استفاده از باکتری‌ها برای اکتشاف نفت در دزفول
دکتر بهرام علیزاده اظهار کرد: مرکز تحقیقات زمین‌شناسی نفت دانشگاه شهید چمران اهواز به همت دانشگاه و وزارت نفت تجهیز شده است و اغلب تجهیزات آن در کشور منحصر به فرد بوده یا تنها در یک یا دو مرکز دیگر در کشور وجود دارند؛ این مرکز به‌طور عمده با سازمان اکتشافات نفت یا مناطق نفت‌خیز همکاری می‌کند.
وی در خصوص حوزه‌های فعالیت این مرکز، گفت: مرکز در حوزه اکتشاف با مدیریت اکتشاف در تهران و در حوزه بهره‌برداری با مناطق نفت‌خیز همکاری می‌کند و در این ارتباط حل مشکلات میادین نفت و گاز که نیاز به اجرای پروژه‌های ازدیاد برداشت دارند و یا چاه‌هایی که نفت آن‌ها ترش یا سنگین شده است، بر عهده مرکز قرار گرفته است.
رئیس مرکز تحقیقات زمین‌شناسی و زمین‌شیمی نفت دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به این‌که برای حفر هر چاه در خشکی به‌طور متوسط 50 میلیارد تومان و در دریا بین 75 تا 80 میلیارد تومان هزینه صرف می‌شود، عنوان کرد: اغلب پروژه‌های مرکز در راستای کاهش ریسک حفاری تعریف شده‌اند تا از هدررفت این هزینه‌ها جلوگیری کنند.
علیزاده به پروژه‌های اجرا شده در این زمینه اشاره و خاطرنشان کرد: پروژه دشت آبادان که در آن مطالعات ژئوشیمی میادین نفتی دشت آبادان و شمال‌غرب خلیج‌فارس انجام شد، اولین پروژه مرکز بوده است که بودجه آن هم به‌صورت ارزی و هم به‌صورت ریالی تأمین شد؛ همچنین یک پروژه نیز به‌صورت پایلوت انجام شد که موفقیت‌آمیز بود و اکنون در منطقه سردشت دزفول در دست اجرا است.
وی افزود: این پروژه برای اولین‌بار در دنیا انجام و طی آن از ژن باکتری‌های نفت‌وگازخوار هیدروکربن اکسیدازینگ (Hydrocarbon Oxidizing Bacteria) برای اکتشاف نفت استفاده می‌شود؛ زمانی که گاز از مخزن نفتی بالا می‌آید و به سطح زمین می‌رسد اگر باکتری از آن تغذیه کند، با بررسی این باکتری‌ها در سطح می‌توان به وجود نفت و گاز در عمق زمین پی برد.
رئیس مرکز تحقیقات زمین‌شناسی و زمین‌شیمی نفت دانشگاه شهید چمران اهواز خاطرنشان کرد: البته پیش از این نیز از باکتری‌ها در صنعت نفت استفاده می‌شد و به‌طور مثال برای ازدیاد برداشت باکتری را به چاهی که نفت آن سنگین شده باشد، تزریق می‌کنند که فعالیت این میکروارگانیسم‌ها موجب سبک شدن نفت می‌شود اما تاکنون در دنیا از ژن باکتری برای اکتشاف نفت استفاده نشده است.
علیزاده تصریح کرد: تمامی مراحل تدوین و اجرای این طرح در ایران انجام می‌شود و تنها از برخی کیت‌های خارجی در جریان کار استفاده شد که متخصصان زیست‌فناوری ایرانی نیز در صورت داشتن وقت و امکانات کافی توانایی تولید آن‌ها را دارند. با توجه به این‌که قرار است در منطقه سردشت حفاری انجام شود، با اجرای این طرح و به‌کارگیری این روش می‌توانیم با اطمینان اعلام کنیم که در آن منطقه نفت و گاز وجود دارد یا خیر.
وی درباره میزان موفقیت این طرح، اظهار داشت: در مقیاس آزمایشگاهی میزان موفقیت طرح بالا بوده است اما در سطح عملیاتی و میدانی با توجه به این‌که طرح برای اولین‌بار اجرا می‌شود باید منتظر نتایج حفاری بود؛ اگر نتایج ما با نتایج حاصل از حفاری یکی باشد، در آن صورت طرح موفق بوده است.
علیزاده همچنین یکی از اهداف این مرکز را حمایت از پایان‌نامه‌های دانشجویی عنوان کرد و گفت: دانشگاه شهید چمران اهواز تنها دانشگاه ارائه‌دهنده رشته دکترای زمین‌شناسی نفت در کشور است؛ در مقطع کارشناسی ارشد نیز این رشته تنها در دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشگاه خوارزمی ارائه می‌شود، البته دانشگاه تهران نیز درصدد است مجددأ در این رشته دانشجو پذیرش کند. با توجه به این امر مرکز از فعالیت‌های پژوهشی دانشجویان رشته‌های نفت حمایت و کارهای تحقیقاتی آن‌ها را رصد می‌کند.
