همیشه در چرخ با شما راجع به آینده صحبت کردیم و این بار می خواهیم راجع به حال صحبت کنیم به نظر میرسد که بشر در دوره انقلاب صنعتی چهارم است. شما برای این موضوع چه عبارتی به کار می برید؟
البته هنوز واقع نشده است و محل سوال می باشد اما چند عبارت درستی که بطور معمول استفاده می شود این است که موج بعدی فناورانه ای که احتمال دارد آینده بشریت را تحت تاثیر قرار دهد چه خواهد بود؟ فناوری غالبی که در دهه های پیش رو احتمالا زندگی ما را در سطح عمیقی تحت تاثیر خواهد چه خواهد بود؟ ما در بعد فناوری صحبت خواهیم کرد.
این اتفاق هنوز رخ نداده است؟
اینکه موج چهارم رسیده یا نرسیده هم جای بحث دارد، اول به دهه هفتاد بازگردیم زمانی که الوین تافلر کتاب موج سوم را منتشر کرد و مبنایی برای این شماره گذاری ها شد، شاید اگر کسی آن کتاب را مطالعه می کرد باور نمی کرد که 40 سال بعد بسیاری از آن المان ها و پیشگویی ها تحقق یابد.
امکان دارد موج های قبلی را مرور کنیم؟
گفته می شود تمدن بشری در طول 10 هزار سال گذشته که از آن تاریخ مکتوب هم موجود است می توان آن را با فناوری غالبی که برای نیازها استفاده می شده، نشانه گذاری کرد. موج صفر یا همان موج ابتدایی خوشه چینی و شکار بوده است. زمانی را تصور کنید که انسان برای برآوردن نیازهای اولیه زندگی خویش خوشه چینی و یا شکار می کرده است. این کار به همراه خود الزاماتی داشته است مثلا کوچ نشینی و استفاده از خانه های موقت طبیعی در غار و یا بالای درخت زندگی کردن و سکنی نداشتن و کمرنگ بودن عناصر اجتماعی ویژگی هایی است که از آن زمان به جا مانده است. در موج دوم، بعد از اتفاقات زیست محیطی که در کره زمین رخ داد و به واسطه شروع موج سرما مردم مجبور شدند کوچ نشینی را کنار بگذارند و سکنی کنند و به این ترتیب کشاورزی عنصر غالب شد و در حقیقت موجی اتفاق می افتد که در طی آن زمین داشته اصلی محسوب می شود و تعداد زیاد فرزند به عنوان نیروی انسانی سرمایه محسوب می شود. موضوع ادغام کردن به این معنی که اگر به کسی می خواهید محبت فراوانی کنید او را به غذا دعوت کنید وبه این صورت ماحصل یک سال کار کردن خود را در اختیار او قرار می دادند و همواره دعوت به غذا هنوز هم در فرهنگ و سنت ما وجود دارد. عناصری مانند ذخیره کردن و مبادله کردن و سکنی گزیدن و ساختار حکومتی به وجود آمدن اکثرا متاثر از آن دوران است.
به گونه ای مدنیت و تشکل های اجتماعی محسوب می شود.
بله، مدنیت و شکل گیری جامعه در آن دوران به وجود آمده است. اگر موج صفر را در نظر بگیرید ما نمی دانیم چند هزار سال طول کشیده است و از موج اول حداقل 3 تا 5 هزار سال تاریخ مکتوب وجود دارد و پس از آن به انقلاب صنعتی و رنسانس می رسیم که در غرب اتفاق افتاده است. بعد از رنسانس می بینیم که عناصر متفاوتی جایگزین کشاورزی شده است و کشاورزی دیگر آن فناوری غالبی نیست که ارزش افزوده اصلی جامعه را تولید کند. اگر در غرب مهمترین عامل تولید کننده ثروت و یا ارزش کشاورزی بود در بحث صنعت جای خودش را به عناصر دیگری می دهد مثلا زمین کشاورزی جایگزین کارخانه می شود و فئودال جای خود را به صنعتگر و یا سرمایه دار می دهد. آموزش در دوران صنعتی معنا می یابد زیرا نظام صنعتی نیازمند یکنواخت سازی بوده است اینکه آدمهای یکسانی داشته باشد که قادر باشند کارهای برابری را انجام دهند و این موج باخود نظام آموزشی یکسانی از قبیل گواهی و مدرک آموزشی و غیره را به ارمغان آورد. علاوه بر این ارزش افزوده اصلی که در این دوران تولید می شده طبیعتا متاثر از صنایع سنگین بوده است.
در دل موج صنعتی هم چند اتیکت متفاوت مثل دوران فولاد و یا دوران راه آهن و دوران نساجی وجود دارد. بعد از جنگ جهانی دوم که تراتزیستور به وجود آمد نوید دوران موج سوم و یا عصر فناوری اطلاعات داده شد. در عصر فناوری اطلاعات ارزش های افزوده اصلی و یا آن چیزی که جامعه را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد دیگر صنایع متداول دوران صنعتی نیست. این دوره با خود عدم تمرکز گرایی، اهمیت پیدا کردن فردی، اطلاع رسانی جمعی، برابری در اطلاعات وعناصر با ارزش مثل دانش دسترس پذیرتر شد. می بینیم که بزرگترین کمپانی های دنیا هم از همین فناوری بهره می گیرند و حال سوال این است که موج بعدی چیست؟ همان موجی که به صورت فناورانه زندگی بشریت را تحت تاثیر خود قرار می دهد چیست؟ اعتقادات متفاوتی در این باره وجود دارد.
تعداد بسیاری از کسانی که در حوزه فناوری فعالیت دارند و در توسعه فناوری هم نقش دارند و همچنین از منظر آینده پژوهانه به موضوع نگاه می کنند می گویند شواهد این گونه نشان می دهد که موجی از فناوری های همگرا در پیش رو داریم.
فناوری های همگرا چیست؟
همگرایی بین چهار حوزه نانو فناوری، زیست فناوری، فناوری اطلاعات و فناوری شناختی است اما به صورت توامان و در هم تنیده شده موج بعدی را می سازد.
محصول آن چه خواهد بود؟
محصول آن به احتمال زیاد قابلیت ایجاد دستگاه و استفاده از ظرفیت طبیعت در تراز اتمی و مولوکولی در ساخت ابر سیستم ها و سیستم هایی است که به موجودات زنده و هوشمند نزدیک هستند. اگر در عصر فناوری اطلاعات مثلا توانستیم با استفاده ازسیستم های هوشمند، سطحی از هوشمندی را به رایانه ها بیاوریم احتمال دارد این اتفاق مثلا در ذات یک میز هم نهاده شود.
در حال حاضر چیزهایی که در اطرافمان است متاثر از دوران صنعتی است یعنی عناصری که وجود دارند در کارخانه ای مبتنی بر طرح پیش اولیه ساخته شده اند اما قابلیت فناوری ها همگرا احتمالا به گونه ای خواهد بود که ما را به جای اینکه با یک موجود از پیش ساخته شده ای که طرح و قابلیت های مشخصی دارد مواجه کند، با موجودی مواجه خواهد کرد که در کنار ما پرورنده خواهد شد. سطحی از هوشمندی در موجودات اطرافمان خواهد بود که آنها را در تعامل با ما قرار خواهد داد. در تعامل قرار گرفتن تنها بهره مندی از هوش مصنوعی نیست.
در واقع مثلا قابلیت های ذاتی یک میز خود ترمیمی و تطبیق با محیط، هوشمندی و توانایی فهمیدن شما خواهد بود. ولی گفته می شود در آن دوران به جای اینکه از کارخانه صحبت شود در مورد پروشگاه هایی صحبت می کنند که چیزهایی را که می خواهیم در آنجا پرورانده می شوند و بعد ما آنها را دریافت می کنیم و با آنها زندگی خواهیم کرد. کمپانی های بزرگی مثل مرسدس بنز در این راستا برای سال 2050 اتود زدند که در طی آن نشان می دهد چه خودروهایی که از پرورشگاه های آنها بیرون می آید و در اختیار مردم قرار می گیرد و همچون یک حیوان خانگی و دست آموز با فرد بزرگ می شود.
این اتفاق در بلند مدت خواهد افتاد، زمانی که در تراز کوتاه مدت راجع به این موضوع صحبت می کنیم، این فناوری های چهار گانه ای که ذکر شد از یک دهه قبل ظرفیتی را نشان دادند که این قابلیت را دارند که دو به دو و یا سه تایی کنار هم قرار گیرند و هم افزایی رخ دهد که به صورت معمول در فناوری های پایه وجود نداشته است. مثلا در پایه نانو تکنولوژی حجم عظیمی از اتفاقات در دنیا رخ داده است داروهایی که به صورت خاص یک بیماری خاص را هدف می گیرند و یا سیستم های هوشمندی که به شدت از مکانیزم های شناختی های آدمی بهره گرفته اند. این موج به سمت یکی شدن این چهار فناوری در تراز اتمی پیش خواهد رفت و به نظر می رسد، تاثیر گذاری آن به اندازه فناوری اطلاعات خواهد بود.
No tags for this post.