برای بررسی نحوه تشکیل مواد معدنی و وضعیت منابع معدنی کشور، با دکتر علی نجفی؛ مشاور رییس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور به گفت و گو پرداختیم.
چه عواملی باعث شکل گیری مواد معدنی در نقاط مختلف کره زمین می شود؟
نحوه تشکیل منابع معدنی نظام مند است. شرایط زمین شناسی و فلززایی مختلفی در تشکیل یا عدم تشکیل یک نوع ماده معدنی در نقطه ای از کره زمین دخیل است. موقعیت جغرافیایی و زمین شناسی ایران به نحوی است که از کمربند آلپ هیمالیا می گذرد. این کمربند، پتانسیل تشکیل یک سری از مواد معدنی را دارد و حدود 12 درصد این کمربند از ایران گذر می کند. بنابراین کشور ما پتانسیل بسیار زیادی برای تشکیل یک سری از فلزات پایه همچون مس، سرب، روی، آهن و… دارد و به بیان دیگر می توان گفت که کشور ما پتانسیل زیادی برای تشکیل مواد معدنی دارد.
آیا می توان گفت که کشور ما چندمین دارنده منابع معدنی در جهان است؟
وقتی صحبت از رتبه بندی منابع معدنی کشورها می کنیم، توجه ما به آن بخش از منابع معدنی است که شناخته شده است. بنابراین ما از نظر تولید مواد معدنی – نه تشکیل آن – جزو 15 کشور اول جهان هستیم. اگر منابع طبیعی همچون نفت و گاز را هم لحاظ کنیم جزو 10 کشور اول قرار می گیریم. اما در مورد میزان ذخایر و پتانسیل تولید مواد معدنی به دلیل اینکه هنوز اکتشافات ما در تمام زمینه ها کامل نشده است نمی توان اظهار نظر قطعی کرد.
کدام مناطق کشور ما از نظر مواد معدنی غنی تر هستند؟
اگر کل مواد معدنی را در نظر بگیریم، باید گفت که تمام مناطق کشور ما پتانسیل تولید این مواد را دارند. حتی در زاگرس و دیگر مناطقی که فکر می کنیم شاید از این نظر چندان غنی نباشد، این مساله شامل عناصر فلزی می شود اما در مورد عناصر غیرفلزی بسیار غنی هستند. یا از نظر بعضی از سنگ های ساختمانی، قابلیت تولید بالایی دارند. اما خوشبختانه اگر نقشه پراکندگی مواد معدنی را نگاه کنیم، تمام کشور ما پوشش داده می شود.
آیا سرمایه گذاری که کشور در زمینه اکتشافات معدنی انجام داده با پتانسیل موجود تناسب دارد؟
وقتی می خواهیم در مورد اکتشاف صحبت کنیم، بحث مقیاس و نوع اکتشاف مطرح می شود. در همه جای دنیا وقتی در مقیاس ناحیه ای و کوچک قرار است اکتشافی صورت بگیرد، معمولا دولت سرمایه گذاری می کند. چون ریسک کار بالاست و وسعت مناطق زیاد است. بنابراین باید کار اکتشافی انجام و مناطق امیدبخش مشخص شوند، سپس بخش خصوصی ورود پیدا کند. در اکتشافات ناحیه ای کشور ما، متولی کار دولت است و سازمان زمین شناسی مسوول انجام آن است. در پنجاه سال گذشته خیلی از کارهایی که می بایست صورت بگیرد، انجام شده است. مثلا نقشه ها در مقیاس های کلی همچون 250000 و 100000 تهیه و تکمیل شده و الان به مقیاس 25000 رو آوردیم. یعنی در این مقیاس مشغول تکمیل لایه های اطلاعاتی هستیم. اما در مقیاس ناحیه ای، چیزی که هنوز در کشور ما تکمیل نشده و انجام آن وظیفه دولت است، بحث اطلاعات ژئوفیزیک هوایی است. این موضوع در حال حاضر در دستور کار سازمان زمین شناسی قرار دارد.
از نظر بخش خصوصی باید قضیه را جور دیگری تحلیل کرد. واقعیت این است که بخش خصوصی به دنبال سود است. اگر بخواهیم مقایسه ای در سطح جهانی نسبت به کاری که شرکت های بزرگ در زمینه اکتشاف مواد معدنی انجام می دهند، داشته باشیم، کشور ما در این مقیاس نیاز به کار بیشتری دارد. در این سطح می بایست، استانداردهای خودمان را ارتقا دهیم و به استانداردهای روز دنیا نزدیک کنیم.
No tags for this post.