخواهیم تا حدی ذرات درشت مانند کدورت آب را حذف کنیم باید از اولترافیلتراسیون استفاده کنیم که شامل باکتری ها، میکروارگانیسم ها و انگل ها می شود.

به گفته وی، همچنین برای حذف ذرات خیلی ریز باید از نانو فیلترها استفاده کنیم. این نوع فیلترها می توانند کدورت آب، ویروس ها و باکتری ها را کاملا حذف کنند اما روی شوری آب تاثیری ندارند.

وی بیان کرد: همچنین برای حذف شوری نیز نیاز به یک سری ممبران های خاصی داریم؛ جنس آنها عمدتا پلیمری است و فناوری نانو از نظر عبور دهی ذرات به آنها کمک می کند. آنها با خاصیت تراوایی شان باید یون ها را جدا و فقط مولکول های آب را از خود عبور دهند.

نقش موثر فناوری غشایی در شیرین سازی آب

وی یادآورشد: فناوری غشایی نقش بسیار مهمی در بحث شیرین سازی، کاهش جامدات معلق دارد. تکنولوژی این فناوری اکنون در اختیار همه کشورها نیست. ما تیم هایی از گذشته داشته ایم که روی این سیستم ها کار کرده و به نتیجه هم رسیده اند اما عمدتا نتیجه قابل قبولی نداشتند. اکنون نمونه هایی نیز داریم که آمادگی تولید را دارند زیرا در سطح آزمایشگاهی و پایلوت تولید شده اند و می توانند آب شور دریا را به آب قابل شرب تبدیل کنند. همچنین برخی از شرکت ها نیز توانایی ساخت اولترافیلتراسیون و نانو فیلترها را نیز دارند.

قاضی زاده افزود: اکنون به غیر از شرکت های تولید کننده غشاهای پلیمری، شرکت های تولید کننده فیلتراسیون سرامیکی نیز در کشور داریم. فیلترهای سرامیکی دارای یک سری مزایا هستند. دوام این فیلترها خیلی بالاست و تولید داخل دارند. این شرکت ها محصولات متنوعی از این فیلترها را تولید کرده اند.

مقاومت صنعت نسبت به استفاده از فناوری های داخلی

کارشناس حوزه آب، پساب و محیط زیست ستاد ویژه توسعه فناوری نانو به چالش های استفاده از این فناوری ها در ایران اشاره کرد و به سیناپرس گفت: در حال حاضر بودجه های لازم برای توسعه فناوری آب و محیط زیست صورت نگرفته است، زیرا ضرورتی برای آنها دیده نمی شد؛ ما همیشه دسترسی به یک سری آب ها مانند آب های زیرزمینی داشتیم و کمبودهایمان را خیلی راحت با صرف هزینه کم جبران می کردیم اما کشورهایی که شرایطی مانند ایران را دارند، اصلا این گونه عمل نکرده اند. آنها راجع به این موضوع برنامه ریزی کرده اند.

وی خاطرنشان کرد: این کشورها با برنامه ریزی، پساب ها یا فاضلاب های شهری شان را برای مصارف کشاورزی استفاده یا حتی به آب های زیرزمینی تزریق کرده اند. آنها این آب ها را تزریق و از سوی دیگر هم برداشت می کنند. این عمل منجر می شود تا تعادلی در آن دشت یا آبخوان ایجاد شود و دیگر شاهد فرونشست زمین نباشیم.

وی به چالش دیگر این بخش اشاره کرد و افزود: همچنین صنعت ما هنوز به این باور نرسیده است که می تواند با کمک تیم های داخلی یک سری از مشکلات کشور را برطرف کند. البته نباید همه بار را روی فناوری های داخلی بندازیم زیرا توانش را نداریم اما باید از قابلیت های کشورمان نیز استفاده کنیم. بخش صنعت به دلایل مختلفی اکنون نسبت به این موضوع مقاومت نشان می دهد. یکی از دلایل آن، محافظه کاری بخش صنعت است. صنعت می گوید باید اثربخشی این فناوری را تا یک ماه آینده مشاهده کنم. هیچ فناوری اصلا نمی تواند چنین کاری را کند. مگر اینکه بخش صنعت از فناوری های اروپا که ده سال است مورد آزمایش قرار گرفته و به مرحله تجاری سازی رسیده است، استفاده کند. متاسفانه اکنون شاهد این مساله هستیم.

صنعت باید محافظه کاری خود را کنار بگذارد

قاضی زاده اظهارداشت: از سوی دیگر نرخ ارز نیز افزایش یافته است اما بودجه های این شرکت ها و وزارت نیرو افزایشی ندارد به همین دلیل آنها برای تامین این موارد دارای مشکل هستند. گه گاهی مراجعه می کنند اما به دلیل مقاومتی که وجود دارد این عملکرد کاملا مثبت نیست بنابراین صنعت نیز باید حالت محافظه کاری خود را کنار بگذارد و جسورتر وارد عمل شود. همان گونه که ما جسور وارد این مساله شده  ایم زیرا برخی از پروژه هایی که توسعه داده ایم و از مرحله مطالعاتی به مراحل آزمایشگاهی، نیمه صنعتی و صنعتی رسیده اند، با شکست مواجه شده اند. میزان شکست ما نسبت به تمام دنیا زیاد نیست اما در ذات توسعه فناوری، نرخ شکست بالاست.

وی تصریح کرد: وقتی یک نمونه صنعتی معرفی می شود و باید در اشل بزرگتری مورد استفاده قرار بگیرد، نیاز به یک سری ریسک هایی دارد. برخی از سازمان ها مانند ستاد فناوری نانو نمی تواند تمام این ریسک ها را بپذیرد. نمی تواند فناوری آماده را به صنعت معرفی کند. صنعت نیز باید یک بخشی را متقبل شود.

وی در پایان گفت: هرچند ما پیرامون تحقق این مهم تفاهم نامه هایی با سازمان محیط زیست و شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور امضا کرده ایم اما این حرکت ها کافی نیستند و هنوز منجر به این نشده اند که ما ادعا کنیم با بکارگیری این فناوری ها می توانیم طی ده سال آینده معضل خشکسالی کشور را برطرف کنیم.

گفتگو: فرزانه صدقی

No tags for this post.