هدف سازمان ملل از برگزاری این مراسم ارتقاء آگاهی عموم نسبت به مسائل زیستمحیطی و در عین حال جلب مشارکت‌های مردمی است. سازمان ملل در آستانه برگزاری ۴۴ سالگرد روز جهانی محیطزیست و در راستای جلوگیری از تجارت غیرقانونی حیات‌وحش و محصولات مرتبط با آن، شعار امسال را «برای حیات پیش بروید» در نظر گرفته است.
واقعیت امر این است که کشتار و قاچاق غیرقانونی گونه‌های در معرض خطر حیات‌وحش نه‌تنها تنوع‌زیستی جهانی را تهدید میکند بلکه در عین حال باعث کاهش منافع اقتصادی، جنایت‌های سازمان‌دهی شده و افزایش هر چه بیشتر فساد نیز می‌شود. برنامه محیطزیست سازمان ملل (United Nations Environment Program: UNEP)، برنامه توسعه سازمان ملل (UN Development Program: UNDP)، دفتر جرائم سازمان ملل (UN Office on Drugs and Crime: UNODC) و کنوانسیون جهانی تجارت گونه‌های گیاهی و جانوری در خطر انقراض (CITES) مدیریت خواهد شد. این کمپین درصدد است تا به اشکال مختلف دوستداران محیطزیست و حیات‌وحش را تشویق به برداشتن گام‌های ساده اما در عین حال مثبت و موثر جهت حفاظت از گونه‌های در معرض خطر نماید.
تاریخچه روز جهانی محیطزیست
در سال ۱۹۷۲ برای نخستین بار هیئت جمعی سازمان ملل متحد رای بر برگزاری روزی با عنوان محیطزیست داد. اما متولیان برگزاری روز جهانی محیطزیست در سال ۲۰۱۶ هدفی بس فراتر از گذشته را مدنظر قرار دادهاند. مسائلی نظیر بحران های اقتصادی، تغییرات جوی و توسعه پایدار که در سال‌های گذشته بیشتر از گذشته بزرگنمایی می‌شدند؛ امسال جای خود را به موضوع ممانعت از کشتار و قاچاق غیرقانونی گونه‌های در معرض خطر داده است. در بحث حفاظت و مدیریت یک گونه نادر یا در معرض خطر لازم است که حتماً درکی روشن از وضعیت اکولوژیکی آن گونه، ویژگی‌های منحصربفرد، وضعیت جمعیت‌های مختلف آن گونه و بویژه فرآیندهای پویایی که بر ابعاد جمعیت و پراکنش آن تاثیرگذار هستند؛ وجود داشته باشد.
امروزه این مباحث جزو اصول و ضرورت‌های مهم کاربردی طرح‌های حفاظتی هستند اما در عین حال موضوع آگاهی جوامع از مسایل و بحران‌های زیستمحیطی نیز جزو اولویت‌های روز است لذا سازمان ملل بنا دارد تا در روز جهانی محیطزیست نسبت به این مساله حساسیت بیشتری نشان دهد. روز جهانی محیطزیست به عنوان یکی از محرکهای عمده برای انجام فعالیتهای زیست محیطی مثبت در سرتاسر جهان، این قابلیت را دارد که عده زیادی را وادار به پذیرش مسئولیت‌های زیست محیطی نماید. روز جهانی محیطزیست را بایستی یک رویداد مشهور جهانی تلقی کرد چرا که نزدیک به ۱۰۰ کشور در سرتاسر جهان سالانه آن را جشن می گیرند.
مهمترین ارگان تصمیم‌ساز در مورد این روز برنامه محیطزیست سازمان ملل (UNEP) است که به عنوان یکی از متولیان این طرح هر ساله درباره میزبانی چنین رویداد مهمی تصمیمگیری میکند. برگزاری چنین مراسمی به یاد هر فرد میآورد که بایستی با بحران‌های زیستمحیطی که این روزها به شدت مساله ساز شده، مقابله کند.
برگزاری چنین مراسمی به یاد هر فرد میآورد که بایستی با بحران‌های زیستمحیطی که این روزها به شدت مساله ساز شده، مقابله کند.
میزبان روز جهانی محیطزیست
میزبان مراسم امسال روز جهانی محیطزیست، یک کشور آفریقایی به نام آنگولا است. کشوری با جنگل‌‌‌های طبیعی زیبا، علفزارها و خطوط ساحلی بکر و دست‌نخورده و حیات‌وحشی که از نظر تنوع گونه‌ای در سطح جهان مثال‌زدنی است. آنگولا زیستگاه گونه‌ای موسوم به آنتلوپ سیاه بزرگ است که تجارت غیرقانونی عامل قرار گرفتن آن در رده حفاظتی به شدت در معرض خطر انقراض اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (آی‌یو‌سی‌ان) است. یوز آسیایی، زیرگونه ارزشمند کشور ما نیز در حال حاضر در رده به شدت در معرض خطر انقراض قرار دارد.
زیرگونه يوزپلنگ آسيايي با نام علمی (Acinonyx jubatus venaticus) يکي از نادرترين گربه‌سانان جهان است که زماني در اکثر مناطق دشتي غرب آسيا مي‌زيست، اما امروز بيش از ۳۰ سال است که ايران آخرين پناهگاه آن در دنيا به شمار مي‌رود. یوزپلنگ آسیایی هم‌اکنون در استان‌هاي يزد، سمنان، خراسان جنوبي، خراسان شمالي، کرمان و اصفهان به تعداد تقریبی کمتر از ۱۲۰ فرد در گستره حدود ۶ ميليون هکتاری پراکندگي دارد. پناهگاه حيات‌وحش نايبندان طبس، مجموعه حفاظتي توران شاهرود، پناهگاه حيات‌وحش دره‌انجير اردکان، منطقه حفاظت‌شده بافق و آريز، پناهگاه حيات‌وحش مياندشت جاجرم، پارک ملي سياهکوه اردکان، منطقه حفاظت‌شده کالمند-بهادران مهريز، پناهگاه حيات‌وحش دربند راور، پارک ملي کوير گرمسار و پناهگاه حيات وحش عباس آباد نائين از جمله مهمترين مناطق زيست باقيمانده برای یوز آسیایی هستند.
هر کسی که هستید، هر جایی که زندگی می‌کنید، چه در حرف و چه در عمل نشان دهید که تجارت غیرقانونی حیات‌وحش از نظر شما محکوم است و با همین کار ساده، تفاوت ایجاد کنید.» برنامه محیطزیست سازمان ملل، ۲۰۱۶
روز محیطزیست تنها یک روز در تقویم یا یک رویداد خاص جهانی نیست بلکه در واقع روزی است برای به خاطر آوردن اینکه هر فرد تا چه اندازه توانایی گام برداشتن بر اساس اصول زیستمحیطی را دارد. این گام هرچقدر هم که ناچیز و شخصی باشد اما قطعاً کمک موثری برای حفاظت از محیطزیست خواهد بود. چنانچه در اصل ۵۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز حفاظت از محیطزیست که نسل امروز و نسلهای بعد باید در آن حیات رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی میگردد. اگر هر کدام از ما به سادگی تلاش کنیم تا زباله های خود را در هر جایی رها نکنیم، از کیسه های پلاستیکی کمتر استفاده کنیم، در مصرف مواد غذایی کمتر اسراف کنیم، به چرخه بازیافت کمک کنیم، از مواد شوینده و سمی کمتر استفاده کنیم، آب را کمتر هدر بدهیم، درختی را بیدلیل قطع نکنیم، قدمی هر چند کوچک در راه حفاظت از حیات‌وحش برداریم، از خرید و فروش حیوانات و فرآورده‌هایی که به نوعی با قاچاق آن‌ها در ارتباط هستند، خودداری کنیم و مهمتر از همه به کلیه نعمتهای خدادادی احترام بیشتری بگذاریم؛ آن روز هر روزی که باشد روز محیطزیست خواهد بود.
فرناز حیدری/ کارشناس ارشد مهندسی محیطزیست
No tags for this post.