وضعیت فضای رسانه ای کشور مبهم است

وی در سال 1364 از دانشگاه شیراز مدرک لیسانس خود را در رشته زبان و ادبیات انگلیسی اخذ کرد. همچنین در سال 1374 مدرک کارشناسی ارشد در رشته علوم ارتباطات را از دانشگاه آزاد اسلامی دریافت کرد. عقیلی سپس در سال 1379 موفق شد دکترای خود را در رشته علوم ارتباطات اجتماعی از دانشگاه آزاد اخذ کند.

وی در حال حاضر، استاد دانشگاه و رئیس دانشکده ارتباطات و مطالعات رسانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی بوده و همچنین به عنوان مدیر مسوول و سردبیر روزنامه فرهیختگان فعالیت می کند.

چه عاملی باعث شد رشته ارتباطات را انتخاب کنید؟

 قبل از انقلاب مدرک لیسانس خود را در رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه شیراز گرفتم و بعد از آن در کنار خدمت سربازی به عنوان مترجم وارد روزنامه تهران تایمز شدم. در ابتدای کار تصور من این بود که چون در حد قابل قبولی زبان انگلیسی بلد بودم، می توانم در حوزه روزنامه نگاری، خبرنگاری و متون خبری هم به راحتی کار کنم. اما از همان ابتدا که وارد فضای تحریریه شدم دریافتم که دنیای ترجمه خبر کاملا متفاوت است و این برایم بسیار جالب بود و باعث علاقه مندی من شد.

در بحث ترجمه انواع مختلفی از قبیل ترجمه متون تاریخی، ادبی، رمان، فیلم و… وجود دارد؛ اما هنگامی که قرار است یک متن خبری را ترجمه کنیم خیلی از المان هایش تغییر می کند. در هر حال علاقه مندی من باعث شد که ضمن ادامه شغلم در روزنامه تهران تایمز، در مقطع کارشناسی ارشد وارد رشته ارتباطات شدم و در مقطع دکترا هم در زمره اولین دوره دکترای ارتباطات ایران در سال 75 ورود پیدا کردم و از اولین فارغ التحصیلان دکترای ارتباطات بودم.

بعد 12 سال کار در تهران تایمز، به مدت پنج سال نیز سردبیر مجله تخصصی رسانه شدم. این عشق و علاقه ادامه پیدا کرد و همیشه در من وجود دارد، بعد از اخذ مدرک دکترا  وارد کار دانشگاهی شدم، البته این اصلا بدان معنا نبود که کار در رسانه برای من تمام شد، اما به سمت دانشگاه و تدریس جابجایی پیدا کرد و وارد محیط آکادمیک شدم. البته باید بگویم که حدود یک ماه ونیم است مجددا به دنیای روزنامه نگاری بازگشتم و به عنوان مدیرمسوول و سردبیر روزنامه فرهیختگان در کنار حفظ سمت دانشگاهی بار دیگر به امور اجرایی مشغول شدم.

اگر به گذشته بازگردید بازهم همین مسیر را طی می کنید؟

قطعا. به این دلیل که به آن عشقی که گفتم در رشته ارتباطات رسیدم. ضمن اینکه حوزه ارتباطات حوزه پیچیده ای است و یکی از پیچیده ترین و زیباترین مفاهیم است. ما یکسری نیازهای جسمی و فیزیولوژیک داریم که بسیار مهم است اما در کنار اینها پی بردن به نیازهای ارتباطی و یادگیری مهارت های آن بسیار مهم است و در زمره هنرهای ارتباط است. از این رو می گویم قطعا این رشته را انتخاب می کردم که معتقدم نیاز ما به درک ارتباطات انسانی و داشتن ارتباطات صحیح اهمیت بسیار زیادی دارد و از المان های موفقیت است.

خیلی ها بدون اینکه در رشته ارتباطات درس خوانده باشند افرادی ارتباطی هستند . این از پیچیدگی های ارتباط است که امری ذاتی است و پیچیدگی ارتباطات این است که حتی اگر به خیلی از افراد هم آن را آموزش دهید آن را درک نکنند که من این ویژگی ارتباطات را با علم فلسفه مشترک می دانم. رشته ارتباطات و روزنامه نگاری علیرغم اینکه یک رشته علمی است و باید آن را یاد گرفت و درک کرد و اصول و تئوری های خاص خودش را دارد اما به نوعی یک نوع علاقه است. کار روزنامه نگاری عشق است، چرا که اولا هر فردی باید یک سری توانایی و شرایطی داشته باشد که بتواند عاشق شود و از سوی دیگر بتواند دوره هایی را بگذراند که عشقش اثبات شود.

در حال حاضر جایگاه این علم و رشته را در کشور چگونه ارزیابی می کنید؟

در خصوص رشته ارتباطات باید به ویژگی رسانه ها توجه کنیم. از این منظر نگاه ما به رشته ارتباطات و رسانه برمی گردد به جامعه، باورهای جامعه، قانونگذاران، سازمان ها و نهادها و تمامی دست اندرکاران حوزه ارتباطات؛ چون در مجموع رشته ارتباطات با نگاه به این حوزه های ذکر شده بر می گردد وقتی به وضعیت حوزه ارتباطات و رسانه نگاه می کنیم باید اینها را نیز مدنظر داشته باشیم. بنابراین باید تعاملی بین اینها وجود داشته باید تا علم ارتباطات بتواند کارکرد مطلوب خودش را در رسانه ها بر جا بگذارد که متاسفانه باید بگویم این ارتباط در کشور ما وجود ندارد و برای همین هم است که وضعیت موجود در رسانه ها با آن نقطه مطلوب فاصله دارد. باید بگویم در ایران علم ارتباطات در جایگاه خودش قرار نگرفته است.

چه چشم اندازی برای آینده این رشته در کشورمان متصور هستید؟

بستگی به همان شرایطی که گفتم دارد که تا چه حد بتوانیم به  تعامل و همگرایی لازم برسیم.

با توجه به این نکات، مشکلات پیش روی متخصصان و دانش آموختگان این رشته را در کشور چگونه ارزیابی می کنید؟

برمیگردم به مشکلات متخصصان و تحصیلکردگانی که در حال حاضر در فضای رسانه ای کشور مشغول به کار هستند. در رابطه با وضعیت آنان باید بگویم، ما هنوز نظام نامه حرفه ای روزنامه نگاری و اصول اخلاق حرفه ای روزنامه نگاری در کشور نداریم. آیا بدون اینها می توانیم در رابطه با روزنامه نگاری و آینده آن در ایران صحبت کنیم؟ اما در مورد رشته پزشکی می توانیم بررسی کنیم و نظر دهیم چرا که نظام نامه، شاکله ها و لوازم آن در دسترس است و قوانین مشخص در نظر گرفته شده است. اما وضعیت روزنامه نگاری و فضای رسانه ای در کشورمان بسیار مبهم است.

چه توصیه ای به کسانی که می خواهند این رشته و تخصص را انتخاب کنند، دارید؟

تفکر و نقد از پایه های ورود به رشته علوم ارتباطات است که مجموع آنها می شود داشتن قدرت تفکر انتقادی نسبت به هرچیزی که می بینند و می خوانند. ضمن اینکه در کنار این ویژگی باید بتوانند دائما خود را به روز کنند و مطالب را بر حسب کمبودی که در خود احساس می کنند، مطالعه کرده و از منابع دست اول راجع به این رشته اطلاعات کسب کنند.

گفتگو : هانیه حقیقی

No tags for this post.