کاوش‌های باستان‌شناسی محوطه ویرانشهر واقع در ۱۰ کیلومتری شمال شهرستان فاروج استان خراسان شمالی، به سرپرستی مشترک میثم لباف خانیکی عضو هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران و روکو رانته پژوهشگر باستان‌شناسی موزه لوور پاریس از سر گرفته شد.
لباف خانیکی عضو در این باره گفت: فصل چهارم این کاوش بر اساس تفاهم‌نامه بین معاونت پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و موزه لوور پاریس در حال انجام است.
هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران افزود: موزه لوور پاریس در زمینه انجام مطالعات آزمایشگاهی و سال‌یابی کربن ۱۴ نمونه‌های مطالعاتی، با این پروژه همکاری دارد.
لباف خانیکی درباره سابقه فصل‌های پیشین کاوش‌های باستان‌شناسی محوطه ویرانشهر، اظهار داشت: بررسی و کاوش باستان‌شناسی محوطه ویرانشهر واقع در سه کیلومتری شهر تیتکانلو در استان خراسان شمالی که از سال ۱۳۹۸ آغاز شده، نشان داده است ویرانشهر در دوران اشکانی و ساسانی مسکون بوده و در ناحیه دره اترک دارای مرکزیت سیاسی و اقتصادی بوده است.
وی تصریح کرد: این سکونتگاه به وسعت ۱۴ هکتار با دیواری دفاعی محصور می‌شده و در گوشه شمالی آن بخش محصور دیگری قرار داشته است که احتمالاً به عنوان ارگ، مقر حاکمان این سکونتگاه را تشکیل می‌داده است. این الگوی معماری قابل مقایسه با محوطه‌های اشکانی و ساسانی ناحیه خوارزم و ماوراءالنهر، یادآور شیوه‌ای از معماری دفاعی است که اواخر دوران باستان در پاسخ به شرایط سیاسی و اجتماعی نواحی مزبور شکل یافته و مرسوم شده بود.
لباف خانیکی ادامه داد: کاوش‌های باستان‌شناسی فصل چهارم محوطه ویرانشهر در سه ناحیه دروازه غربی، تپه جنوبی و میانه محوطه ویرانشهر به شناسایی شکل و پلان دروازه، شامل معبر ورودی و برج‌های مکعب مستطیل شکل جانبی منجر شد. کاوش باستان‌شناسی در تپه جنوبی نیز نشان داد در این بخش از محوطه بنایی یادمانی با کاربری مذهبی یا حکومتی برپا بوده است و ساختار آن از دیوارهایی خشتی به پهنای سه متر بهره می‌برده است.
عضو هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران با بیان اینکه گمانه‌زنی در بخش میانی محوطه ویرانشهر، از وجود بافت متراکمی از فضاهای معماری در عرصه محوطه پرده برداشته است، گفت: نتایج مقدماتی کاوش فصل چهارم محوطه ویرانشهر حاکی از آن است که این سکونتگاه به فراخور اهمیت سیاسی و دفاعی دره اترک در دوره اشکانی و ساسانی، یکی از مهمترین مراکز جمعیتی ناحیه شمال شرق ایران محسوب می‌شده و شاهد رویدادهای تاریخی تعیین‌کننده‌ای در این منطقه بوده است.
وی گفت: ادامه کاوش‌ها در این محوطه تاریخی، اطلاعات ارزنده‌ای در باب تاریخ معماری و شهرسازی ایران و نیز سنت‌های سفالی خراسان در دوران تاریخی را در اختیار پژوهشگران و دانشجویان قرار خواهد داد.