بررسی محصولات نانو و ارائه تاییدیه نانو مقیاس به آنها از جمله فعالیت های مهم ستاد توسعه فناوری نانو از ابتدای سال۱۳۹۳ بوده است. در واقع بررسی مواد و محصولات تولید و عرضهشده در حوزه فناوری نانو، سبب شفافیت بازار محصولات نانو شده و به ارتقای کیفی این محصولات و افزایش اعتماد مصرف کنندگان کمک میکند.
در حال حاضر محصولات در صنایع نساجی و پوشاک، تجهیزات، دارو و تجهیزات پزشکی، بهداشت و سلامت، عمران و ساختمان، خودرو و حمل و نقل، رنگ و رزین، لوازم خانگی، آب و محیط زیست، نفت و صنایع وابسته، نیرو و انرژی، کشاورزی و غذا و نانو کامپوزیت ها دسته بندی و محصولات نانویی در این حوزه ها مشخص شده اند.
محصولات نانو در زمینه نانومواد در ۲۳ مورد دسته بندی شده اند.
نانومواد تائید شده به شرح زیر هستند؛
نانوکلوئید سیلیکا در غلضتهای مختلف
کلوئید سیلیکا (سیلیکا سل) سوسپانسیونی از ذرات آمورف، ریز، غیرمتخلخل و نوعا کروی سیلیکا در یک فاز مایع است. کلوئید سیلیکا چگالتر از آب بوده و به روش الکترواستاتیک پایدار شده تا به ذرات اجازه بدهد بهصورت معلق در محلول باقی بمانند. انواع مختلفی از سیلیکای کلوئیدی وجود دارد؛ اما تمام آنها از ذرات سیلیکا در محدوده اندازه ۳ تا ۱۵۰ نانومتر تشکیلشدهاند.
مورفولوژی این ذرات، کروی یا شبه کروی بوده و میتوانند بهصورت ذرات مجزا یا به میزان محدودی بهصورت کلوخه ظاهر شوند. وابسته به روش و شرایط تولید، ذرات تشکیلشده دارای توزیع اندازه وسیع یا باریک هستند. در حال حاضر تولید این محصول در مقیاس آزمایشگاهی صورت میپذیرد.
پودر نانو ساختار سیلیکا – گرید A۵
نانوپودر سیلیکا یا سیلیکوندیاکسید فراوانترین نانوپودر تولیدی است که بیش از۴۰درصد از تولید کل جهانی نانوپودرها را داراست.
سیلیکا دارای یک شبکه سهبعدی با ساختار شبیه الماس بوده و دارای وزن مولکولی ۶۰/۰۸mol/gr، دمای ذوب و جوش نسبتاً بالا است. این ماده از لحاظ شیمیایی در دمای محیط مقاوم اما در دماها و فشارهای بالا دستخوش تغییر شکلهایی میشود. سیلیکای آمورف بیشتر از شکلهای بلوریش دچار تغییرات میشود.
کلوئید نانو نقره/ تیتانیا استینا ۱۴۰
محصول حاضر، محلول کاهنده گازهای مضر سالنهای مرغداری، استینا ۱۴۰ است. این محلول دارای قابلیت کاهش مواد سمی و بدبوی موجود در سالنهای مرغداری است که مخلوطی از ترکیبات معدنی است و با اسپری و پاشش در بستر سالنهای مرغداری گازهای مضر، آلاینده و بدبو (آمونیاک، سولفید هیدروژن و متان) را کنترل کرده و در افزایش بازده تولید تاثیر قابل ملاحظهای دارد.
نانو کلوئید نقره
کلوئید نقره حاوی یونها و ذرات باردار خیلی کوچک نقره در یک محیط مایع است. هنگامیکه ذرات، بار الکترواستاتیک هم نام داشته باشند، یکدیگر را دفع کرده و باعث تشکیل سوسپانسیون یکنواختی از ذرات در سرتاسر محیط میشود.
اگرچه وجود یونهای نقره در این دسته از محصولات دارای اهمیت است اما یک محلول ۱۰۰ درصدی از یونهای نقره، کلوئید نقره به شمار نمیرود. نامگذاریهای متعددی برای توصیف کلوئید نقره انجامشده است که یکی از آنها «سل نقره» است. گاهی اوقات از کلوئید نقره بهعنوان نانو نقره نیز یاد میشود که شامل ذراتی در محدوده بین ۱ تا ۱۰۰ نانومتر هستند.
ایروژل سیلیکا
این محصول ایروژل سیلیس است که به عنوان ماده اولیه جهت استفاده در مواد آبگریز و عایق حرارت استفاده میشود. ایروژلها فومهای شفاف، با تخلخل زیاد، سلولهای باز و چگالی پایین است که از حفرات نانومتری برخوردار هستند. این ویژگیها باعث ایجاد خواصی مانند هدایت حرارتی پایین، سرعت صوت پایین و عملکرد به عنوان عایق صوتی، ضریب دی الکتریک پایین و همچنین گذردهی نوری بالا میشود.
این محصول به وسیله اصلاح شیمیایی با یک ماده آلی دارای خاصیت آبگریزی است.
نانو سید L۲۰۰۰
کلوئید نقره حاوی یونها و ذرات باردار خیلی کوچک نقره در یک محیط مایع است. هنگامیکه ذرات، بار الکترواستاتیک هم نام داشته باشند، یکدیگر را دفع کرده و باعث تشکیل سوسپانسیون یکنواختی از ذرات در سرتاسر محیط میشود.
اگرچه وجود یونهای نقره در این دسته از محصولات دارای اهمیت است اما یک محلول ۱۰۰ درصدی از یونهای نقره، کلوئید نقره به شمار نمیرود. نامگذاریهای متعددی برای توصیف کلوئید نقره انجامشده است که یکی از آنها «سل نقره» است. گاهی اوقات از کلوئید نقره بهعنوان نانو نقره نیز یاد میشود که شامل ذراتی در محدوده بین ۱ تا ۱۰۰ نانومتر هستند.
کلوئید نانو سیلیکا
کلوئید سیلیکا (سیلیکا سل) سوسپانسیونی از ذرات آمورف، ریز، غیرمتخلخل و نوعاً کروی سیلیکا در یک فاز مایع میباشد. کلوئید سیلیکا چگالتر از آب بوده و به روش الکترواستاتیک پایدار شده تا به ذرات اجازه بدهد بهصورت معلق در محلول باقی بمانند.
انواع مختلفی از سیلیکای کلوئیدی وجود دارد؛ اما تمام آنها از ذرات سیلیکا در محدوده اندازه ۳ تا ۱۵۰ نانومتر تشکیلشدهاند. مورفولوژی این ذرات، کروی یا شبه کروی بوده و میتوانند بهصورت ذرات مجزا یا به میزان محدودی بهصورت کلوخه ظاهر شوند.
وابسته به روش و شرایط تولید، ذرات تشکیلشده دارای توزیع اندازه وسیع یا باریک هستند.
محلول ایجاد کننده پوشش آبگریز
این محصول پوشش ایجاد کننده خواص آبگریز حاوی ایروژل سیلیکای عاملدار شده است که بر روی سطوح آجری اعمال می شود. از ویژگیهای بارز این محصول پایه آب بودن آن را میتوان نام برد. به دلیل کاربرد آب در ساختار و هنگام رقیق کردن آن، این پوشش کاملاً با محیط زیست سازگار بوده و هیچگونه آلودگی زیست محیطی ایجاد نمی کند.
با وجود اینکه حلال این پوشش آب است، بعد از خشک شدن کاملاً ضد آب خواهد شد. به همین دلیل به عنوان یک عایق رطوبتی در مقابل بارندگی و شرایط جوی دیگر، مقاومت عالی از خود نشان میدهد. استفاده از این پوشش مانع نفوذ آب به سطح شده، از طرفی به سطح قابلیت تنفس پذیری میدهد، در نتیجه باعث افزایش عمر مصالح میگردد.
اکسید آلومینیوم متخلخل با فاز غالب گاما
این محصول اکسید آلومینیوم متخلخل با فاز غالب گاما است که با روش هیدروکسیژلسازی تولید شده و به طور گسترده به عنوان پایه کاتالیست استفاده میشود. نانو آلومینای فاز گاما دارای ساختار کریستالی فشرده، استحکام مکانیکی بالا و پایداری حرارتی و شیمیایی بالا است. این ماده کاربردهای مختلفی در الکترونیک، اپتوالکترونیک، صنایع نسوز و صنایع نفت و پتروشیمی به عنوان کاتالیست و پایه کاتالیست دارد.
نانو کلوئید نقره-۴۰۰۰ppm
کلوئید نقره حاوی یونها و ذرات باردار خیلی کوچک نقره در یک محیط مایع میباشد. هنگامیکه ذرات، بار الکترواستاتیک هم نام داشته باشند، یکدیگر را دفع کرده و باعث تشکیل سوسپانسیون یکنواختی از ذرات در سرتاسر محیط میشود. اگرچه وجود یونهای نقره در این دسته از محصولات دارای اهمیت است اما یک محلول ۱۰۰ درصدی از یونهای نقره، کلوئید نقره به شمار نمیرود. نامگذاریهای متعددی برای توصیف کلوئید نقره انجامشده است که یکی از آنها «سل نقره» است. گاهی اوقات از کلوئید نقره بهعنوان نانو نقره نیز یاد میشود که شامل ذراتی در محدوده بین ۱ تا ۱۰۰ نانومتر هستند.
نانو کامپوزیت پلی وینیل کلراید سخت
این محصول نانوکامپوزیت UPVC حاوی نانوذرات کربنات کلسیم است. پلی ونیل کلراید سخت (UPVC) از جمله پلیمرهای بسیار پرکاربرد در ساختمان سازی است که کاربردهایی از قبیل لوله، تیوب، پروفیلهای درب و پنجره، مجاری آب و فیتینگها دارد. UPVCاز جمله موادی است که از مواد افزایش دهنده شکل پذیری در آن استفاده نمیشود. این مواد دارای مقاومت به ضربه بالا بوده و دارای سطح خارجی سفید رنگ هستند.
پرکنندههای با ابعاد نانومتری به علت سطح ویژه بالا، خواص بینظیری به این پلیمر میدهند. نانوذرات کربنات کلسیم یکی از معمولترین پرکنندههایی است که به UPVC افزوده میشود که باعث بهبود مقاومت به ضربه محصول می شود.
گرانول پلی پروپیلن حاوی نانوذرات نقره با خاصیت آنتی باکتریال
پلیپروپیلن (PP) یا پلی پروپین یک رزین مصنوعی ساختهشده به روش پلیمریزاسیون پروپیلن است. PP بهطورمعمول محکم و انعطافپذیر میباشد؛ بهویژه هنگامیکه با اتیلن کوپلیمریزه میشود. این ویژگی به آن اجازه میدهد تا بهعنوان یک پلاستیک مهندسی به کار رود که با موادی از قبیل اکریلو نیتریل استایرن بوتادین (ABS) رقابت میکند. PP همچنین بهطور قابل قبولی یک محصول تجاری بهحساب میآید.
بیشتر PP تجاری ایزوتکتیک بوده و دارای یک سطح کریستالی متوسط بین پلیاتیلن چگالی پایین (LDPE) و پلیاتیلن چگالی بالا (HDPE) میباشد. در میان گونههای متفاوتی از پلاستیکها، PP دارای خواص متعادل مکانیکی، گرمایی، شیمیایی و غیره است.
فرایند تولید ساده و ارزانقیمت به شکلهای مختلف فیلم، غیر منسوج، پارچه، تکههای بزرگ و کوچک و غیره برای آن ارائه میشود. خواص PP به وزن مولکولی و توزیع وزن مولکولی، تبلور، نوع و تناسب کومونومر و دارا بودن خاصیت ایزوتکتیک وابسته هستند. انرژی سطحی کم و فقدان گروههای عاملی پلیپروپیلن، توسعه پوششهای مطلوب بر روی سطوح آن را محدود میکنند. ازاینرو به فعالیت ضد باکتریایی اضافی برای استفاده در کاربردهای ضد باکتریایی نیازمند است. یونهای نقره و ترکیبات آن برای طیف وسیعی از باکتریها بسیار کشنده هستند.
آنها سمیت خیلی کمی نسبت به سلولهای بدن انسان نشان میدهند؛ آن چنانکه استفاده از نقره در اشکال مختلف یک روش رایج برای محافظت در مقابل باکتریها است. قابلذکر است که اثر ضد باکتریایی نانو کامپوزیت پلیمر- نقره محفوظ باقی میماند و بازدهی آنتیباکتریال خوب آن در برابر گونههای مختلف باکتریها مشاهدهشده است.
کلی اصلاح شده (مشابه ۱۵ A )
سیلیکاتهای لایهای یا کلیها، زیر گروهی از جامدات لایهای هستند که شامل موادی از قبیل ترکیبات گرافیت اینترکلیت شده، پرووسکایت لایهای و دیکالکوژنایدهای لایهای هستند. کلیها دارای خواص فیزیکی متعددی بوده و به دلیل سختی لایهای بالا و آنیزوتروپی ساختاری اساساً دارای مزایای زیاد کاربردی هستند.
پرکاربردترین کلی انبساط یافته، کلی دی اکتاهدرال (مونت موریلونیت) است. این نوع کلی به دلیل رفتارهایی از قبیل متورم شدن، خواص جذب سطحی، خاصیت تبادل یونی و سطح ویژه بالا، کاربردهای زیادی در زمینههای مختلف دارد. امروزه اصلاح سطح کلیهای معدنی بهمنظور بهبود کاربردهای آن بهطور قابلتوجهی اهمیت پیداکرده است. اصلاح سطح با عاملهای آلی یکی از مؤثرترین روشهای شناختهشده است؛ زیرا خواص سطحی میتوانند بهطور گستردهای بهوسیله پلیمرها و عوامل آلی متنوع تغییر کنند.
نانو کلوئید ایجاد کننده پوشش آبگریز سطوح جذبی( آجر، بتن،پارچه، کاغذ(
وجود رطوبت و نشت آب به زیرساختهای مختلف قطعات ساختمانی و صنعتی مسئلهای شناخته شده است. آب و رطوبت در صنایع مختلفی مانند صنعت ساختمان، صنایع دریایی، سطوح فلزی و غیره می تواند مشکل ساز باشد، به عنوان نمونه در زیر به برخی از مشکلات مرتبط با آب در صنایع مختلف اشاره شده است.
با بارش بارانهای متوالی و نفوذ آب به درون بافت بتن، آجر و سنگ نما به مرور زمان سطوح یاد شده دچار فرسودگی و میشوند و نیز با نفوذ آلودگیهای محلول در آب باران به درون بافت این سطوح، رنگ آنها رو به تیرگی میرود در نتیجه پس از بارش بارانهای متوالی نهایتا سطوح مذکور هم فرسوده میشوند و هم نما و زیبایی خود را از دست میدهند. با اعمال پوششهای ضد آب نانو پاک میتوان از نفوذ آب به درون بافت این سطوح جلوگیری کرد و عمر و ماندگاری آنها را افزایش داد ضمن اینکه سطوحی پاکتر و زیباتر خواهیم داشت.
همچنین با اعمال این پوشش روی نسوج و الیاف پارچه نانو ذرات موجود در داخل محلول با ایجاد پیوند در بین بافت پارچه باقی میمانند و حلال موجود در محلول بخار میشود. در هنگام برخورد آب و مایعات آبی در اثر وجود این نانو ذرات روی الیاف پارچه یا فرش قطرات سر میخورند و روی سطح پارچه حرکت میکنند لذا سطوح پارچهای از یکی از مهمترین آلودگیها که همان مایعات هستند در امان میمانند وتر نمیشوند.
نانو کلوئید ایجاد کننده پوشش آبگریز سطوح غیر جذبی(شیشه – سرامیک – استیل – فل)
یکی از آلودگیهای عمدهای که روی سطوح کاشی و سرامیکها بوجود میآید در اثر باقی ماندن قطرات آب و در نتیجه بخار شدن آب و باقی ماندن رسوبات محلول در آب بر روی سطوح مذکور است که پس از مدتی باعث خوردگی سطوح و نیز از بین رفتن جلا و زیبایی و استحکام این سطوح میشود.
در اثر جلوگیری از باقی ماندن این قطرات روی این سطوح در طول زمان آلودگیهای مذکور کمتر ایجاد شده و سطوحی تمیزتر خواهیم داشت.
یکی از روشهایی که میتوان با آن مانع از باقی ماندن این قطرات روی سطوح شد اعمال پوششهای آبگریزکنندهٔ نانو پاک است.
با اعمال این پوشش بر روی سطوح شیشهای و سرامیکی آهنگ ایجاد آلودگیها روی سطح کاهش مییابد و نیز با عبور قطرات آب از روی سطح آلودگیهای قبلی نیز تا حد قابل قبولی شسته میشوند. این پوشش با ذرات نانومتری برای ایجاد سطوح آبگریز و کاهش آلودگی سطح است. این پوشش به صورت محلول حاوی ذرات نانو متری و ترکیبات دیگر ارائه می شود که پس از حذف حلال ذرات نانومتری بر روی سطح و بین مولکولهای سطحی بطور یکنواخت توزیع خواهند شد. سطح حاصل به شدت آبگریز بوده و ازتر شدن ممانعت می شود. بنابراین سطح تمیز باقی مانده و آلودگیها همراه با جریان آب حذف خواهند شد.
گرانول هیدروکسی آپاتیت کربناته شده نانوساختار
گرانول هیدروکسی آپاتیت کربناته شده نانوساختار در سیستم شبیهساز بدن تولید میشود و قابلیت ایجاد سطح تماس بالا با بافت مورد نظر را فراهم میکند. هیدروکسی آپاتیت با فرمول شیمیایی Ca۱۰(PO۴)۶(OH)۲ و با علامت اختصاری HA به دلیل داشتن زیستسازگاری و زیستفعالی کاربرد گستردهای در حوزه پزشکی مانند درمان نواقص و بازسازی بافت استخوان دارد. آپاتیت بیولوژیکی به عنوان مهمترین بخش معدنی بافت دندان و استخوان، دارای ساختار نانومتری است. لذا با اطمینان از حصول کارایی بالا میتوان از هیدروکسی آپاتیت نانوساختار با ترکیب فازی مشابه با آپاتیت بیولوژیکی، استفاده کرد.
گرانول آنتی باکتریال
این محصول گرانول نانوکامپوزیتی پلی پروپیلن-اکسید روی است که حضور نانو ذرات اکسید روی باعث ایجاد خاصیت آنتی باکتریال شده است. منسوجات محیط مغذی برای رشد باکتریها محسوب میشوند. برای تولید منسوجاتی با خاصیت آنتی باکتریال استفاده از نانو ذرات مورد توجه قرار گرفته است. نانو ذرات اکسید روی یکی از نانو ذرات پرکاربرد برای مقابله با باکتریها است. کاربرد این گرانول نانو کامپوزیتی تولید الیاف بســیار نازک مورد استفاده در نساجی است.
محلول ایجادکننده خاصیت آبگریزی
این محصولات با برند پاکتن یک لایه محافظ و بیرنگ روی انواع پارچه ایجاد میکنند و زمان لک گرفتگی انواع منسوجات را به تأخیر میاندازند و فرصت میدهند تا بتوان مایعات را به راحتی از روی سطوح پاک کرد.
این پدیده همانند برگهای گیاه نیلوفر آبی بوده که توانایی آن در تمیز ماندن از طریق دفع آب و آلودگی است. در این پدیده سطح تماس با مواد آلوده کننده کاهش یافته و دفع آب و ذرات جامد به راحتی صورت میگیرد که نتیجه آن ضد خیس شدن و نم گرفتن و همچنین شستشوی راحت است.
علاوه بر این، آلودگی روی این پارچهها بسیار راحتتر شسته میشود. البته برای شستشوی آلودگی و لکهها به مقداری آب نیاز است، ولی شست و شو سریعتر بوده و تعداد دفعات شست و شو کاهش مییابد.
پوشش حاوی نانولایه TiN/TiAlSiN روی فولاد زنگ نزن
این محصول پوشش حاوی نانولایههای TiN/TiAlSiN است که روی فولاد زنگ نزن اعمال شده تا خواص مکانیکی و سایشی این نوع فولاد را افزایش دهد. استفاده از پوششهای چند لایه به دلیل تجمیع خواص پوششهای مختلف و بهینه سازی خواص پوشش است.
لایه TiN به عنوان اولین لایه چسبیده به زیرلایه، به علت چسبندگی خوب به زیرلایه انتخاب شده است و دارای سختی متوسط و چقرمگی خوبی است. ساختار نانوکامپوزیتی TiN/TiAlSiN، دارای خواص سختی بسیار بالا ناشی از حضور TiAlSiN یا همان نانوکامپوزیت TiAlN/α-Si۳N۴ و به دلیل حضور عنصر سیلیسیم دارای تنش پسماند بسیار کم است و مقاومت دمایی بالایی را ارائه میدهد.
به دلیل قرارگیری لایه TiAlSiN در کنار لایههای TiN، علاوه بر افزایش سختی نهایی پوشش، چقرمگی آن نیز بهینه شده و مقاومت دمایی بالایی ایجاد میکند. آخرین لایه از جنس TiAlSiN است که به علت دارا بودن سختی بسیار بالا، زبری خوب و مقاومت دمایی بالا، خواص نهایی و تریبولوژیک پوشش را کنترل میکند.
زئولیت ۴A
زئولیتها مهمترین گروه از مواد معدنی آلومینوسیلیکاته میباشند. زئولیت ۴A از خانواده LTA بوده و اندازه حفرات آنها ۴. ۲ انگسترم است. کسر حجمی فضای خالی این زئولیت ۴۷/۰ بوده و نسبت عنصر سیلیس به آلومینای آن یک میباشد. دمای تخریب این زئولیت ۷۰۰ درجه سانتی گراد است.
نانو لوله های کربنی چند دیواره
نانولولههای کربنی استوانههای توخالی از تک ورقههای گرافیتی هستند که به شکل استوانهای پیچِیده شدهاند. این مواد دارای خواص ساختاری، مکانیکی و الکتریکی فوق العادهای هستند که ناشی از خواص ویژه پیوندهای کربنی، طبیعت شبه تک بعدی ساختمانی و تقارن استوانهای آنهاست. قطر نانو لولههای کربنی در حد چند نانومتر و طولشان در حد چند میکرومتر است و خواص آنها به الیاف گرافیتی ایدهال نزدیک است.
کلوئید نقره با کاربرد افزایش انتقال حرارت
فلزها رساناهای خوبی به شمار میروند و گرما را بهراحتی انتقال میدهند. رسانایی گرمایی به رسانایی الکتریکی مربوط میشود بهطوریکه رساناهای خوب الکتریکی، رساناهای خوب حرارتی نیز میباشند. انتقال حرارت، تبادل انرژی گرمایی بین سامانههای فیزیکی محسوب میشود. میزان انتقال حرارت به دمای سیستم و خواص محیطی که در آن انتقال صورت میگیرد بستگی دارد. انتقال حرارت در راستایی که آنتروپی بخشی از سیستم را افزایش میدهد اتفاق میافتد. نقره یک فلز واسطه نرم، سفید و براق است که دارای بیشترین رسانایی الکتریکی، گرمایی و درخشندگی در میان تمام فلزات است.
پوشش دهی سطوح فلزات با نقره به افزایش ضریب انتقال حرارت زیر لایه منجر میشود. نانوذرات نقره جزء تجاریترین نانوذرات در جهان به شمار میروند. افزایش میزان سطح مؤثر در زمان تبدیل نقره بالک به نانوذرات نقره باعث بیشتر شدن سرعت انتقال حرارت در پوششهای ایجادشده با این ماده می شود.
نانوکامپوزیت لاستیک-سیلیکا
محصول مورد نظر نانوکامپوزیت لاستیک-سیلیکا میباشد که جهت استفاده در ساخت واشرهای آب بند لوله و اتصالات تولید شده است. لاستیک مهمترین پلیمر تجاری است. زنجیرههای پلیمری لاستیک، بلند، انعطاف پذیر و دارای پیچ و تاب است. تحت تنش، زنجیره مولکولی باز شده و در نتیجه یک ساختار طولی تشکیل میشود.
این ساختار سبب ایجاد کشش زیاد در محصول، حجم خالی زیاد و حالت آمورف خواهد شد. در نتیجه این ماده خواصی چون سختی کم، الاستیسیته بالا و ازدیاد طول زیاد در نقطه شکست خواهد داشت. این خواص اولیه لاستیک برای کاربردهای صنعتی مطلوب نبوده و میتوان با افزودن پرکننده آن را بهبود داد. بهبود خواص مکانیکی به فصل مشترک بین زمینه و پرکننده بستگی دارد زیرا بار اعمالی از طریق فصل مشترک از پرکننده عبور میکند. در این محصول، افزودن نانوذرات سیلیس باعث بهبود خواص سایشی و کشش نانوکامپوزیت شده است.