شایعات در شبكه هاي اجتماعي قارچ گونه رشد مي كنند

طبق روالي كه از مدتها پيش در چرخ آغاز كرديم مي خواهيم به سراغ شايعات علمي برويم شايعاتی که در ظاهر شبيه خبرهاي علمي هستند ولي اگر عميق تر به آنها نگاه شود چيزي شبيه به علم و شبه علم هستند که در اکثر مواقع شبه علم هستند. خبري راجع به اينكه بشقاب پرنده ها را تعقيب كردند و هواپيما هاي مصري را بشقاب پرنده ها ساقط كردند وجود داشت و بعد ها مشخص شد كه شايعه بوده است .

وقتی ابهام زياد باشد و در نبود اطلاعات موثق شايعات شكل مي گيرد. مخصوصا در زمينه هوا فضا یا موضوعات مشابهی که نمي توانيم جواب مسئله ها را سريع بيابيم به بشقاب پرنده ها و علامت سوال هايي كه تا بحال حل نشده اند مي رسيم.

اگر بخواهيم به سراغ شايعات علمي برويم شما خودتان كدام مسير را انتخاب مي كنيد؟

 معمولا انواع و اقسام شايعات را مي شنويم اما شايعات علمي به دليل جذابيتي كه دارند شايد بیش از دیگر شایعات در شبکه های مجازی دست به دست میشوند و طرفدان خاص خود را دارد. اما مي شود درباره يك موضوع بسيار مصطلح مثل افزايش قد و ژل هاي چربي سوز گفتگو كنيم.

باور این موضوع که با آغشته كردن بدن با این کرم  چربي سوزي اتفاق بیفتد خیلی عجیب است

این نكته عجيبي است به خصوص اينكه همه ما مي دانيم نهايتا خروجي كه از روي پوست خود مي توانيم ببينيم تنها تعريق است و نه چربي، چربي در حقيقت در سيستم گوارش در نهايت در روده باريك جذب بدن مي شود .

به نظر مي رسد از روي پوست به چربي نزديكتر هستيم تا از روده؟

به هر حال عملكرد بدن به اين شكل است كه نهايتا ما تعريق را از سطح پوست داريم.

يعني سوختن چربي از چه طريقي رخ مي دهد و اگر فرد بخواهد لاغر شود چربي سوزي از چه طريق است؟

متابوليسم در واقع انجام مي شود و چربي ها شكسته مي شوند .این حجم تعریق آنچنانکه در تبلیغات نشان داده میشود حتي در  ورزش هاي خيلي سنگين هم ایجاد نمیشود و اگر موضعي بخواهيم اينكار را انجام دهيم نه تنها موثر نيست بلكه مي تواند خطرناك هم باشد. گزارشاتي وجود دارد مبني بر اين كه كساني كه محصولات اين چنيني را استفاده كرده اند به درجات مختلفي از حساسيت پوستي، فشار خون، تيك هاي عصبي، افزايش ضربان قلب و بسياري از اختلالات ديگر مبتلا شده اند.

راجع به افزايش قد هم بسيار صحبت شده که به وسيله اقداماتي افزايش قد انجام مي شود آيا اين امكان پذير است؟

شايعه بسيار جالبي وجود دارد كه برگرفته از منابع به ظاهر موثقي است که در طی آن ذكر شده كه اگر در روز ١٠ دانه برج خام را به مدت ٦ ماه مصرف كنيد ١٠سانتی متر افزايش قد خواهيد داشت . در آن شايعه گفته شده كه برنج در بدن پخته و ري ميكند و به دليل اينكه دانه برنج كشيده و قد بلند است فرد با مصرف آن افزايش قد وكاهش وزن پيدا مي كند.

جالب است كه در قاب تلويزيون شما فردي را كه مي بينيد توضيحات محصولی را ارائه مي دهد لباس يك پزشك را بر تن دارد و گوشي پزشكي به گردن آويخته چهره اي كه مخاطب مشاهده مي كند چهره يك پزشك موجه علمي است اما ظاهرا اين افراد را بايد بازيگر قلمداد كرد.

بله در برخي از اين شايعات و تبليغات اسامي نيز ذكر مي شود و مطمئنا اگر راجع به اين اسامي تحقيق كنيد به نتيجه اي نخواهيد رسيد.

همانند دكتر بوكلند؟

دكتر بوكلند اصلا وجود خارجي ندارد يا اينكه در مورد همان ژل چربي سوز تاكيد شده بود كه hc وزارت بهداشت ايران مجوز اخذ كرده و FDA (سازمان غذا و داروی امريكا) اين را تاييد كرده است و يك سازمان امريكايي اين محصول را عرضه میکند اما در حقيقت با يك جستجوي ساده خواهيم يافت كه هيچ كدام از اين موارد حقيقت ندارد .حتی كافي است وزارت بهداشت ايران را مبنا قرار دهيم و نياز به جستجو در سايت هاي خارجي نیست.

بايد به وب سايت وزارت بهداشت مراجعه كنيم؟

بله مي بينيم كه چنين محصولي موجود نيست و در داروخانه هاي معتبر هم همچين دارويي به فروش نمي رسد بسیار جالب است كه حتي در رسانه هاي داخلي هم منشا شايعات وجود دارد و اين قضيه بسيار ناخوشايند است.

در حال حاضر سطح سواد اجتماعي ما به لحاظ فضاي آكادميك رشد بسیاري يافته است همه اين سخن ها براي اين است كه به راحتي در دام افراد سودجو نيفتيم. ويترین و پنجره اي كه به سوي ما باز مي كنند به نظر پنجره علمي است براي حفظ سلامتي فرد است اما حقيقت ماجرا اين نيست و اگر با تامل بيشتري به آن نگاه كنيم جزئياتي را مي یابيم كه براي خود ما نيز سوال است اگر سوالي براي شما بوجود آمد كه چطور همچين چيزي امكان دارد اولين نقطه ايجاد تعديل است كه به وسيله آن راه افرادي كه از اين مسير سعي در کسب سود و پولدار شدن دارند مسدود میشود.

در مباحث تجاري و تبليغاتي كه موضوع آن مشخص است و به هر حال در نظر دارند كه سودي به يك سازمان يا شركت خاص برسد اما شايعه سازان هم با افزايش هوشياري مخاطبان خود بر سعي و تلاش خود مي افزايند زيرا مي دانند كه بايد بر يك جريان زمان و مكان تسلط يابند. در بحث ها پوشش و تاكتيك هاي خبري انواع مختلفي وجود دارد و شايعه سازان سعي بر اين دارند كه راجع به اين موضوعات بسيار خوب عمل كنند .چگونگی برخورد با این مطالب هوشياري مخاطبين را مي طلبد كه افراد هوشيارانه تر به مطالب توجه داشته باشند .مثلا در بسياري از اين اخبار گفته مي شود كه با مصرف ويتامين سرطان درمان مي شود و براي مثال با مصرف تخم هندوانه سرطان بعد از ١٠روز درمان مي شود اين ها شايد در عمل خطرزا نباشد اما اينكه افراد امید خود را به يك منبع اطلاع رساني كه به انتظارات واهي و در ادامه بي اعتمادي كلي منجر شود گره میزنند بسيار ناخوشايند است و در نهايت هم برخي از اين موارد براي افراد خطرآفرين باشد.

در سوي ديگر اين ماجرا خبرهايي وجود دارد كه بايد بپذيريم جهان علم، روز به روز جديدتر مي شود و برخي از موضوعات را رد و برخي ديگر را تاييد مي كند. به طور مثال در خصوص قهوه و چاي مكررا خبرهايي مي شنويم كه خاصيت آنتي اكسيدان دارد و در نتيجه مي تواند از امراض مختلف از جمله سرطان جلوگيري كند يا راجع به اينكه قهوه و يا چاي مفيد است به نقل قول از دانشمندان و پژوهشگران گفته مي شود، به نظر مي رسد كه اين اخبار اعتبار كافي را دارند و گاهي اوقات من را به عنوان يك مخاطب سردرگم مي كند كه سخن كدام يك از گروه دانشمندان را باور كنم .

زمانيكه با نبود منبع موثق مواجهیم و يا اينكه با پژوهشي كه هنوز در مرحله آزمايش است و نتيجه آن قطعي نيست، روبرو هستیم این اتفاق می افتد. به هر حال زمانيكه يك يافته علمي بخواهد عملي شود بايد چندين تحقيق در زمينه آن انجام شود ولي اينكه يك بار مي گويند قهوه مصرف كنيد و بار ديگر آن را تكذيب مي كنند باعث مي شود كه شايعه سازان در نبود منبع موثق و رسانه اي كه در زمان و مكان مناسب به آن بپردازد از همين موضوع استفاده كنند. به ويژه شايعه سازان از موضوعاتي كه حساسيت مردم را درگير مي كند براي سودجويي خود استفاده مي كنند. يافته هاي مراكز تحقيقاتي نهايتا خيلي خطرزا نيست اما اين سودجويان از شيوه هاي مختلف براي آسيب زدن استفاده مي كنند.

نكته بسیار مهمي كه شما اشاره كرديد اين است كه در ابتدا بايد هوشياري خود فرد نسبت به آنچه مصرف مي كند كافي باشد. ظاهرا منبع خبر يكي از اساسي ترين اركاني است كه مشخص می کند افراد مي توانند به يك خبر تا چه حد اعتماد كنند. معمولا فضاهاي مجازي كه خبر در آن به راحتي  تكثير مي شود و نمي توان منشا انتشار آن را يافت باعث دشواري وضعيت مي شود و اين همان چيزي است كه شما هشدار آن را مي دهيد كه افراد به هر خبري در فضاي مجازي اعتماد نكنند

همه افرادي كه اهل شبكه هاي اجتماعي و جستجو در وب سايت ها هستند مي توانند فقط دريافت كننده و انتشار دهنده پيام نباشند و با كمي تامل و تحقيق در رابطه با پيام از صحت آن مطلع شوند كه اين مي تواند كمك بزرگي در جلوگيري از نشر اخبار غير موثق باشد.

در فضاهاي مجازي هم مي توان منبع خبري را اعلام كرد به طور مثال زمانيكه مي گوييم اين خبر داراي تاييديه از وزارت بهداشت و درمان است لينك خبر را هم در متن قرار دهيم و مشخص كنيم كه خبر موثق است .به هر حال همه افرادي كه اهل شبكه هاي اجتماعي و جستجو در وب سايت ها هستند مي توانند فقط دريافت كننده و انتشار دهنده پيام نباشند و با كمي تامل و تحقيق در رابطه با پيام از صحت آن مطلع شوند كه اين مي تواند كمك بزرگي در جلوگيري از نشر اخبار غير موثق باشد. شايعه از آن مباحثي است كه در گذشته در جمع چند نفره اي بيان مي شد و كم كم به مرور زمان گسترش ميافت اما امروزه با وجود شبكه هاي اجتماعي به حالت قارچ گونه رشد ميكند و امكان دارد شايعه اي كه ٢٤ ساعت بيشتر از انتشار آن نميگذرد در اكثر گروه ها، در شبكه هاي اجتماعي ديده شد و نشان دهنده سرعت انتشار خبر اين فضاها است.

شما در سينا پرس بخش جدي از خبرهاي علمي را منتشر مي كنيد و پيوسته مجبور به توليد و نو كردن اخبار هستيد ايا امكان دارد كه دچار فريب شويد و در زمينه پزشكي خبري را منتشر كنيد كه صحت نداشته باشد؟

بله همينطور است، نه تنها افرادي كه در رسانه ها درگير نيستند و مخاطبان اين عرصه هستند دچار فريب مي شوند بلكه خود ما هم درگير اين شايعات هستيم و متاسفانه رسانه ها نيز گاهي خود منبع انتشار شايعه مي شوند. يكي از اساس های كار ما اين است كه دروازه باني درستي انجام دهيم تا بتوانيم انتشار شايعات را در رسانه كاهش دهيم و يك چرا هميشه همراه ما باشد و با خواندن هر مطلبي اين چرا را بيان كنيم كه چرا و چطور اين اتفاق مي افتد؟

در منابع خبري اكثرا گفته ميشود عناصر، ارزش ها، كه اين ها صرفا جهت زيباتر كردن تيتر، مطلب و محتوا نيست با بيان اين چرا؟ ببينيم كه آيا با باورهاي ما و انچه كه ياد گرفته ايم و تجربه كرده ايم سنخيت دارد و يا خير؟

بخش ديگر ماجرا اگهي هاي بازرگاني است كه در جايي همانند تلويزيون خيلي حاكم است، به طور مثال از واژه هايي همانند انتي باكتريال، ٤ انزيم ويژه و همانند اين ها به نظر مي رسد كه يك سري شاخص هايي است كه بالاخره اين اگهي دهنده بايد براي پودر رختشويي يا مايع ظرفشويي خود در نظر بگيرد و واژه اي شيك بكار ببرد كه در نظر هم واژه اي علمي است.

بله. استفاده از واژه نانو مصداق بارز این موضوع است . ما بايد ابتدا در جامعه به فهم دقيق از فناوري هاي جديد و واژگاني كه آن را همراهي مي كنند برسيم و ببينيم كه آيا محصولي كه ادعا مي شود با فناوري نانو ساخته شده، ميتواند با اين قيمت كيفيت كافي را داشته باشد.

نانو يك فناوري جديد و گران قيمت است در نتيجه نانو در هر جايي نمي تواند باشد.

دقيقا همينطور است و نهايتا اگر از نانو استفاده شده آيا مي تواند كيفيت مورد نظر را ارائه دهد اين ها حداقل سوال هايي است که مي شود بيان كرد و رسالت رسانه هاي علم هم همين است زمانيكه مصاديق فناوري وارد جامعه مي شود به فهم آن مسائل و همراهي آن با فرهنگ جامعه كمك كنند.

پس اين نكته را فراموش نكنيم كه آگهي بازرگاني را متفاوت از يك برنامه تلويزيوني بدانيم. همانند برنامه چرخ، طلوع و يا برنامه هايي از اين قبيل كه از تلويزيون پخش مي شود. اگر در فواصل اين برنامه ها آگهي بازرگاني پخش مي شود به اين معني نيست كه ١٠٠ درصد قابل تاييد و علمي است، بايد اين را در نظر گرفت كه صاحبان صنايع هم به اجبار براي تبليغ محصول خود از يك سري ترفندها و مهارت ها استفاده كنند كه يكي از اين ترفندها استفاده از عبارت هاي علمي است كه بتواند آن آگهي را مجذوب تر كند.

ما در واقع اگهي پخش نمي كنيم و بيشتر سعي مي كنيم كه آگاهي دهيم.

اجازه دهید كه به سراغ ويتامين ها برويم و مطلبي كه اين روز ها بيشتر به گوش ميرسد در زمينه ويتامين هاست كه اگر نوعي ويتامين خاص مصرف كنيد وضعيت شما تغيير ميكند و از اين قبيل مطلب ها. دكتر نوروزي در آينده حتما به ما خواهند گفت كه ميزان مصرف مولتي ويتامين ها يا قرص هاي جوشاني كه شامل ويتامين هاي مختلف مي شوند به چه مقدار است ؟

از ويتامين ها در رژيم غذايي مي توان استفاده كرد چون گفته مي شود ويتامين ها كالري زيادي ندارند ولي باعث افزايش اشتها مي شوند. ويتامين ها از ان قبيل مسائلي هستند كه در فضاي مجازي بسيار به آن پرداخته مي شود . ويتامين هاي گروه B اين روز ها بسيار خبرساز شده اند. گفته میشود تنها با خوردن ويتامين B17 بيماري شما درمان مي شود.

ويتامين B17 مساوي است با مبتلا نشدن به انواع سرطان ها و در واقع سرطان را هم بدنام مي كند.

بله همينطور است و خصوصا اين اخبار را به منابع موثق ارجاع مي دهند. مثلا با ذكر نام پروفسوري سرشناس که بر اين عقيده است كه از مصرف ماده اي خاص بپرهيزيد يا استفاده از اين ماده باعث سونامي سرطان مي شود. البته در اين خصوص كه آيا ايران دچار سونامي سرطان شده يا خيرصحبت هاي زيادي مطرح است.

وزير بهداشت اعلام كردند كه ايران دچار سونامي سرطان است.

بله، اما عده زيادي در دفاع اعلام كرده اند كه افزايش سن و پيري جمعيت باعث شده است يك سري از بيماري ها مانند سرطان ،پاركينسون و آلزايمر افزايش پيدا كند.

شواهد نشان مي دهد كه سهم آلودگي زندگي شهري شرايطي را ايجاد كرده كه باعث بروز انواع امراض مي شود.

همينطور است وقتي در حال حاضر ما توافقي بر سر اين مرضوع نداريم بالطبع مخاطبين نيز همينطور هستند افراد مي بينند آنچه كه در اطراف اتفاق مي افتد با آنچه اعلام مي شود مغايرت دارد پس بنابراين با وجود نبود منبع موثق و براي رهايي از اين سردرگمي به آنچه كه در ظاهرا مي تواند به آنها كمك كند روي مي آورند.

وزارت بهداشت بايد خيلي جدي تر برخورد كند.

يكي از اصولي كه بايد منابع اصلي هوشيار باشند و به موقع وارد عمل شود همين است زمانيكه شايعه اي شكل مي گيرد در ابتدا بايد دائما شبكه هاي اجتماعي رصد شود و به موقع پاسخ دهند و منابع موثق به حدي درست و واضح صحبت كنند كه جاي هيچ گونه شكي باقي نماند تا كسي بتواند در اين مجال شايعه سازي كند.

ويتامين ها و خيلي از مواد غذايي براي پيشگيري استفاده مي شود ولي اين موضوع كه مصرف اينها باعث جلوگيري از ابتلا به سرطان مي شود بحثي ديگر است. ويتامين B17 در تقسيم بندي ها جزو ويتامين ها قرار نمي گيرد و در واقع ماده اي است به اسم DMG  تحقيقات بسياري بر روي ان انجام شده است.

خيلي از اين شايعات سال هاست در دنيا و شبكه هاي اجتماعي مختلف وجود دارد و در حال حاضر در ايران اوج گرفته است. تحقيقاتي كه سال هاي گذشته بر روي B17 انجام شد نشانگر اين بود كه هيچ تاثير قابل توجهي بر روي روند درمان سرطان نداشته است.

خبري كه اين روزها بسیار منتشر مي شود در رابطه با سيگار هاي الكترونيكي است كه از بي خاصيت بودن تاحدی آسيب رسان بودن آن ها صحبت مي شود در صورتي كه قبلا ويترين بيروني براي ترك سيگار استفاده از سيگار هاي الكترونيكي بود. بدليل اينكه به هفته بدون دخانيات هم نزديك مي شويم بد نيست اشاره اي هم به اين موضوع داشته باشيد ضمن اينكه كمپيني در شبكه هاي مجازي در حال شكل گيري است كه از قليان به عنوان گلدان استفاده شود و اتفاق قابل توجهي است .

آمار سيگار در ايران بسيار وحشتناك است و مالياتي كه بر روي سيگار هاي ما اعمال ميشود ١١ درصد است در صورتي كه در دنيا حدود ٧٠ درصد است كه اين يك مشكل است.

در حال حاضر دولت هم كه به دنبال ماليات از هر جايي است سيگار خيلي جاي خوبي است.

با یک بررسی ساده در می یابیم  هر نخ سيگاري كه در سال در ايران استفاده مي شود، هزينه هاي مستقيم و غير مستقيم زيادي را به دولت تحميل مي كند .قليان وضعيت خيلي بدتري نسبت به سيگار دارد و طبق آمار ضرر هر قليان معادل ٢٠ نخ سيگار است و مي بينيم كه چه انداره مي تواند خطرناك باشد بويژه با تنباكو هاي شيميايي كه استفاده مي شود.

از نظر سليقه اجتماعي متوجه نمي شوم كه چرا ما وسيله اي را كه چنين ظاهر نازيبايي دارد به عنوان يك عنصر زيبايي ياد ميكنيم.

شايد يك سري ضد ارزش ها يا يك سري پزهاي اشتباهي است.

عكس هم مي گيريم و در فضاهاي اجتماعي هم مي گذاريم و فكر هم مي كنيم خيلي صحنه زيباييست.

بله امروزه بخصوص در نسل جوان خيلي از ضد ارزش ها ارزش قلمداد مي شود. سيگارهاي الكترونيك هم به همين صورت است. خيلي ها مي گويند كه داراي مجوز FDA است پس مي توانيم از ان ها استفاده كنيم يا جايگزيني براي ترك سيگار باشد ولي آمار و ارقام نشانگر اين است كه بسیار مضر هستند، در واقع شايد داراي نيكوتيني كمتر از سيگار باشد ولي در نهايت وابستگي به سيگار الكترونيك هم مي تواند وجود داشته باشد و فقط وابستگي از سيگار به سيگار الكترونيك تغيير پيدا مي كند و نمي توان گفت كه باعث ترك سيگار مي شود.خيلي ها بر اين عقيده اند كه سيگار و قليان و حتي سيگار الكترونيك دروازه اي به سمت مواد مخدر است و شخص مصرف كننده آمادگي مصرف ساير مواد مخدر را نيز پیدا می کند ..

No tags for this post.