از مقالات ISI بی‌عمق و محتوا تا اساتید مشغول ساخت‌وساز!
دکتر امیدعلی شهنی کرم‌زاده در نشستی که به منظور معرفی اولین محقق پسادکتری در سالن جلسات دانشکده علوم ریاضی و کامپیوتر دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد، با بیان این که بسیاری از افراد دوره پسادکتری را همان فوق‌دکتری می‌دانند، اظهار کرد: فوق‌دکتری به معنای یک درجه خاص نیست و جامعه باید با این لغات آشنا باشد، به این علت که بسیاری از دانشجویان دکتری بلافاصله پس از فارغ‌التحصیلی مشغول به کار نمی‌شوند و در برخی مراکز تحقیقاتی به‌عنوان محقق، دوره پسادکتری خود را می‌گذرانند.
وی با اشاره به این‌که اغلب دانشگاه‌ها چنین دوره‌هایی را ندارند، گفت: در بنیاد ملی نخبگان برای استادی که برنده جایزه علامه طباطبایی باشد امتیازاتی در نظر گرفته شده که ازجمله آن اختصاص بودجه پژوهشی برای پذیرش دانشجوی پسادکتری و این امتیاز برای تشویق دانشجو و احترام به استاد است.
این استاد ریاضی دانشگاه شهید چمران اهواز در خصوص ارتباط با دانشگاه‌های خارجی و همکاری‌های پژوهشی بین‌المللی، عنوان کرد: ارتباطات داخلی دانشگاه‌ها ضعیف است و هر دانشگاهی در کشور خود را به‌عنوان یک جزیره مجزا در نظر می‌گیرد. ارتباطات بین‌المللی خوب است اما باید تعامل بین دانشگاه‌های درون کشور تثبیت شود؛ به عبارت دیگر ابتدا باید ارتباطات داخلی تقویت شده، سپس ارتباط خارجی برقرار شود.
کرم‌زاده با تأکید بر لزوم همکاری بین دانشگاه‌های آزاد و دولتی تصریح کرد: به‌طور مثال اگر یکی از واحدهای دانشگاه آزاد در راه‌اندازی یک رشته کمبود نیروی متخصص داشته باشد باید طی یک مکاتبه رسمی از مسئولان دانشگاه‌های دولتی درخواست همکاری کند نه این‌که استاد دانشگاه دولتی به شکل غیررسمی به تدریس در دانشگاه آزاد بپردازد؛ اکنون دانشگاه آزاد و دولتی به نحوی رقابت منفی دارند درحالی‌که باید روابط شفاف‌سازی شود و قراردادهای پاره‌وقت غیررسمی منعقد نشود. چنین رابطه‌ای به نفع هر دو دانشگاه آزاد و دولتی، استاد و دانشجو است.
وی با بیان این‌که در کشور به‌طور غلط تأکید بر روی کمیت‌هاست، به مقایسه نحوه سنجش جایگاه مقالات در ایران و سایر کشورها پرداخت و گفت: لغت "ISI" فقط در ایران جایگاه بالایی دارد درحالی‌که در دیگر کشورها به هیچ عنوان ارزش یک مقاله را به چاپ شدن در مجلات ISI منوط نمی‌دانند و جایگاه یک مقاله را از روی محتوای آن می‌سنجند. در ایران اغلب به جای توجه به محتوای مقاله به ظاهر آن توجه می‌کنند و تا زمانی که این مسأله حل نشود اگرچه از لحاظ کمیت پیش می‌افتیم جایگاهی در دنیا نخواهیم داشت؛ اکثر مقالات در ایران تنها گزارش انجام یک کار فیزیکی آزمایشگاهی است و تأثیری در پیشبرد علم ندارد.
این چهره ماندگار ریاضی کشور ادامه داد: تعداد مقالات یا دانشجویان دکتری دانشگاه شهید چمران از دانشگاه‌هایی مانند کمبریج و پرینستون بیشتر است درحالی‌که آن‌ها در صدر جدول رنکینگ دانشگاه‌های جهان قرار دارند اما دانشگاه شهید چمران در میان این فهرست جایگاهی ندارد چرا که تعداد مقالات باکیفیت آن‌ها بیشتر است و محققان این دانشگاه‌ها به دنبال کار واقعی هستند. این امر نشان می‌دهد تعداد دانشجو و مقاله در جهان از ملاک‌های رده‌بندی نیست درحالی‌که در ایران چنین است.
کرم‌زاده افزود: وزارتخانه باید معیارهایی برای کار کیفی پیدا کند که این کار از عهده متخصصان هر رشته بر می‌آید. باید به‌گونه‌ای باشد که مدارک دانشگاهی تنها برای اخذ امتیاز کسب نشود بلکه هدف از تحصیلات دانشگاهی یادگیری باشد؛ این موضوع برای استخراج یک مقاله نیز صدق می‌کند. تحقیق یک فرایند طبیعی و خودجوش است که باید با عشق و نه فشار پیش برود.
وی همچنین گریزی به ساخت سیستم خنک‌کننده (Air Conditioner) در دانشگاه شهید چمران داشت و اظهار کرد: سال‌های پیش از انقلاب بود که زمین‌های دانشگاه را برای لوله‌کشی و احداث سیستم خنک‌کننده دانشکده‌ها حفاری می کردند و در این میان به دلیل ناتوانی علمی و عدم تربیت تکنسین در دانشکده مهندسی دانشگاه با اشکال مواجه شدند درحالی‌که احداث سیستم Air Conditioner ساده‌ترین کار یک مهندس مکانیک است؛ این مشکل نشان داد که تحقیقات ما اغلب عمیق و محتوایی نیستند.
عضو هیأت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به ساخت اسپلیت‌ها توسط ژاپنی‌ها، گفت: ما برای حل یک موضوع ساده هنوز نتوانسته‌ایم خودکفا باشیم درحالی‌که این مسأله در استان مانند یک داروی حیاتی مهم است و مهندسان باید تاکنون می‌توانستند سیستم‌هایی با مصرف کم و کارایی بهتر تولید کنند؛ افرادی که مهندسان و دانشجویان دکتری را تربیت و مقالات ISI تولید می‌کنند چه جوابی برای این موضوع دارند؟
کرم‌زاده با بیان این‌که اغلب به چهره‌های برجسته عناوین نادرست اطلاق کرده و اصطلاحاً "قهرمان‌سازی" می‌کنند، ضمن ابراز ارادت به پروفسور حسابی عنوان کرد: کارهایی که ایشان برای مملکت انجام داد بیشتر از هزار مقاله ISI ارزش دارد. دکتر حسابی از فرصت مطالعاتی که برای سفر خارج به‌دست آورده بود، استفاده کرد و هنگامی که از او خواسته شد در یک سمینار سخنرانی کند، وقتی آلبرت انیشتن را در مقابل خود دید، آشفته شد اما انیشتین به او گفت "فرض کن من دانشجوی تو هستم" و دکتر حسابی دلگرم شد.
وی تصریح کرد: در کشور ما قبل و بعد از انقلاب امتیاز خوبی برای اساتید در نظر گرفته می‌شد که در یک فرصت مطالعاتی به کشورهای خارج سفر کنند؛ اکنون دولت و دانشگاه بودجه فرصت مطالعاتی را تخصیص می‌دهند درحالی‌که اساتید به دلایلی تمایل چندانی به استفاده از این فرصت‌های مطالعاتی ندارند.
رئیس دانشکده علوم ریاضی و کامپیوتر داشگاه شهید چمران اهواز عنوان کرد: نکته مثبتی که وجود دارد این است که دانشگاه‌های ایران در فرصت مطالعاتی سفر به خارج اساتید، حقوق استاد را کامل پرداخت می‌کنند اما به نظر من نباید این‌گونه باشد و در کشورهای غربی نیز برای سفرهای مطالعاتی داخلی حقوق کامل و برای سفرهای مطالعاتی خارجی به‌دلیل مسائل ارزی نیمی از حقوق پرداخت می‌شود.
کرم‌زاده تأکید کرد: باید با جامعه همکاری کنیم و نباید تنها به فکر خود و فرزندان خود باشیم؛ به نظر من معلم دیپلمه‌ای که در ایران درس می‌دهد با ارزش‌تر از دانشمند ایرانی است که در ایران تحصیل کرده و خارج از ایران کار می‌کند. اگر انسانی تنها برای بهبود وضع خود و خانواده خود مقیم خارج شود قابل بخشودن نیست چرا که جایگاه خود را با مالیات و پول مردم به دست آورده است.
وی افزود: استاد دانشگاه، پزشک و روحانی افرادی هستند که در جامعه جایگاه معنوی دارند و حقوق مُکفی دریافت می‌کنند. این افراد نباید به کارهای غیرمعنوی مانند ساخت‌وساز یا فروش نیز مشغول شوند چرا که سبب سلب اعتماد مردم می‌شود. یک استاد دانشگاه باید تنها بر کار، علم و تأمین رفاه مردم تمرکز کند. از سوی دولت منعی برای کار ساخت‌وساز برای افراد وجود ندارد اما این افراد باید خود متوجه باشند که چنین کاری اشتباه است و استادی که به شغل دیگر تمرکز کند حتی یک روز در دانشگاه جایی ندارد.
این استاد برجسته ریاضی کشور خاطرنشان کرد: به نظر من تنها کسانی حق ماندن در خارج را دارند که بازگشت به ایران برای آن‌ها دردسرساز شود؛ افراد باید خود را مدیون جامعه و مردم بدانند و نباید کسانی را که جایگاه اجتماعی پایین‌تری دارند دست‌کم بگیرند.
