ده پایتخت تاریخی ایران

 هر یک از این حکومت ها بنا بر توانایی و نیاز زمان خود ، آثار و یادگارهایی به جای نهادند که مجموعه آنها امروزه گنجینه ای ارزشمند محسوب می شود . در طول این هزاران سال هر حکومتی بر اساس حکم و قاعده طبیعی ، شهر یا شهرهایی را به عنوان پایتخت انتخاب  کرده اند که به دلیل تمرکز سیاسی ، اجتماعی در آن ، ترقی زیادی کرده و آثار و ابنیه متعددی در آن ساخته می شد .

امروزه بسیاری از این شهرها همچنان رونق و آبادانی خود را حفظ کرده و برخی نیز شکوه و آبادانیشان را از دست داده اند و ویرانه هایی از آنها باقی مانده که مکتوبات تاریخی گواه شکوه از دست رفته این شهرها هستند .

در این فهرست ده پایتخت تاریخی ایران که  هر یک دارای ده ها مکان دیدنی هستند ، بر اساس قدمت و اهمیت انتخاب شده اند . البته باید به این نکته نیز اشاره کنیم که در این فهرست شهرهایی مانند ایزه ، کرمانشاه ،  نیشایور ، گرگان ، مراغه ، یزد و خرم آباد نیز می توانست اضافه شود .

1. تهران : تلفیق تاریخ و مدرنیته  

شهر تهران جدیدترین پایتخت ایران به شمار می رود . البته انتخاب این شهر به عنوان پایتخت در روزگار معاصر روی نداده و مقارن با قدرت یافتن سلسله پادشاهان قاجار و در دوره زمامداری آغامحمدخان بنیان گذار این سلسله ، تهران به عنوان پایتخت انتخاب شد و این سنت در دوره های بعدی و تا امروز پابرجا باقی ماند . این شهر به واسطه تاریخ طولانی خود به ویژه در بخش هایی مانند ری دارای آثاری تاریخی و مذهبی بسیاری بوده و بهترین موزه ها و نمایشگاه های  هنری ، فرهنگی ایران در آن قرار گرفته است .  وجود کاخ ها و عمارات متعدد باقی مانده از دوره های پهلوی و قاجار در کنار ساختمان های مدرن و امروزی ، تهران تبدیل به مجموعه ای شگفت انگیز از دیدنی های قدیمی و تکنولوژی روز شده است .

1. مشهد : پایتخت مذهبی ایران ، شهر حماسه و شور

شهر مقدس مشهد به دلیل وجود بارگاه و تربت پاک هشتمین امام شیعیان در دوره های مختلف از اهمیت ویژه و مرکزیتی مذهبی در ایران برخوردار بوده و همواره پذیرای زائران ایرانی و غیر ایرانی بوده است. این شهر در طول تاریخ به دلیل موقعیت ویژه خود همواره نقشی پر اهمیت بر عهده داشته است و اوج این اهمیت سیاسی را می توان در دوره افشاریه و پادشاهی نادرشاه افشار دانست که به عنوان پایتخت ایران  انتخاب شد . از شوق زیارت و دیدار حرم که بگذریم ، مشهد دارای ده ها جاذبه تاریخی و طبیعی است که هر دیدار هر یک می تواند دلیلی برای سفر به  این شهر به شمار رود . شهر توس زادگاه فردوسی در نزدیکی مشهد قرار گرفته و تقریبا دیدار از مقبره فردوسی و بنای هارونیه در برنامه بازدید بیشتر مسافران این شهر قرار دارد . منطقه زیبای کوهسنگی ، طبیعت با صفای شاندیز و طرقبه و کباب های مشهورش از دیگر اماکنی است که در سفر به مشهد باید آن ها را تجربه کرد .

1. اصفهان ، نیمی از جهان در ویترین گردشگری ایرانی

اصفهان شهر پل ها ، باغ ها ، مساجد تاریخی و دیدنی های فراوان است . سفری به سرزمین زاینده رود با طعم شیرین گز که تقریبا باید بیش از ده روز را برای بازدید از دیدنی های آن اختصاص داد. قابل توجه است که بیشتر آثار تاریخی باقی مانده در اصفهان از یادگارهای دوره صفوی است که پایتخت ایران از شهر قزوین به اصفهان منتقل شده بود ولی آثاری پیش از آن دوره نیز وجود دارد.  در این دوره اصفهان در زمره آبادترین و زیباترین شهرهای روزگار خود به شمار می رفته و توانسته این رونق را نیز تا به امروز حفظ کند . سی و سه پل ، پل خواجو ، منار جنبان ، عالی قاپو ، مسجد امام ، مسجد شیخ لطفالله ، مسجد جامع ، چهارباغ ، چهل ستون  و میدان نقش جهان گوشه ای از دیدنی های شاخص اصفهان به شمار می روند . سفر به اصفهان و تجربه شب های زیبای زاینده رود همراه با طعم شیرین گز و مزه کردن بریانی های مشهور این شهر ، خاطره ای به یاد ماندنی در ذهن هر مسافر برجای می گذارد.

1. تبریز : مهد فرهنگ و تمدن ایرانی آمیخته با  غیرت و شهامت

تبریز شهری زیبا ، تاریخی و دیدنی با مردمانی مهربان و دوست داشتنی است. این شهر در طول تاریخ طولانی خود بارها به عنوان پایتخت ایران انتخاب شده است . در دوره ایلخانان مغول ( قرن هفتم ) ،  آق قویون لو ها و قره قویونلو ها ( قرن هشتم ) ، آل جلایر ، چوپانیان و  اتابکان آذربایجان( قرن ششم ) ، این شهر به عنوان پایتخت برگزیده شده بود . البته در دوران پیش از اسلام و در زمان اشکانیان و ساسانیان نیز این شهر وجود داشته و دارای اهمیت بوده است در دوران پس از آن نیز اهمیت خود را حفظ کرده به طوری که در دوره قاجار به عنوان مرکز حکمرانی ولیعهد به کار می رفت . از این گذشته مردم این شهر در روزگار معاصر همواره پیشتاز یادگیری و استفاده از تکنولوژی های روز جهان بوده و به همین دلیل این شهر به عنوان شهر اولین ها نیز  شناخته می شود . جالب است که بدانیم اولین سینما ، اولین سیستم برق کشی خیابانی ، اولین کودکستان و اولین چاپخانه ایران در تبریز شروع به کار کرد. در تاریخ مشروطیت نام تبریز دارای اهمیت ویژه ای بوده و تقریبا می توان ادعا کرد که بدون وجود ستارخان و باقرخان ، مشروطیت نمی توانست به سرانجام برسد.  

تبریز از طیف وسیعی از آثار تاریخی ، طبیعی ، مذهبی و فرهنگی به عنوان جاذبه های گردشگری برخوردار بوده که می تواند گردشگران و بازدید کنندگان داخلی و خارجی را راضی نگه دارد. مسجد کبود ، مقبره الشعرای تبریز ، بازار بزرگ شهر ،  مسجد استاد و شاگرد ، خانه های متعدد تاریخی از قبیل خانه قدکی و خانه مشروطیت ، مجموعه دیدنی  ائل گلی  و موزه های آذربایجان و موزه قاجاریه به همراه ده ها اثر دیدنی دیگر ، مجموعه گردشگری تبریز را تشکیل می دهند .

شاید یکی از بهترین بخش های سفر به تبریز ؛ چشیدن غذاهای بسیار خوشمزه این شهر باشد . به طور کلی مردم تبریز سلیقه غذایی بسیار خوبی دارند طعم غذاهای مشابه آنها همانند کباب ها و برنج های این شهر نیز متفاوت با سایر شهرهاست . چشیدن کوفته تبریزی ، اریس ، باسلوق و نوقا و قرابیه می تواند تجربه ای کم نظیر در این رابطه محسوب شود.  

1. سلطانیه : ویرانه ای به یادگار از شکوهی تاریخی

شهر سلطانیه امروزی در قرن هشتم هجری عنوان پایتخت امپراتوری بزرگ ایلخانان را یدک می کشید ، شهری بزرگ و پر جمعیت به شمار نمی رود . این شهر امروزه شهری کوچک و کم جمعیت در نزدیکی زنجان است که وجود ابنیه تاریخی متعدد آن ، یادآور دوران اوج و شکوفائی این شهر است . شهر سلطانیه توسط اولجایتو یا همان سلطان محمد خدابنده ساخته شده است . هدف وی از تاسیس این شهر ، ایجاد شهری بزرگ و دارای مرکزیت سیاسی ، مذهبی و تجاری بود . به همین دلیل وی تصمیم گرفت مقابر مطهر امام علی (ع) و امام حسین (ع) را از نجف و کربلا به این شهر منتقل نماید و به همین دلیل دستور داد بنای بزرگ گنبد سلطانیه را که امروز همچنان پابرجا باقی مانده را در این شهر بسازند . وی به دلیل موج گسترده مخالفت های مردم و علمای مذهبی جهت نبش قبر موفق به انجام این کار نشد و در نهایت پس از مرگ سلطان محمد، جسدش در این بنا دفن کردند . شهر سلطانیه در دوران اوج و شکوفائی خود به اندازه ای بزرگ و آباد بود که شهرت و آبادانی تبریز را تحت تاثیر قرار داده بود .

مسیر قزوین – زنجان و بالعکس برای رسیدن به این شهر بسیار مناسب است. در این شهر آثار و دیدنی های متعددی از جمله مجموعه ارگ و گنبد سلطانیه ،  آرامگاه و خانقاه نواده مولوی موسوم به چلپی اوغلو ، آرامگاه ملاحسن کاشی ، حمام سالار و تپه تاریخی نور  وجود دارند . مسافران می توانند در این سفر و بازدید از این پایتخت تاریخی ایران  فرصت را غنیمت شمرده و به بازدید از غار کتله خور ، معبد اژدها در داش کسن ، بقعه قیدار نبی و مسجد جامع سجاس در اطراف آن نیز بپردازند . اگر در اواخر تابستان و اوایل پاییز به این منطقه سفر کنید ، در کنار جاده با مزارع و تاکستان های انگور زیادی رو به رو خواهید شد که طعم بی نظیر آن را هیچگاه از یاد نخواهید برد .

1. قزوین : از بلندای الموت تا شکوه صفویان

شهر زیبا و تاریخی قزوین در رده ششم فهرست پایتخت های تاریخی ایران قرار دارد . این شهر نخستین پایتخت سلسله صفوی بوده و توسط شاه تهماسب به پایتختی انتخاب شده و بیش از پنج دهه عنوان پایتختی ایران را در اختیار داشته است . اگر چه قزوین چه در دوران پیش از دوره صفوی و چه روزگار پس از آن ، همواره اهمیت و شکوه خود را حفظ کرده است. شواهد پیش از تاریخی و آثار باستانی نشان قدمت طولانی این شهر دارد. پیش از دوران صفوی و در ایام سلجوقیان و خوارزمشاهیان ، شهر قزوین و منطقه الموت به دلیل فعالیت های اسماعیلیان و به ویژه در دوران حسن صباح ، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده است . قزوین از دیرباز زادگاه هنرمندان و خوشنویسان مشهوری بوده و به همین دلیل این شهر با عنوان پایتخت خوشنویس ایران نیز شناخته می شود . بقایای  دژ بزرگ الموت در نزدیکی قزوین ، یکی از جاذبه های اصلی تاریخی و طبیعی این منطقه محسوب می شود . 

عمارت چهل ستون ، آب انبار سرداب ، کلیسای کانتور ، باغ فرهنگ ، پیغمبریه ، میمون قلعه ، دروازه های تاریخی قزوین ، حمام ها ، آب انبارها و موزه های این شهر از جمله دیدنی های قزوین به شمار می روند . شهر قزوین دارای بازاری تاریخی و بسیار زیباست که هنوز به عنوان یکی از مراکز تجاری شهر به شمار می رود و تجربه قدم زدن و خرید از بازاری با چند صد سال قدمت ، بدون تردید برای هر گردشگری فراموش نشدنی خواهد بود . مشهور ترین زیارتگاه شهر قزوین ، شاهزاده حسین است که مقبره فرزند برومند امام رضا (ع) به شمار می رود . در این سفر فراموش نکنید که طعم استثنائی قیمه نثار مشهور این شهر را تجربه کنید.

1. کرمان : تار فرهنگ آمیخته در پود تاریخ 

کرمان ، شهر زیره و قالی و شیرینی در رده هفتم پایتخت های ایرانی قرار دارد زیرا این شهر  در دوره های مختلفی از تاریخ همچون دوران حکومت زندیه ، آل مظفر ، قراختائیان و  سلجوقیان به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد . البته پیشینه این شهر بسیار قدیمی تر بوده و حتی در کتیبه های روزگار هخامنشی به نام این شهر اشاره شده است . این شهر دروازه ورودی مناطق مرکزی ایران به خلیج همیشه فارس بوده و در طول تاریخ از نظر تجاری نیز اهمیتی فراوان داشته است . در سفر به پایتخت قالی ایران ، دیدنی های فراوانی در انتظار شماست . طبیعت زیبای این شهر به گونه ای است که سرسبزی و طراوت را در کنار کویر احساس خواهید کرد . در این سفر قلعه راین که دومین بنای خشتی بزرگ جهان به شمار می رود ، باغ شازده ماهان را حتما از نزدیک ببینید. غذاهای سنتی و خوشمزه کرمانی نیز ارزش امتحان کردن را دارند . باغ شازده به دلیل پوشش گیاهی و سیستم آب نماهای آن باعث می شود که در میانه کویر احساس خنکی کرده و باور نکنید در شهری کویری به سر می برید .  تماشای بازار سنتی کرمان در فضائی تاریخی و زیبا نیز لطف خاص خود را دارد.

آرامگاه شاه نعمت الله ولی ، گنبد جبلیه ، قلعه دختر ، قلعه اردشیر ، مجموعه گنجعلی خان ، مسجد مظفری ،  آتشکده زرتشتیان و مجموعه وکیل از دیگر دیدنی های تاریخی کرمان به شمار می روند . کلوت های کویر لوت در کرمان از عجایب طبیعی این منطقه بوده که می توانید آن را در برنامه بازدیدهای خود اضافه کنید.

1. شیراز پایتخت شعر و هنر ایرانی

به اعتقاد بسیاری از مردم شیراز پایتخت شعر ، فرهنگ و هنر ایران است . آثار باقی مانده از تخت جمشید در نزدیکی شیراز یکی از با شکوه ترین آثار تاریخی ایران به شمار رفته و پایتخت بهاری و نمادین پادشاهان هخامنشی است . از این گذشته شیراز در روزگار  زندیه (قرن 12 هجری )  ، اتابکان فارس ( قرن 6 هجری ) و  آل بویه ( قرون 4 و 5 هجری) نیز پایتخت ایران بوده است . باغ های با صفا و حافظیه و سعدیه آن باعث شده تا حداقل برای یک بار همه ایرانی ها از این شهر دیدن کنند .  پس از تهران و تبریز ، شیراز بزرگترین شهر ایران بوده و مردم با صفایش و آثار تاریخی کم نظیرش باعث شده تا گردشگران داخلی و خارجی ، بازدید از این شهر را در سفر خود می گنجانند . بهترین زمان برای سفر به شیراز فصل بهار است تا مسافران بوی بهار نارنج را تجربه کنند. شاید به همین دلیل است که روز پانزدهم اردیبهشت در تقویم ایران به عنوان روز ملی شیراز انتخاب شده است .

اوج رونق و شکوفایی شیراز در روزگار زندیه و عصر وکیل ارعایا یا همان کریم خان زند بوده که ابنیه تاریخی فراوانی از آن دوره برجای مانده است . بناهای تاریخی از جمله ارگ کریم خانی ، حمام وکیل ، مسجد وکیل و بازار سنتی شهر به عنوان جاذبه های گردشگری این شهر شناخته شده اند . زیارتگاه شاهچراغ نیز با حال و هوای روحانی خود ، از جمله اماکنی است که تمام مسافران شیراز به زیارت آن می روند . برای آشنایی بیشتر در تاریخ کهن ایران زمین می توان در سفر به این شهر بازدید از تخت جمشید ، پاسارگاد ، نقش رستم ، کعبه زرتشت و نقش رجب را نیز  به برنامه اضافه کرد.

شیراز از باغ های زیبا و با صفایی همچون باغ ارم ، عفیف آباد ، نارنجستان ،  دلگشا ، هفت تن و باغ جهان نما برخورار است که تماشای ان لطف دیگری دارد. مشهورترین سوغاتی این شهر بهار نارنج ، لیمو و ترشیجات آن است . شهرت لیموی شیراز به اندازه ای زیاد بوده که تیمور لنگ را به تصرف این شهر واداشت . بر اساس متون تاریخی وی به یک بیماری مبتلا شد که پزشکان برایش لیموی شیراز را تجویز کردند و وی با نامه ای از پادشاه وقت شیراز درخواست مقداری لیمو کرد که متاسفانه پادشاه شیراز با بی درایتی به این خواسته کوچک پاسخ منفی داده و سبب شد لشکریان بی رحم تیمور این شهر را تصرف کرده و به خاک و خون کشند .

1. همدان : پایتخت تاریخ و تمدن ایران  

شهر همدان به عنوان نخستین پایتخت اقوام آریایی، مادها در ایران شناخته می شود . مادها در  قرن هفتم پیش از میلاد ، این شهر را با نام هگمتانه (به معنی محل اجتماع) ساختند و بر اساس روایات تاریخی هگمتانه دارای هفت دیوار دفاعی بوده و یونانی ها به آن اکباتان می گفتند . در سال 1385 از سوی مجلس شورای اسلامی  ، همدان به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران معرفی شد .

به باور بسیاری از اهالی این شهر ، شیر سنگی باستانی نماد همدان محسوب می شود و برخی دیگر نیز مقبره ابوعلی سینا را سمبل همدان می دانند . از دیگر دیدنی های بسیار مشهور همدان ، مجموعه آبشار و کتیبه های گنجنامه بوده که دارای شهرتی جهانی هستند  . علاوه بر این اماکن تاریخی ، آرامگاه بابا طاهر ، آرامگاه بوعلی سینا ، گنبد علویان ، مسجد جامع همدان ، مجموعه استرومردخای ، بازار همدان ، مجموعه هگمتانه ، حمام قلعه و موزه های متعدد آن از جمله دیدنی های شهر محسوب می شود .  بهترین رهاورد و سوغاتی این شهر تاریخی ، ظروف سفالی بسیار مرغوب و با کیفیت آن بوده که مشابه آن را در سایر بخش های ایران نمی توان پیدا کرد .

1.  شوش  : کهن ترین پایتخت ایران زمین

شهر باستانی شوش نیز از جمله پایتخت هایی است که امروزه دیگر رونق و شکوه نخستین خود را نداشته و تنها یادگارهای تاریخی پر شمار آن نشان دهنده بزرگی و عظمت نخستین آن است . شهر شوش نخستین پایتخت ایران بوده که قدمت آن به دوره تمدن ایلامی ها به هزاره سوم پیش از میلاد یعنی در حدود پنج هزار سال پیش و روزگار پیش از مهاجرت آریائیان باز می گردد . این شهر در دوره هخامنشی نیز یکی از پایتخت های مهم به شمار رفته و در کنار همدان ( پایتخت زمستانی ) و تخت جمشید ( پایتخت بهاری ) به عنوان پایتخت زمستانی مورد استفاده قرار می گرفت .  مشهورترین اثر باقی مانده از این دوره در شوش ، معبد زیگورات چغازنبیل بوده که یکی  از آثار ثبت شده در یونسکو و جزء میراث جهانی است.

این شهر به دلیل وجود آرامگاه دانیال نبی (ع) از نظر مذهبی نیز دارای اهمیتی فراوان بوده و وجود مقبره دعبل خزائی  شاعر مشهور اسلامی که اشعار زیادی در وصف اهل بیت و پیامبر سروده ، اهمیت آن را در زمینه فرهنگی نیز نشان می دهد . بهترین زمان برای سفر به شوش ، فصول پاییز ، زمستان و اوایل بهار است که هوا معتدل و مناسب سفر است . از دیگر دیدنی های این شهر محوطه تاریخی آپادانا شهر ساسانی ایوان کرخه ، کاخ داریوش را می توان نام برد. خوزستان و شهر شوش از نظر وجود مزارع نیشکر در ایران منحصر به فرد هستند خوردن شربت نیشکر طبیعی می تواند تجربه ای شیرین و کم نظیر باشد .

No tags for this post.