12% افراد بینا فقط خوابهای سیاه وسفید و بقیه افراد تمامی رنگها را در خوابهایشان می بینند. به طور عموم افراد موضوعات مشترکی را رویاهای خود می بینند از جمله پرواز کردن، مردود شدن در امتحان و یا تصادف با اتومبیل.
دکتر سعید نوری، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در مورد پدیده خواب می گوید:تمامی افراد (به جز مواردی از بیماری های شدید روانی) خواب می بینند. جالب اینجاست در کسانی که برای مدت طولانی سیگار می کشیدند و اکنون آن را ترک کرده اند، رویاها نسبت به گذشته شفاف تر هستند. طبق تحقیقات مجله روانشناسی ناهنجاری در میان ۲۹۳ ترک کننده که ۱ تا ۴ هفته از دوره ترک آنها گذشته ۳% حداقل ۱ بار خوابهایی مربوط به استعمال دخانیات را دیده اند. در بیشتر این خوابها، این افراد خودشان را در حال مصرف می دیدند و احساسات بسیار شدید منفی مثل وحشت و اضطراب و گناه به آنها دست می داد.همچنین ۹۷% ترک کنندگان تنباکو در مدت استعمال این خوابها را نمی دیده اند و عمدتاً فقط در دوران ترک مواد این خوابها دیده می شده است.این خوابها شفاف تر از خوابهای معمول بوده و مهمترین علامت مشترک ترک تنباکو گزارش شده است.
در هنگام خواب به تدریج از سطح هوشیاری کاسته میشود. سطح هوشیاری با فعالیت نورونهای کورتکس مخ مربوط است. فعالیت نورونهای کورتکس هم به نوبه خود تحت تاثیر پیامهای تحریک کننده و باز دارندهای قرار دارد که از تشکیلات مشبک به کورتکس میرسد. ضمنا در هنگام خواب سیناپسهای بازدارندهای که به خصوص از تشکیلات مشبک، پل مغز و بصلالنخاع سرچشمه میگیرند و انتقالدهنده شیمیایی آنها سرتونین است،به کار میافتند. به همین جهت است که در هنگام خواب به سروتونین مغز افزوده میشود و اگر در مغز جانوران بیدار هم سروتونین تزریق کنیم به خواب میروند.
در خواب، مغز به طور کامل از کار نمی افتد در واقع، در زمان خواب، بخش هایی از مغز به خواب می رود اما قسمت عمده ای از این ارگان بیدار است و حتی فعالیتش نسبت به زمانی که بیدار است افزایش پیدا می کند. واقعیت این است که مغز ما در دورههایی از خواب حتی از زمان بیداری هم فعالتر است لذا اینکه گفته شود در هنگام خواب مغز استراحت میکند، اصلا باور درستی نیست!
در حال حاضر دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که خواب نه تنها اضافی نیست بلکه حیاتی، واجب و ضروری است.
دکتر نوری ادامه داد:سیکل خواب دو مرحله عمده دارد. یکی مرحله (rem / حرکت سریع جسمی) و دیگری مرحله (nrem / بدون حرکت سریع جسمی). در مرحله اول که رم نام دارد مغز بسیار فعال است و در حالی که ماهیچه های بدن در حال استراحت هستند، چشم ها به سرعت به چپ و راست حرکت می کنند.
مرحله دوم «نان رم» نام دارد که دارای چند مرحله است، خواب خیلی سطحی، خواب سطحی، خواب عمیق. بعد از خواب عمیق، نوبت به رویا و خواب دیدن می رسد. تمام سیکل ها و انواع خواب که برایتان نام بردم، بین ۹۰ تا ۱۲۰ دقیقه اتفاق می افتد و بعد از آن است که دوباره همین سیکل تا زمانی که می خوابیم ادامه پیدا می کند.
دکترمحمد نیک پور، دانشیار دانشگاه تهران معتقد است: چیزی که ما در آدم ها با آن روبرو می شویم، خودآگاهشان است که قسمت ناچیزی از دنیای آنها را تشکیل می دهد و به قول فروید، شخصیت انسان کوه یخی است که قسمت خودآگاه، تنها نوک آن به حساب می آید و بقیه اش ناخودآگاه است. قسمت عمده ای از ناخودآگاه، در خواب هوشیار می شود. به همین دلیل است که روانشناس ها وقتی می خواهند ریشه یک بیماری یا رفتار را پیدا کنند به بررسی آن کوه یخ که زیر آب است می پردازند. یکی از بهترین راه ها برای شکافتن کوه یخ، بررسی خواب های آدم هاست.
میتوان گفت که از روی خواب میتوان به مشکلات و دغدغههایی که فرد با آنها درگیر بوده است پی برد. بالطبع می توان مشکلات فرد، نوع زندگی، سبک شناختی و شیوه کنار آمدن با مسایل را به این وسیله مشخص کرد. مثلا عدهای، از برخی خوابهای تکراری گله دارند. احتمالا این افراد تعارض حل نشدهای دارند که به کرات در خواب خود را نشان میدهد.یا اینکه افراد افسرده بیشتر خواب مرده، قبرستان، تاریکی و… میبینند
نیک پوردر پایان خاطر نشان کرد:با بررسی خواب ها، می توان به حل مشکلات روحی اشخاص اقدام کرد. به همین دلیل خواب بسیار مهم است. با اینکه دانش ما درباره خواب دیدن بسیار ناچیز است اما همین دانش ناچیز هم می تواند به بهبود شرایط روحی و روانی انسان ها کمک کند.