زندانی کردن افراد یکی از قدیمی ترین شیوه های مجازات افراد مجرم است که در توجیه دلیل انجام آن باید گفت با زندانی کردن افراد خاطی علاوه بر ایجاد امنیت در جامعه، با حذف فرد خاطی از حضور در جامعه وی را مجاب می کنند به آنچه که که انجام داده بیندیشند تا شاید از انجام دوباره کاری که مغایر با چارچوب های فرهنگی، اجتماعی و ارزشی آن جامعه و قوانین و ضوابط تنظیم شده است، اجتناب کند. اما انتشار این صحبت از سوی رئیس سازمان زندانهای کشور نشاندهنده این موضوع است که این شیوه مجازات چندان هم ثمربخش نبوده و یا به بیان بهتر، زندان ها آنگونه که باید و شاید در جهت اصلاح افراد خاطی با آنها برخورد نمی کنند.
صحبت ها در رابطه با بازگشت مجدد نیمی از زندانیان پس از آزادی به زندان، در شرایطی است که براساس آمار رسمی هم اکنون درهر مترمربع فضای زندانهای کشور، ۴ برابر استاندارد جهانی زندانی وجود دارد.
براساس آمار رسمی هم اکنون درهر مترمربع فضای زندانهای کشور، ۴ برابر استاندارد جهانی زندانی وجود دارد.
مصطفی جوانمرد، جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در گفت و گو با خبرنگار سیناپرس در رابطه با این موضوع گفت: اغلب متخصصان امر برای مقابله با این وضعیت دو راهکار را پیشنهاد میکنند. یکی با هدف پیشگیری و دیگری برای اصلاح وضع موجود.
وی ادامه داد: وقتی جامعه امکان پذیرش و جذب را فراهم نمیکند، راه برای بازگشت دوباره آنها به زندان باز میشود. از این رو، تفکیک و طبقهبندی زندانیان در زندانها، فراهم کردن امکان کار و حرفهآموزی در زندان برای آنها، حذف برچسب رسمی و غیررسمی از زندانیان آزاد شده، حمایت از آنها از طریق مرکز مراقبت بعد از خروج، فرهنگسازی برای پذیرش زندانیان آزاد شده در میان خانواده، دوستان و نهادهای رسمی و غیررسمی و جلوگیری از طرد آنان باید در دستور کار قرار گیرد.
جوانمرد در ادامه تصریح کرد: راه اشتغال بعد از آزادی برای بسیاری از زندانیان بسته است و این مسئله باعث میشود زندانی باز هم به ناچار به سمت تکرار تخلف و جرم برود. سوءپیشینه برای کسانی که به زندان میافتند، هیچ گاه از بین نمیرود. این در حالی است که باید دوره مؤثر بودن سوءپیشینه تعریف شود و بگویند بعد از آن مدت، این اثر سوء پاک میشود، نه اینکه این سوءپیشینه تا آخر عمر با فرد باقی بماند.
وی تصریح کرد: راه دیگر برای مقابله با این موضوع برخورد با آن در سرچشمه است. یعنی جلوی ورود بیدلیل افراد به زندان گرفته شود. مجازاتهای جایگزین راهی است که قانون در این زمینه باز کرده و اختیارات کافی هم به قاضی داده است. چنانچه طبق اعلام سخنگوی قوه قضاییه با اجرای مجازاتهای جایگزین تعداد زندانیهای کشور در سال ۹۴نسبت به سال ۹۳حدود ۲۰درصد کاهش داشته است.
بر اساس این گزارش، اکثر روانشناسان و جامعه شناسان متفق القول بر این باور هستند که زندان محل مبادله تجارب بزهکارانه تبهکاران است، فردی که یکبار به حبس محکوم شده، با جرایم دیگر هم آشنا میشود. براساس تحقیقات انجامشده 75درصد از باندهای تبهکاری هسته اولیهشان را در زندان تشکیل میدهند و افراد در زندانها عضو شبکههای مختلف میشوند.
ضمن اینکه شاید صرفنظر از عملکرد نامطلوب مسوولان زندان با زندانیان، یکی از دیگر دلایل مهم این اتفاق، عدمپذیرش زندانیان آزادشده از سوی جامعه باشد. یعنی جامعه در برابر سابقهداران مقاومت میکند و تمایلی به پذیرش آنها ندارد. جامعه نمیتواند فردی را که یکبار به زندان رفته از نظر اشتغال و اعتماد بپذیرد و همین موضوع ارتکاب مجدد جرم را در نظر فرد توجیه می کند.
گفتگو: هانیه حقیقی