چند سال پیش انجمن سلطنتی انگلیس اعلام کرد جغرافیای تولید علم دنیا در حال تغییر است و سرآمد آن در آینده نزدیک را ایران اعلام کرد.
برنامه "گفت وگوی علمی" با موضوع فرصت های مطالعاتی و چالش های آن و با حضور دکتر ایزدی استاد دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشگاه بقیه الله، دکتر محمد مهدی نژاد نوری استاد دانشگاه و معاون سابق پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دکتر محمد مهدی تهرانچی استاد دانشگاه و رئیس دانشگاه شهید بهشتی روانه آنتن شد.
دکتر محمد مهدی تهرانچی در ابتدا با بیان اینکه فرصت مطالعاتی را باید در سیر تور دانشگاه های کشور ارزیابی کرد، گفت: نزدیک به 80 سال پیش، دانشگاه در کشورمان به عنوان نهادی از مدرنیته ایجاد شد. دانشگاه قرار بود تا قرائت هایی را از آنچه در غرب شکل می گیرد را به وجود بیاورد.
وی افزود: فرصت مطالعاتی که در آن زمان ایجاد می شد، به این دلیل بود کسانی که در در غرب PHD گرفتند، آمریکا را ملاک قرار دارند. فرصت مطالعاتی یعنی کسی که اینجا دارد کار می کند به آمریکا برود و خودش را بازآموزی کند تا به روز باشد.
این استاد دانشگاه به دوران پس از پیروزی انقلاب اشاره کرد و ادامه داد: در این دوران به برکت نگاه حضرت امام و بعد رهبر معظم انقلاب، یک دگرگونی اساسی پیدا کرد. در گزارشی که اخیرا دانشگاه های دنیا را رتبه بندی کردند، دانشگاه های 53 کشور از نظر کیفیت پژوهش در لیست ارائه شده وجود داشتند که جمهوری اسلامی ایران با افتخار با 14 دانشگاه رتبه پانزدهم را کسب کرد، یعنی ما در میان سرآمدان علم جهانی حرف برای گفتن داریم.
وی خاطرنشان کرد: همچنین ایران از نظر تعداد رویدادهای علمی رتبه چهاردهم و در تعداد مقالات با کیفیت ده درصد، رتبه هجدهم را داریم. نکته مهم این است که در مجلات ما حضور نداریم و شاخص ها را تعریف نمی کنیم، زیرا شاخص مقالات با کیفیت هستند که در دنیا تولید می شوند. اینها در حالتی که با نویسندگان مان با بی مهری تمام برخورد می شود ولی دانشگاه هایمان بالاتر از دانشگاه های کشورهای اروپایی مطرح می شوند و بنابراین امروز فرصت مطالعاتی با فرصت مطالعاتی که در سه یا چهار دهه قبل وجود داشته، متفاوت است.
رئیس دانشگاه شهید بهشتی درباره تفاوت های فرصت مطالعاتی گفت: امروز فرصت مطالعاتی صرف باز آموزی نیست. فرصت مطالعاتی امروز باید دو طرفه تعریف شود. یعنی در ازای هر تعدادی که می روند، باید به همان تعداد به داخل کشور بیایند زیرا ما در میان دانشگاه های تاثیرگذار و مولد علم در جهان، رتبه های مناسبی داریم.
در ادامه دکتر محمد مهدی نژاد نوری به مسئله حکمرانی پرداخت و اظهار داشت: بر اساس تحقیقاتی که انجام می دادم؛ بر اساس ویکی پدیا در تعریف حکمرانی خوب آمده است؛ معمولاً شاخص های حکمرانی خوب برگرفته از کشورهای غربی است زیرا آنها مظهر حکمرانی خوب هستند.
وی با تاکید بر دو سویه بودن فرصت مطالعاتی گفت: این مسئله یک واقعیت محض است حتی اگر وضعیت فعلی علمی را نداشتیم، زیرا هر ملتی چیزی برای یاد گرفتن دارند و به همین جهت نباید جریان شناختی و علمی یک سویه باشد. چند سال پیش انجمن سلطنتی انگلیس منتشر کرد و گفت جغرافیای تولید علم دنیا در حال تغییر است و سرآمد آن را ایران اعلام کرد.
معاون سابق پژوهشی وزارت علوم خاطرنشان کرد: یکی از شواهد پیشرفت علم فشار در بحث هسته ای است؛ اگر چیزی نداشتیم چرا فشار آوردند یا در بحث موشکی و همینطور فضایی مان بر ما از سوی قدرت های دیگر فشار وجود دارد که نشان می دهد این قطار در حال حرکت است. در موضوع نانو از نظر تولید ششم دنیا هستیم و از نظر کاربردی کردن بعضی از موارد آن، حرکت های قابل توجهی داریم.
وی به وضعیت زیستی نیز اشاره کرد و ادامه داد: در این حوزه نیز وضعیت بسیار خوبی داریم و از نظر تولید علم زیر رتبه ده جهانی هستیم. در عرصه های دیگری همچون سد سازی نیز در دنیا پیشرفت ویژه ای داشتیم. در این حوزه از صفر تا صد آن را توسط مشاورین داخلی انجام می دهیم. این مسئله نشان می دهد، کشورمان با وجود همه فشارهایی که ایجاد شد، در عرصه علم توفیقات زیادی داشت.
این استاد دانشگاه در مورد شیب تولید علمی کشور خاطرنشان کرد: متاسفانه در چند سال اخیر این شیب کاهش یپدا کرد و بعد منفی شد و در حال حاضر به ثبات رسیده است. البته اگر این اعداد را مطلق در نظر بگیریم، اوضاع خیلی بد نیست زیرا در سال 40 هزار مقاله تولید می کنیم و اگر تولیدات داخلی را هم روی آن بگذاریم، بالای صد هزار مقاله می شود. اما موضوع این است که به کجا می خواهیم برسیم و آن را در چه فاصله زمانی باید طی کنیم.
دکتر ایزدی در ادامه عنوان داشت: اگر فرصت مطالعاتی را به عنوان یک استراتژی نگاه نکنیم، منابع مان را از دست می دهیم که مهمترین منابع مان نیروهای انسانی مان هستند که جذب بقیه کشورها می شوند.
وی در بیان هدف این استراتژی گفت: هدف رسیدن به مرجعیت علمی در سال 1404 است. همه باید از این فرصت قبل از اینکه به یک تهدید تبدیل شود، استفاده کنیم. اگر می خواهیم به مرجعیت علمی برسیم در فاز نخست باید به یک شناخت علمی برسیم و حداقل باید بالای 90 درصد این شناخت وجود داشته باشد و این مهم با داشتن اساتید و دانشمندان در تمام عرصه ها محقق می شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه بقیه الله تصریح کرد: فرصت مطالعاتی حتی بحث فقهی را نیز شامل می شود؛ در واقع حوزه علمیه قم یک فرصت است و اگر دیر بجنبیم، نیروهای انسانی به آن سمت کشیده می شوند و افراد تخلیه می شوند و آنگاه این فرصت به تهدید تبدیل می شود. حوزه علمیه ما باید دو هزار شهید مطهری داشته باشد زیرا حوزه ما خیلی جلو بوده است. زمانی که حوزه ما مرجعیت پیدا کرد، دانشگاه های ما در فاز نخست شناخت علمی بودند.
این استاد دانشگاه از تسلط علمی به عنوان فاز دوم نام برد و عنوان داشت: تسلط علمی یعنی یکسری قله های متوسط بسازیم تا در حوزه ها و رشته های مختلف تلاش کنیم و به آنها برسیم. به عنوان مثال بگوییم در فیزیک دکتر تهرانچی محلی از اعراب برای فیزیک است، زیرا جزو دانشمندان یک صدم دنیا است.
قابل ذکر است؛ برنامه "گفت وگوی علمی" از شنبه تا چهارشنبه ساعت 21 از شبکه رادیویی گفت وگو پخش می شود و علاقه مندان می توانند برای دریافت فایل صوتی برنامه به سایت رادیو گفت وگو مراجعه کنند.
منبع:رادیو گفت و گو
No tags for this post.