ترویج علم با پروژه «یوسرن»
شعار این پرژه بین المللی علم بدون مرز است آیا علم مرزی ندارد؟
بله همین طور است علم مرز جغرافیایی و مرز بین علوم نمی شناسد. اگر ما بتوانیم بستری را فراهم کنیم که دانشمندان دنیا بدون توجه به مرزهای جغرافیایی با هم فعالیت کنند و همین طور بین علوم مختلف فعالیت های مختلفی صورت بگیرد، اتفاق بسیار خوبی در دنیا رخ می دهد.
جان مایه این اتفاق صلح و ارتباطات بهتر است؟
صلح را هم می شود مطرح کرد اما زندگی بهتر مد نظر است.
به سراغ این پروژه برویم که در ابتدا یک ایده بوده و در حال حاضر کشورهای مختلف دنیا به آن ملحق شده اند و در این کلکسیون دانشمندان مهم قرار گرفته اند. اگر بخواهیم یوسرن را ترجمه کنیم به معنای شبکه جهانی آموزش و پژوهش های علمی است. اما دقیقا این پروژه چه کاری انجام می دهد؟
ایده این پروژه مربوط به 2 سال قبل است، شاید در دنیا مراکز ،تمام موارد از جمله ایده و سرمایه و مواد اولیه و توانایی اجرایی را باهم نداشته باشند و اگر بتوانند تعاملات علمی با هم انجام دهند احتمالا بهره وری بهتری خواهند داشت. اگر به 10 الی 12 قرن گذشته بازگردیم دانشمندان ایرانی همچون زکریا رازی، جابرابن حیان، ابن سینا را خواهیم دید و زمانی که تاریخچه آنها را مطالعه می کنیم درمی یابیم که اینها هم پزشک بوده اند و هم منجم، شیمیدان و فیزکدان و در علوم مختلف تبحر داشته اند. با پیشرفت علم ، تخصصی و فوق تخصصی شدن علوم، به سمتی سوق یافت که علوم مختلف از یکدیگر جدا شدند حتی در رشته پزشکی تخصص ها و فوق تخصص های مختلف هم با یکدیگر ارتباط برقرار نمی کنند. مولانا داستانی در رابطه با فیلی که در اتاق تاریکی است نقل می کند که افراد مختلف به آن اتاق می روند و هر کس تصور و تجسم متفاوتی از فیل دارد. شاید در واقع هر یک از ما عمر خود را صرف شناخت عاج فیل یا دم فیل و پای فیل می کنیم و شاید کسی تا آخر عمر خود به شناخت کلی فیل دست نیابد. ما هم همانند داستان در اتاق تاریک هستیم و در مورد علوم مختلف کار می کنیم و اگر بتوانیم برداشت خود را با یکدیگر در میان بگذاریم تجسم بهتری از علم خواهیم داشت.
لطفا یوسرن را تعریف کنید و بگویید کجاست؟
شبکه ای است که به کل دنیا تعلق دارد و قرار است در بستر آن فعالیت های آموزشی و پژوهشی بدون مرز جغرافیایی و بدون مرز علوم صورت گیرد. یکی از تحولات قرن جدیدمان Networking است. این دفعه یک شبکه علمی به وجود آمده که در واقع دانشمندانی که در زمره برترین ها در دنیا و برندگان جایزه نوبل هستند به عنوان مشاورین این شبکه قرار خواهند گرفت و تمام محققین می توانند در این شبکه عضو شوند و با سران علوم در ارتباط باشند و بتوانند پروژه های مختلفی را به اجرا بگذارند.
80 هزار دانشمند تراز اول دنیا را شناسایی کرده اید. آیا با اینها تماس می گیرید و یوسرن را معرفی می کنید و آن افراد اعلام آمادگی می کنند و وارد شبکه می شوند؟ یک درصد دانشمندان برتر را چه کسی انتخاب کرده است؟
سایت DSI در تمامی علوم بررسی می کند و از بین محققینی که مقالاتشان بیشترین ارجاع را داشته است یک درصد بالا را انتخاب می کند و در قسمتی دیگر برندگان جایزه نوبل هستند که آنها افرادی هستند که حرف های بسیار مهمی برای دنیا داشته اند. ما در ابتدا با افراد برتر به مذاکره پرداختیم و امروز 5 ماه از آغاز و اعلام شبکه یوسرن گذشته است.
از تولد یوسرن کمتر از 6 ماه گذشته است؟
بله. 5 ماه و 1 روز گذشته است.
چه مقدار زمان از ایده ای که به ذهن شما آمد گذشته است؟
حدود یک سال و نیم طول کشید تا ما قانون آن را وضع کردیم.
ما یعنی دکتر نیما رضایی یا افراد دیگر هم دخیل هستند؟
من به همراه چند تن دیگر اعضا و کار اجرایی آن به دوش 7 نفر دانشجوی جوان و با علاقه است.
این 7 نفر ایرانی هستند؟
بله، آن یک درصد دانشمندانی که به تدریج به این شبکه ملحق شدند بار عملی و مسئولیت اداری را دارند. بعد از گذشت 5 ماه 114 نفر از دانشمندان یک درصد برتر دنیا را در این مجموعه داریم و 4 نفر آنها برنده جایزه نوبل هستند. طی مکاتبه ای 64 نفر از برندگان جایز نوبل پس از سال 2000، Feed back های خود را ارائه کردند. ما در آبان ماه امسال کنگره ای برگزار خواهیم کرد که اولین همایش یوسرن است.
آیا میزبان این همایش ایران است؟
علم مرز جغرافیایی و مرز بین علوم نمی شناسد. اگر ما بتوانیم بستری را فراهم کنیم که دانشمندان دنیا بدون توجه به مرزهای جغرافیایی با هم فعالیت کنند و همین طور بین علوم مختلف فعالیت های مختلفی صورت بگیرد، اتفاق بسیار خوبی در دنیا رخ می دهد.
بله، برای ما feed back آن 64 نفر برنده جایزه نوبل بازخورد خوب و مناسبی بود، برخی از آنها عذر خواهی کردند که نمی توانند با ما همکاری کنند اما همین که پاسخ دادند و همچنین تشویق کردند که دانش بدون مرز را پیگیری کنیم به نظر من اتفاق بسیار خوبی است.
114 نفر به عضویت یوسرن درآمده اند ،عدد قابل اعتنایی است؟
در سال 2016 اهدافی را برای این شبکه در نظر داشتم که در حال حاضر که 5 ماه از شروع کار گذشته، بیشتر از اهداف مدنظر پیش رفته ایم. طبق برنامه ریزی در پایان سال 100 نفر از دانشمندان برتر را جزو اعضا مدنظر داشتیم که در حال حاضر 114 نفر هستند و دیگر اینکه پیش بینی می شد که 1000 نفرمحقق از 15 کشور دنیا عضو خواهند شد در حالی که همین امروز 1564 نفر از 42 کشور دنیا عضو این شبکه هستند.
114 نفر به اضافه این 1000 نفر می شود؟
خیر، این هزار نفر محققین عضو شبکه هستند و آن 114 نفر دانشمندان تراز اول عضو شده هستند.در طول این 5 ماه، 13 تفاهم نامه با دانشگاههای برتر از اروپا، امریکا، آسیا امضا شده است. 9 دفتر به نام یوسرن در جاهای مختلف مثل فرانسه و دانشگاه مونیخ در آلمان نام گذاری شده و 3 دفتر در همین تابستان در شهر وین و بن و در کانادا به نام یوسرن نام گذاری خواهد شد و 4 گروه کاری ایجاد شده است در صورتی که تخمین ما تا پایان سال 20 گروه بود.
با این وجود شبکه ای از دانشمندان نیست بلکه باید کاری هم انجام گیرد.
دانشمندان مشاورین این شبکه هستند و گروه های کاری جزئی از بدنه علمی کاری کل دنیا هستند.
به جز اینکه یوسرن تشکلی از دانشمندان دنیا است قرار است چه کاری انجام دهد؟
کارهای آموزشی و پژوهشی بین علوم به صورت بین المللی انجام می دهد.
می دانیم برای پروژه ای همچون سرن کلکسیونی از بهترین داشمندان تراز اول دنیا و تکنستین ها و مهندسان از گوشه و کنار دنیا در موضوع ذرات بنیادی مشغول به کار هستند و یک پروژه بزرگ بین المللی است آیا قرار است یوسرن هم یک کار بزرگ پژوهشی به صورت گروهی و جمعی نسبت به یک موضوع و مساله علمی انجام دهد؟
یکی از دانشمندان برتری که در پروژه سرن هستند فعلا در بعد مشاورین شبکه ما قرار دارند و قرار نیست در مجموعه ما افراد در یک فضای حقیقی حضور یابند در حقیقت در فضای مجازی با یکدیگر فعالیت های آموزشی و پژوهشی انجام می دهند.
این شبکه جنبه سرگرمی ندارد؟
اصلا، گروه ها فعالیت خود را مطرح و کار خود را تبلیغ می کنند و قرار نیست یکدیگر را تایید کنند و یا مطلب خود را درج کنند و پاسخ دریافت کنند در واقع این قسمت استاتیک کار است و قسمت داینامیک آن، فعالیت هایی است که انجام می دهند. در این مدت کوتاه 60 مقاله به نام یوسرن چاپ شده است و به نسبت بسیاری از دانشگاه ها، عدد قابل قبولی است و می شود تخمین زد که این سیر به چه سمتی در حال حرکت است و تک تک گروه های کاری برند خود را در دل شبکه یوسرن دارند.
این پروژه در ایران و در ذهن شما به عنوان دانشمند و پژوهشگر ایرانی با گروهی از افراد که در ایران فعالیت دارند متولد شده است ولی احتمالا فقط در مرز جغرافیایی ایران نخواهد بود و همانطور که گفتید دفاتر مختلفی در دنیا دارد. آیا یوسرن یک فضای مجازی در همه جای دنیاست؟ در حقیقت یوسرن کجاست؟
تعبیر صحیح آن همین است ولی دفتر اصلی آن در ایران قرار دارد و اولین کنگره آن در ایران برگزار خواهد شد و بالاخره متعلق به علم در دنیا است و اگر از چند پله بالاتر خودمان را نگاه کنیم خواهیم دید که چقدر دنیا کوچک است و بسیاری از مسائلی که در دنیا با آن مواجه هستیم با نگاه از بالا به خودمان قابل حل است.
می دانیم که همیشه حتی اگر بخواهند یک نظریه را رد کنند ارتباطات علمی منجر به گفتگو و تعاملات مثبت می شود و زبان علم بسیار دوستانه با آن پیش خواهد رفت. به نظر شما در 10 سال آینده آنچه که در یوسرن رخ خواهد داد، چیست؟
من در واقع به 200 الی 300 سال آینده فکر می کنم.یوسرن باید به نهادی تبدیل شود که در دنیا و در بحث سیاست گذاری علم نقش اساسی داشته باشد به صورتی که مهمترین مرجع در سیاست گذاری علم در دنیا باشد. یکی از شیوه هایی که تا پایان سال قرار است راه اندازی شود بحث شجره نامه علمی افراد است. در پژوهش شاخص های مختلفی داریم مثل این که فرد چند مقاله ارائه کرده و مقاله ها چقدر ارجاع داشته است اما در بحث آموزش نمی توان گفت که فرد چند دانشجو تربیت کرده است و دانشجویان چقدر دانش را تربیت کرده اند. به دنبال این هستیم که شجره نامه علمی محققین دنیا از این طریق شکل گیرد یعنی اگر من معلمی هستم که 5 دانشجو دارم و 5 دانشجوی من 5 دانشجوی دیگر تربیت می کنند تفاوت بسیاری با معلمی دارد که 5 دانشجو تربیت کرده است وآنها نتوانسته اند کاری انجام دهند. این شاخصی است که توانسته دربحث آموزش در دنیا تاثیر بگذارد.
پس در کیفیت آموزش هم تاثیر اساسی خواهد گذاشت؟
ان شاالله همین طور خواهد بود.
امیدوارم که این اتفاق رخ دهد. ارتباط بین دانشمندان در یوسرن رخ می دهد. آیا فکری برای ارتباط دانشمندان با مردم هم شده است؟
برای مثال یکی از گروه هایی که برای آزمایش تشکیل دادیم گروهی به نام گروه سلامت و هنر بود که هدف این گروه نزدیک کردن سلامت به هنر است تا بتواند برای مردم کاری انجام دهد. برای مثال اتفاق خاصی که در سال گذشته رخ داد این بود که در روز جهانی کودک اولین جشنواره به نام جشنواره نقاشی کودکان بیمار برگزار کردیم که 928 نقاشی از 26 کشور دنیا ارسال شد و برندگان تنها از ایران نبودند بلکه از اسپانیا، رومانی، استونی، آذربایجان، لبنان، هندوستان، آلمان هم بودند و جایزه های خود را دریافت کردند. امسال دومین بار این جشنواره را در مجارستان برگزار خواهیم کرد و شاهد ارتباطی هستیم که بین قشرهای مختلف ایجاد می شود. من به عنوان پزشک شاید کارم این باشد که بیماری را تشخیص دهیم و خنداندن بیمار کار من نیست ولی اگر بتوانم در کنار خود ،هنرمندانی را داشته باشم آنها می توانند چنین کاری را انجام دهند بنابراین ارتباط بین علوم مختلف و علوم مختلف در کنار هم می توانند حرف جدیدی در دنیا داشته باشند.
ترویج علم هم در زمره کارهایی است که درون فهرست شما وجود دارد؟
بله.
شما گفتید که 10 سال آینده بسیار نزدیک است و شما به 100 سال آینده می نگرید، چقدر خوشبین هستید که با همین شیوه که البته موفقیت آمیز هم بوده است در یک سال آینده هم کارایی داشته باشد؟
کار دشواری است ولی تا به حال پیشرفت بسیار خوبی داشته است در سیر این پیشرفت به نسبت توقعات خیلی کمتر از این بوده است و تمامی آنها پوشش یافته است. به نظر من شبکه در 10 سال آینده جایگاه خود را در دنیا خواهد یافت.
اگر دانشمندان ایرانی مایل باشند که به یوسرن ملحق شوند باید چه کار کنند؟
در سایت usern.net و usern.org و usern.tums.ac.ir می توانند ثبت نام کنند اگر جزو دانشمندان 1 درصد برتر باشند، می توانند به راحتی به گروه اضافه شوند و اگر جزو آنها نباشند می توانند گروه کاری آموزشی و پژوهشی خود را تشکیل دهند.
No tags for this post.
