معمولاً علائم بیماری در هفته اول مسافرت بروز مینماید اما به هرحال در تمام مدت سفر حتی پس از بازگشت به خانه امکان ابتلا وجود دارد. مهمترین عامل خطر، مقصد مسافر میباشد. سفر به کشورهای در حال توسعه نظیر آمریکای لاتین، آفریقا، خاورمیانه و آسیا شانس ابتلا بالاتری دارند. بالغین جوان، افراد با سیستم ایمنی ضعیف و بیماران مبتلا به دیابت یا بیماریهای التهابی روده و کسانی که از آنتی اسیدها و مهارکننده H2 استفاده میکنند در معرض خطر بیشتری هستند. استفاده از آب یا غذای آلوده، عامل اصلی عفونت میباشد.
در اکثر موارد اسهال مسافرتی به طور ناگهانی شروع میشود. در طول مدت بیماری، دفعات، حجم و وزن مدفوع بیشتر میشود و به طور معمول، مسافر در طول روز حدود چهار تا پنج مرتبه، دفع آبکی دارد. سایر علائم این بیماری شامل تهوع، استفراغ، دل درد، نفخ، تب، تکرر ادرار و ضعف هستند.
علائم شایع اسهال مسافرتی
در اکثر موارد اسهال مسافرتی بطور ناگهانی شروع میشود. در طی بیماری، دفعات، حجم و وزن مدفوع افزایش مییابد. تغییر قوام مدفوع نیز بسیار شایع میباشد. به طور معمول، مسافر در طی روز، حدود 4 تا 5 مرتبه، دفع آبکی یا شلی را تجربه میکند. سایر علائم همراه و شایع عبارتند از تهوع، استفراغ، دل درد، نفخ، تب، تکرر ادرار و ضعف. اسهال مسافرتی در اکثر موارد خوش خیم بوده و در طی 2-1 روز بدون درمان بهبود مییابد و به ندرت مخاطره آمیز است. در 90% موارد طی یک هفته و در 98% موارد در طی یکماه بهبودی کامل حاصل میشود.
عوامل سبب ساز اسهال مسافرتی
عوامل عفونی علت اصلی اسهالهای مسافرتی میباشند. تقریباً در 80% موارد، عامل اصلی، آنتروپاتوژنهای باکتریال میباشند. در کشورهای مورد مطالعه شایعترین عامل جدا شده اشریشیاکولی آنتروتوکسیک (ETEC) بوده است.
ETEC سبب بروز اسهال آبکی همراه دل درد و تب خفیف یا بدون تب میشود. علاوه بر ETEC عوامل باکتریال بیماریزای دیگر، ویروسها و انگلهای بیماریزای رودهای نیز میتوانند عامل بروز اسهال مسافرتی باشند.
پیشگیری از ابتلا به اسهال مسافرتی
زمانی که به مناطقی مسافرت میکنید که احتمال آلودگی آب آشامیدنی وجود دارد در طی مسافرت خود به نکات ذیل توجه داشته باشید:
- از آب لوله کشی شهری جهت آشامیدن و یا مسواک زدن استفاده نکنید.
- اگر در بطری آب آشامیدنی قبلاً باز شده است از آن استفاده نکنید.
- از یخ استفاده نکنید مگر آنکه مطمئن باشید که از آب تصفیه شده تهیه شده است.
محصولات لبنی و شیر غیر پاستوریزه استفاده نکنید. - سبزی و میوه خام نخورید مگر آنکه پوست آن را خودتان کنده باشید.
- سالاد میوه خرد شده استفاده نکنید.
- کاهو و یا برگ خام سبزیجات دیگر (نظیر اسفناج) را نخورید.
- از مصرف گوشت یا ماهی خام و یا نیم پز خودداری نمایید.
- از خرید و مصرف غذاهایی که افراد دوره گرد در خیابان میفروشند خودداری نمایید.
- نوشابه های گاز دار بسته بندی، چای و قهوه گرم، آب جوشیده و یا آب کلردار و یا یددار استفاده کنید.
- جوشاندن آب باعث از بین رفتن عوامل مسبب اسهال شده و میتوانید از آن بیاشامید. آب را به مدت 1 دقیقه بهخوبی جوشانده و پس از سرد شدن در دمای معمولی اتاق (یخ اضافه نکنید) استفاده نمایید. اگر به ارتفاعات بالا مسافرت میکنید آب را به مدت 3 دقیقه بجوشانید.
استفاده از آنتی بیوتیکها جهت پیشگیری توصیه نمیشود. استفاده از داروهای آنتی میکروبیال معمولی، شانس ابتلا به عوارض جانبی داروها و یا ابتلا به میکروبهای مقاوم را بیشتر میسازد. از آنجایی که داروهای آنتی میکروبیال حساسیت مسافرین به میکروبهای پاتوژن مقاوم را بیشتر میکند و مقاومتی را در برابر ویروسها و انگلهای بیماریزا ایجاد نمیکند، میتوانند احساس امنیت کاذب به مسافر بدهد. بنابراین پایبندی جدی به اقدامات پیشگیری کننده توصیه میشود و در صورت نیاز به داروهای پروفیلاکتیک، میتوان از بیسموت ساب سالسیلات به عنوان داروی کمکی استفاده کرد.
اقدامات درمانی اسهال مسافرتی
اسهال مسافرتی یک بیماری خودبخود محدود شونده است و اغلب بدون درمان خاصی بهبود مییابد. با این وجود، مایع درمان خوراکی جهت جایگزینی مایعات و الکترولیتهای از دست رفته سودمند میباشد. برای بالغین بطور معمول مایعات شفاف توصیه میشود. مانند آب میوه تازه، دوغ، محلول ORS در مسافرینی که بیش از سه مورد دفع مدفوع شل در طی 8 ساعت داشتهاند خصوصاً اگر توام با تهوع، استفراغ، با دل درد، تب یا خون در مدفوع باشند میتوانند از آنتی بیوتیک درمانی بهرهمند شوند و معمولاً به مدت 5-3 روز آنتی بیوتیک توسط پزشک تجویز میشود.
مصرف برخی از موادغذایی را که به کاهش خطر ابتلا به اسهال مسافرتی کمک میکنند، پیشنهاد کرده است:
- سوپ، چای و قهوه داغ
- آب بستهبندی شده برای مصارف روزانه حتی مسواک زدن به جای آب لولهکشی شهری
- آب معدنی و آب گازدار بستهبندی شده
- کره و پنیر پاستوریزه و بستهبندی شده
- نان خشک
مهمترین عامل خطرزا، مقصد مسافر است و در سفر به کشورهای در حال توسعه نظیر آمریکای لاتین، آفریقا، خاورمیانه و آسیا احتمال ابتلا بیشتر میشود.

