روز جهانی محیط زیست هر ساله در تاریخ پنجم ژوئن (16 خرداد) گرامی داشته می شود و در کشورهایی مانند ایالات متحده و بریتانیا از این روز برای فراخواندن سیاستمداران جهت انجام اقدامات جدی در ارتقای وضعیت محیط زیست استفاده می شود.
این روز در سال 1972 در مجمع عمومی سازمان ملل و در استکهلم سوئد به عنوان روزی منحصر به فرد نامگذاری شد و همه ساله نمایشگاه هایی با محوریت محیط زیست در سراسر دنیا برگزار می شود. همزمان با برپایی این کنفرانس، مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای را تصویب کرد که منجر به تشکیل UNEP یا همان "برنامه محیط زیست سازمان ملل " شد.
هم اکنون 36 سال است که UNEP در سراسر جهان مراسم ویژه‌ای را به مناسبت این روز برگزار می‌کند و مراسم روز جهانی محیط زیست می‌تواند به شکل های مختلف مانند راهپیمایی های خیابانی ، همایش های دوچرخه سواری، نمایش، مسابقات نقاشی و مقاله نویسی در مدارس، درختکاری، فعالیت‌های مربوط به بازیافت و پاکسازی محیط از زباله باشد. هدف از برگزاری چنین مراسم هایی جلب توجه عموم به مسایلی است که محیط زیست را آلوده می‌سازد.
مهم ترین نمادهای گرامیداشت روز جهانی محیط زیست رنگ های طبیعی هستند که این رنگ ها، طبیعت، زمین و منابع طبیعی موجود در آن را توصیف می کنند. همچنین تصاویری که زمین طبیعی را به نمایش می گذارند، شامل رودخانه های غیرآلوده، سواحل پاکیزه، کوه های برفی، گیاهان طبیعی، حیوانات و بسیاری مفاهیم دیگر هستند و می توان از این تصاویر برای ارتقا دادن کمپین های مختلف با هدف حمایت از روز جهانی محیط زیست استفاده کرد.
مهم ترین نمادهای گرامیداشت روز جهانی محیط زیست رنگ های طبیعی هستند که این رنگ ها، طبیعت، زمین و منابع طبیعی موجود در آن را توصیف می کنند.
هر سال، برنامه محیط زیست سازمان ملل مفهومی را گسترش می دهد که در سطح جهانی و به منظور افزایش آگاهی عموم و همچنین حمایت از دولت ها، سازمان ها و اشخاص فعال در زمینه حفاظت از محیط زیست مورد توجه قرار می گیرد. در این روز از افراد و سازمان های فعال خواسته می شود تمرکز بیشتری بر روی خطراتی داشته باشند که محیط زیست سراسر جهان با آن ها روبروست و این که راه حل هایی بیندیشند که این خطرات را خنثی کنند.
شعار روز جهانی محیط زیست سال 2015 "هفت میلیارد رویا. یک سیاره. با دقت مصرف کنید" بود. معنای این مفهوم و این شعار آن است که ما دارای هفت قاره هستیم که در مجموع هفت میلیارد نفر انسان در آن ها زندگی می کنند و چون هر انسانی با یک رویای زنده زندگی می کند، باید منابع طبیعی را بهتر مصرف کنیم.
بخش اعظمی از جمعیت زمین به محیط زیست توجهی ندارند این در حالی است که هفت میلیارد نفر ساکن بر روی این کره فقط یک سیاره برای بقا و زیستن دارند. سطح سیاره زمین و همچنین منابع غذایی و طبیعی آن محدود هستند و چنانچه با همین سرعت این منابع مصرف شوند، نسل های آینده با خطر بی خانمانی و گرسنگی مواجه خواهند شد، بنابراین جلوگیری از اتلاف منابع و عدم مصرف تمامی آن ها امری حیاتی به نظر می رسد.
مفهوم ارائه شده برای روز جهانی محیط زیست در سال 2016 "به کمپین تبدیل کردن دنیا به مکانی بهتر بپیوندید" است و برنامه محیط زیست سازمان ملل در تلاش برای گسترش این مفهوم در سراسر دنیا با هدف حفاظت از تمامی آنچه بر روی زمین برای آیندگان باقی می ماند، است.
مهاتما گاندی بر این باور بود که " زمین نیازهای هر فردی را برآورده می کند اما قادر به برآورده کردن طمع و حرص تمامی انسان ها نیست." سازمان ملل به دنبال افزایش هوشیاری و آگاهی تمامی انسان های موجود بر روی کره خاکی جهت کنترل کردن حرص و آز موجود برای مصرف کردن و از بین بردن همه منابع غذایی و طبیعی سیاره زمین و حفظ آن ها برای آیندگان است.
معدن کاوی و تاثیر آن بر محیط زیست
در این میان، یکی از مشکلاتی که خطر مهمی برای محیط زیست به شمار می آید، فرآیند معدن کاوی و استخراج فلزات از سنگ های معدنی است. در چنین فرآیندی، تمامی منابع آبی مانند چشمه ها، قنات ها، چاه ها و رودخانه ها از زمین داران حاوی آن ها خریداری می شود تا از این منابع آبی جهت مصرف کارخانه های فعال در عرصه معدن کاوی استفاده شود.
این کارخانه ها به آب خام برای خنک کردن دستگاه های مورد کاربرد در استخراج فلزات از سنگ های معدنی نیاز دارند. آن ها همچنین از این آب برای جداسازی فلزات مورد نیاز مانند مس از سنگ معدن بهره می برند چون جداسازی این فلزات طی فرآیندی مانند مانند فلوتاسیون به آب نیاز دارد.
پس از جداسازی فلزات، مواد باطله حاصل از این فرآیند باید در مکانی انباشت شود این در حالی است که چنین موادی بیش از حد شیمیایی هستند و لازم است که در محدوده بسیار بزرگ و در مکانی دور از کارخانه انباشت شوند. این فرآیند خود نیازمند احداث نوعی سد باطله جهت انباشت مواد باطله در پشت آن است و این سدها باید به ناچار در جاهایی مناسب برای انباشت احداث شوند. این در حالی است که این مکان ها اکثرا جاهایی دره مانند و سرسبز هستند که مکان مناسبی برای کشاورزی اند.
کارخانه های معدن کاوی نیاز دارند که روستاها و مناطق کشاورزی را جهت ایجاد مکانی برای انباشت مواد باطله خریداری کنند و این در حالی است که این مناطق خود در زیر انباشت باطله مدفون می شوند. چنین مناطقی دارای چاه ها و چشمه هایی هستند و کارخانه ها مادرچاه ها یا چشمه ها را انحراف داده تا از آب آن ها بهره برداری کنند. چنانچه آب دهی این مادرقنات ها و چشمه ها کافی نباشد یا آن ها از لحاظ اقتصادی به صرفه نباشند، در زیر مواد باطله مدفون می شوند و گفته می شود چنین منابع آبی اکثرا مدفون می شوند.
در مناطقی که مواد باطله انباشت می شود، کشاورزی نیز به طور کامل از بین می رود و روستاها تخریب می شوند، در نتیجه ساکنان آن ها مجبور به مهاجرت به روستاهای دیگر یا حتی شهرها می شوند و این خود دارای پیامدهای اقتصادی و اجتماعی فراوانی برای جامعه است.
افزون بر این، کارخانه های فعال در زمینه معدن کاوی به طور مداوم دوده و مواد سمی حاوی عناصر سنگین تولید می کنند که برای کارگران آن ها بیش از حد مضر هستند به طوری که کارگرانی که در چنین کارخانه هایی کار می کنند، اغلب زودتر بازنشسته می شوند و این موضوع نوعی هدر رفتن نیروی کار به شمار می آید.
در فرآیند استخراج فلزات از سنگ های معدنی، زمین های طبیعی دستخوش تغییر می شوند و حیات جانوری و گیاهی به طور کامل از بین می رود. همچنین در صورت عدم بسترسازی مناسب، مواد باطله انباشته شده که حاوی آب شیمیایی و آلوده هستند، به آب زیرزمینی نفوذ کرده و منابع آبی ارزشمند را آلوده می کنند.
چنین موضوعی صدمات جبران ناپذیری را به محیط زیست وارد می کند و کارخانه ها باید در صدد استفاده از لایه های نفوذ ناپذیری مانند ژئو ممبران جهت جلوگیری از نشت مواد آلوده به سفره های زیرزمینی بر آیند، این در حالی است که ژئو ممبران که چندلایه است، اغلب وارداتی و گران قیمت است و این موضوع همزمان موجب خارج شدن میزان قابل توجهی ارز از کشور می شود.
همچنین، در فرآیند معدن کاوی، معمولا کوه های حاوی سنگ معدن تبدیل به مناطق مسطح و اغلب چاله های عمیق می شوند زیرا کارخانجات فعال در این زمینه، حتی در صورت مسطح شدن کوه ها به فرآیند حفر معدن ادامه می دهند و این موضوع باعث گود شدن کوه ها می شود.
علاوه بر این، زمانی که کارخانجات آب رودخانه ها را جهت استفاده از مسیر خود منحرف می کنند، رودخانه ها در اثر این فرآیند خشک می شوند و این موضوع برای آبزیان موجود در آن ها کشنده است. همچنین در صورت بارش باران که تبدیل به رواناب می شود، و برخورد کردن این رواناب با سدهای باطله، رواناب آلوده می شود و دیگر برای استفاده در کشاورزی و دامپروری مناسب نخواهد بود.
همان طور که اشاره شد معدن کاوی یکی از فعالیت هایی است که نقش زیادی را در تخریب محیط زیست و از بین بردن و آلوده کردن سفره های زیرزمینی و همچنین خاک طبیعی ایفا می کند و مقامات و سازمان های مسئول در این زمینه باید تمامی اقدامات لازم را برای محدودکردن آسیب رسانی به محیط زیست انجام دهند. در این میان نقش سازمان حفاظت از محیط زیست انکارناپذیر است و این سازمان باید هر آنچه را که لازم است برای کنترل آسیب های وارده به محیط زیست در اثر حفر معادن انجام دهد.
گزارش: شه تاو ناصری
No tags for this post.